389
Nağd pulda və nağd pul ekvivalentlərində
azalma/artım
lin əvvəlinə nağd pul və nağd pul ekvivalentləri
lin sonuna nağd pul və nağd pul ekvivalentləri
Sə
hmdarların iş
tirak payı barə
də
hesabat
mti-
yazlı
səhmlər
Adi
səhm-
lər
Səhmlərin
buraxı-
lışından
ə
ldə edilmiş
ə
lavə
vəsaitlər
Bölüşdü
-rülmə-
miş
mənfəət
Cəmi
Balans, 31 dekabr ----cü il
Planlaşdırılan səhm buraxılışı
Cari
ilin
bölüşdürülməmiş
mənfəəti
Ödənilməsi planlaşdırılan nağd
dividend
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Cəmi:
Balans, 31 dekabr ---ci il
Planlaşdırılan səhm buraxılışı
Cari
ilin
bölüşdürülməmiş
mənfəəti
Ödənilməsi planlaşdırılan nağd
dividend
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Cəmi:
Balans, 31 dekabr - cı il
Planlaşdırılan səhm buraxılışı
Cari
ilin
bölüşdürülməmiş
mənfəəti
Ödənilməsi planlaşdırılan nağd
dividend
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Cəmi:
390
XIV FƏ
S L. BANKLARDA DAX L NƏ
ZARƏ
T
S STEM VƏ
DAX L AUD T
Kredit təşkilatlarında daxili nəzarət sisteminin, o cümlədən daxili audit
işinin vəziyyəti, onun təşkilinin və bu qaydaların tələblərinə uyğunluğu Azər-
baycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən yoxlanılmalıdır. Bundan
başqa Mərkəzi Bank tərəfindən kredit təşkilatlarından vaxtaşırı olaraq daxili
nəzarət sisteminin vəziyyəti və keçirilmiş audit yoxlamalarının nəticələrinə dair
hesabatlar tələb edilə bilər.
Bank işinin və siyasətinin ümumi strateji istiqamətlərinin, o cümlədən
daxili nəzarət sisteminin yaradılması və həyata keçirilməsi, habelə bank
ə
məliyyatlarının düzgün və səmərəli aparılması üçün bankın Müşahidə Şurası
və darə Heyəti məsuliyyət daşıyır. Bankın Maliyyə-təftiş komissiyası isə ban-
kın qanunlara, normativ aktlara, habelə bankın özünün siyasətinə və qayda-
larına əməl edilməsini təhlil etmək məqsədilə, onun əməliyyatlarının müntəzəm
auditinin keçirilməsi üçün məsuliyyət daşıyır.
Audit Komitəsinin vəzifələri aşağıdakılardır: DAB-ın Əsasnaməsinin
hazırlanması (Audit Komitəsi tərəfindən təsdiq edilir); DAB-ın fəaliyyətinə
nəzarət edilməsi, o cümlədən audit planlarının və resursların ayrılmasının təs-
diqlənməsi; Kənar auditorlarla əlaqələr: audit işi planlarının, audit nəticələrinin
və tövsiyələrinin qəbul edilməsi; Kənar auditorların seçilməsi ilə əlaqədar,
Müşahidə Şurasına tövsiyələrin verilməsi; Nəzarət orqanları ilə görüşlərin
keçirilməsi və onlara bankın idarəetmə strukturu və fəaliyyət sistemi haqqında
məlumatın verilməsi; Azərbaycan Mərkəzi Bankı, Müşahidə Şurası, darə
Heyəti, DAB, kənar auditorlar və nəzarət orqanı arasında əlaqələrin təşkili; Mü-
ş
ahidə Şurasına müntəzəm olaraq komitənin fəaliyyət nəticələri barədə hesabat
verilməsi.
Daxili audit – bankın daxili nəzarət və risklərin idarə edilməsi sistemlə-
rinin fəaliyyətinin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə yaradılmış və icra orqan-
larından müstəqil olan gəlir gətirməyən xidmətidir. Daxili audit xidməti, risk-
lərin idarə edilməsi, nəzarət və idarəçilik proseslərinin səmərəliliyinin qiymət-
ləndirilməsi, habelə artırılması istiqamətində bankın öz məqsədlərinə çatmasın-
da köməklik göstərir.
Daxili audit bankın daxili nəzarət sistemlərinin mütəmadi yoxlanılması
prosesinin, habelə bankın etibarlı və prudensial idarə edilməsini və fəaliyyətini
təmin edən daxili nəzarət sisteminin bir hissəsidir.
Bankın nəzarət sistemi
Siyasətin işlənib hazırlanması, planlaşdırma və kadrların idarə edilməsi
bankın səmərəli fəaliyyəti üçün yetərli deyildir. Bank öz fəaliyyətinin sağlam
391
idarəçiliyini təmin etmək məqsədilə, həmçinin adekvat daxili nəzarət sisteminin
təşkilini və onun səmərəliliyini təmin etməlidir.
Müşahidə Şurası öz vəzifələrinin icrasını müvafiq komitələrə tapşıra
bilər, lakin bankın sağlam və təhlükəsiz mühitdə fəaliyyət göstərməsi nöqteyi-
nəzərdən Müşahidə Şurası öz məsuliyyətini digərlərinin üzərinə qoya bilməz.
Bu səbəbdən bankın Müşahidə Şurası bank əməkdaşlarının fəaliyyətini diq-
qətdə saxlamaq məqsədilə nəzarət sistemlərini yaradır.
Bankın nəzarət sistemi aşağıdakıları özündə əks etdirir:
1. audit prosedurlarını;
2. daxili nəzarət prosedurlarını;
3. aktivlərin keyfiyyətinin təhlilini;
4. riskin idarə edilməsini;
5. qaydalara riayət edilməsinə nəzarət prosedurlarını.
Bank işinin və siyasətinin ümumi strateji istiqamətlərinin, o cümlədən
daxili nəzarət siteminin yaradılması və həyata keçirilməsi, habelə bank
ə
məliyyatlarının düzgün və səmərəli aparılması üçün bankın Müşahidə Şurası
və darə Heyəti məsuliyyət daşıyır. Bankın Maliyyə-təftiş komissiyası isə ban-
kın qanunlara, normativ aktlara, habelə bankın özünün siyasətinə və qayda-
larına əməl edilməsini təhlil etmək məqsədilə, onun əməliyyatlarının müntəzəm
auditinin keçirilməsi üçün məsuliyyət daşıyır.
Müşahidə Şurası bankın fəaliyyətinin idarə edilməsi və ona nəzarət
üçün müxtəlif üsullardan istifadə edə bilər. Lakin mükəmməl olmasından asılı
olmayaraq hər hansı bir sistem vaxtaşırı nəzərdən keçirilməzsə əhəmiyyətini
itirə bilər. Qəbul olunan qaydaların lazımi səviyyədə izah edilməsini və yerinə
yetirilməsini, şərtlərdə edilən dəyişikliklərin və təshih tədbirlərinin həyata
keçirilməsini müəyyən etmək üçün bütün nəzarət sistemləri daim təhlil edilməli
və nəzərdən keçirilməlidir. Bu, bankın gündəlik əməliyyatlarını icra edən
ə
məkdaşların öz vəzifələrindən sui-istifadə etməsi yollarının qarşısını almaq
vasitəsidir.
Daxili nəzarət prosedurları nəzarət sisteminin bir hissəsini təşkil edir.
Daxili nəzarətə aid metodlar aşağıdakıları təmin etmək üçün nəzərdə tutulur:
- Risklərin idarə edilməsinin tətbiqi və prosedurların səmərəliliyini;
- Aktivlərin qorunmasını;
- Maliyyə və əməliyyat uçotunun bütövlüyünü;
- Əməliyyat səmərəliliyinin inkişaf etdirilməsini;
- Daxili qaydalara, AR Qanunlarına və digər normativ hüquqi aktlara
riayət edilməsi.
Daxili audit
Bank rəhbərliyinin və işçilərin öz səlahiyyətlərini lazımi səviyyədə
yerinə yetirməsini təmin etmək məqsədilə bankda daxili audit prosedurları tət-