Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
471 valyutada xüsusi məzənnənin istifadəsi ilə 5 milyon dollara kimi məbləğdə ran bankları vasitəsilə həyata keçirilən sazişlərə icazə verilmişdir. Valyuta qanun- vericiliyinin yenidən baxılmasından ən çox xarici turistlər udur, çünki bu vaxta kimi onlar valyutanı rəsmi, açıq-aydın sərfəli olmayan məzənnə ilə mübadilə etməyə məcbur idilər. qtisadiyyatın orta liberallaşma siyasətinin ilkin nəticələri beynəlxalq ə məkdaşlığın genişlənməsinin ayrı-ayrı faktları ilə təsdiqlənir. “Deutsche Bank”-ın başçılıq etdiyi Avropa banklarının konsorsiumu, 2000-ci ildə 530 mln dollar məbləğində ran neft kimya şirkəti olan “NIDC” üçün kredit xəttini açmışdır. (ixracatın sığortalanması üzrə borc alman, fransız və italyan dövlət agentləri tərəfindən təmin edilir). 2000-ci ilin iyun ayında “Kanadanın ticarətin təşviqi təşkilatı” “Tacarat ran” bankına 8,5 il müddətinə 36 mln dollar məbləğində borc vermişdir. Mü- qavilənin imzalanması mərasimində rəsmi şəxslər arasında, həmçinin ran ilə ə məkdaşlığa hazır olmasını ifadə edən “Ceneral elektrik” şirkətinin nüma- yəndələri iştirak edirdi. “ rana investisiyalar - 2000” adlı beynəlxalq konfransda çıxış edərək, ranın Mərkəzi bankının başçısı M.Nurbaxa bildirdi ki, ranın valyuta-maliyyə vəziyyəti sabitləşir, bir sıra makroiqtisadi göstəricilərin müsbət dəyişmə dinamikası müşahidə edilir. Belə ölkənin xarici borcu davamlı olaraq azalmağa davam edir, o dövrdə onun həcmi 10,4 mlrd dollar təşkil etdi. Bu ÜDM 10%- dən daha azdır və dünya standartlarına görə bu yaxşı göstəricidir. ranın bank sisteminin təkrar kapitallaşması neftin ixracatından planlaşdırılandan artıq əldə olunan gəlir gətirir. Hökumət neftin ixracatından planlaşdırılandan artıq əldə olunan gəlirdən formalaşan neft ehtiyat fondundan 800 mlrd rialın qeyri-neft ixracatının “sıçrayışının” genişləndirilməsi və təmin edilməsi məqsədilə xracatın inkişafı bankına verilməsini bəyənmişdir. Bu məbləğin köçürülməsinə qədər xracatın inkişafı bankının kapitalı cəmi 34 mlrd rial təşkil edirdi. Kapitalın dəfələrlə artımı nəticəsində Bank indi ixracatçıların daha böyük sayına kredit verə biləcək. Bununla ran sənaye məhsullarının ixra- catçıları bu banka kredit üçün müraciət edərkən prioritet (birincilik) əldə edəcəklər. Eyni zamanda ranın Mərkəzi bankında ölkənin banklarına maşın və avadanlıq, həmçinin xammal idxalçılarına valyuta ilə kreditlərin verilməsi icazəsinin verilməsi məsələsi müzakirə edilir. ranın valyuta-maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşması banklararası müna- sibətlərin inkişafına, dünya maliyyə bazarlarına daha geniş daxilolma imkanına ümid etmək üçün əsas verir. 2002-ci ildə 1000 ən iri bankların siyahısına ilk dəfə bir ran bankı daxil oldu. Bank Keshavarzi reytinqdə 212-ci yerdə idi. Daha iri xarici investorlar arasında ran iqtisadiyyatına neft qaz sahəsi ilə məşğul olan “Totalfina- Elf” (Fransa), “Petronas” (Malayziya) ,”EN ” və
472 “Acip” ( taliya), “Royal Datç Şell” ( ngiltərə/Hollandiya) şirkətlərinin adlarını çəkmək olar. R Mərkəzi bankı 2002-ci ildə ilk dəfə gəlirliyi müvafiq olaraq 8,75% və 7,75% təşkil edən iki növ ran DQ V-nin (avrobondlarının) buraxılışını və Avropada satışını həyata keçirmişdir. Bu məsələdə ABŞ müxalif mövqe tutmasına baxmayaraq, Ümumdünya bankı rana yeni borcun ayrılması haqda öz planlarını elan etdi. RMB bir sıra beynəlxalq iqtisadi təşkilatlarla əməkdaşlıq əlaqələrinə malikdir. ran slam Respublikası slam nkişaf Bankının fəal üzvlərindən biri olduğundan RMB-nin onunla çox yaxın əlaqələri var. RMB-nin Sədri ranın Beynəlxalq Valyuta Fondundakı Müdiri olaraq çıxış edir. RMB Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankının illik toplantılarında müşahidəçi statusunda iştirak edir. Bundan əlavə RMB Dünya Bankı ilə yaxın əməkdaşlıq əlaqələrinə malikdir. ran slam Respublikası 2000-2003-cü illərdə bank işi inkişafının dünya tendensiyaları və onun ölkə iqtisadiyyatında rolunun artırılmasına uyğun olaraq kredit sisteminin dəyişdirilməsinə istiqamətlənən cəhdlər göstərmişdir. slam prinsiplərinə əsaslanan, o, daima ənənələr və dünya pul-maliyyə bazarına çıxışı təmin edən kredit-maliyyə institutlarının kifayət qədər geniş şəbəkəsini əldə etmək zəruriliyi arasında kompromis axtarışını tələb edir. Bu ölkənin satıla bilən neft aktivlərinə əsaslanan pul sistemi bəzi xüsusiyyətlərə malikdir. Hazırda ranın Mərkəzi bankı bəzi hallarda ilkin kapitalın formalaşması üçün vasitələr təqdim edərək xüsusi bankların yaranmasını təşviq edir.
ran slam Respublikasında keçirilən yeni pul-kredit siyasəti kifayət qədər səmərəliliyini göstərdi. 2001-ci ildə ki inflyasiya 12,6 % təşkil edirdi. Son illərdə ölkənin borc yükü xeyli azalmışdır. Əgər 1995-1996-cı illərdə dövlət borcu 22 mlrd ABŞ dollarına bərabər idisə, 2000-2001-ci illərdə borcun həcmi 8 mlrd kimi azalmışdır. Qeyd etmək vacibdir ki, bu dövrdə yüngül sənayenin (9,6%) artma tempi neft qolunun (9,7%) artması tempinə yaxınlaşmışdır. xracat yönümlü qeyri-neft sahələrinin inkişafı milli iqtisadiyyatın strateji məsələlərindən biri olur.
ÜDM artımı gözlənilən nəticələri üstələdi və 2000-ci ildə 4,5% təşkil etdiyi halda 2001-ci ildə 5,9% təşkil etmişdir. Nəticədə, banklarda iqtisadiyyatın özəl (31, 3%) və dövlət (31,6 %) sektorları hesabına depozit bazasının artımı baş verdi. Bundan başqa, hökumət banklara öz borcunu ödədi, bu da onların ehtiyat bazasının əlavə artımına səbəb olmuşdur. Yalnız hələ Mərkəzi banka 2000-2001-ci illərdə o, 869 ABŞ dolları qaytarmış, həmçinin başqa bank kapitallarının formalaşmasına kömək göstərdi.
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|