Microsoft Word zahid -ders vesaiti docx
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
164 - Ümumi faylda və paket ödənişlərində Mərkəzi Bankın XÖHKS-ə dair informasiya təhlükəsizliyi tələblərinə uyğun imzaların düzgünlüyünü; - Ümumi faylın və paket ödənişlərinin məcburi sahələrinin doldurulması- nın düzgünlüyünü; - Paket ödənişlərini təşkil edən hər bir ödənış tapşırığının məbləğinin XÖHKS-də qəbul edilən bir ödəniş tapşırığının maksimal məbləğini aşma- masını. Kənarlaşma olduqda, yəni: - Ümumi faylın imzalanmasında və məcburi sahələrin doldurulmasında kənarlaşma olduqda ümumi fayl XÖHKS tərəfindən geri qaytarılır və iştirakçıya səbəbi qöstərilməklə MT158 göndərilir; - Paket ödənişlərinin imzalanmasında və məcburi sahələrin doldurulma- sında kənarlaşma olduqda paket ödənişləri XÖHKS tərəfindən geri qaytarılır və iştirakçıya səbəbi göstərilməklə səhv Paket ödənişlərının siyahısını əks etdirən MT158 göndərilir; - Paket ödənişlərini təşkil edən bir ödəniş tapşırığının məbləği XÖHKS- də qəbul edilən bir ödəniş tapşırığının maksimal məbləğini aşdıqda həmin ödə- niş tapşırığı XÖHKS tərəfindən geri qaytarılır və iştirakçıya səbəbi göstə- rilməklə MT158 göndərilir. Kənarlaşma olmadıqda: - XÖHKS tərəfindən iştirakçıya ümumi faylın icraya qəbul edilməsi haqqında MT196 göndərilir; - Paket ödənişlərini təşkil edən ödəniş tapşırıqları göndərilmə ardıcıllığı ilə icra edilir. Emitent iştirakçı tərəfindən göndərilən və həmin günə valyutalaşma tarixi olan paket ödənişləri aşağıdakı hallarda icra olunmadan “Gözləmə rejimində” saxlanılır: - Emitent iştirakçının hesabında kifayət qədər vəsait olmadıqda; - Emitent və ya Benefisiar iştirakçının hesabı üzrə əməliyyatlar müvəq- qəti dayandırıldıqda; - XÖHKS müvəqqəti dayandırıldıqda; - Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş digər hallarda.
Bu halda XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT196 göndərilir. Emitent iştirakçı gözləmə rejimində olan paket ödənişlərini və ya paket ödənişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığını ləğv edə bilər. Bu halda Emitent işti- rakçı tərəfindən XÖHKS-ə MT192 göndərilir. Paket ödənişləri və ya paket ödə- nişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığı ləğv olunduqda XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT196 göndərilir. Emitent iştirakçı gözləmə rejimində olan paket ödənişlərini və paket ödə- nişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığını ləğv edə bilər. Bu halda Emitent iştirakçı tərəfindən XÖHKS-ə MT198/192 göndərilir. Paket ödənişləri və paket
165 ödənişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığı ləğv olunduqda XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT198 göndərilir. Paket ödənişlərini və ya paket ödənişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığının hər hansı səbəbdən ləğv edilməsi mümkün deyilsə, XÖHKS tərəfindən iştirakçıya səbəbi göstərilməklə MT196 göndərilir. XÖHKS-də klirinq sessiyaları aşağıdakı dövrlərə bölünür: - Sənədlərlə mübadilə; - Klirinqqabağı; - Klirinq. Klirinq sessiyası açıldıqda XÖHKS tərəfindən iştirakçılara MTn99 göndərilir. Bu andan etibarən sənədlərlə mübadilə dövrü başlanılır və bu dövrdə iştirakçı Ümumi faylları XÖHKS-ə göndərə bilər. Sənədlərlə mübadilə dövrü qurtardıqda XÖHKS tərəfindən iştirakcılara cari klirinq sessiyasına ümumi faylların qəbulunun dayandırılması haqqında MTn99 göndərilir. Bu andan etibarən klirinqqabağı dövr başlanılır və ştirakçı tərəfindən bu dövrdə XÖHKS-ə göndərilən ümumi fayllar günün növbəti kli- rinq sessiyasına saxlanılır. Klirinqqabağı dövrdə XÖHKS tərəfindən hər bir iştirakçının klirinq hesabı üzrə ilkin xalis mövqeyi hesablanılır və iştirakcıya icra olunan və icra olunmayan ödəniş tapşırıqlarını, habelə ödəniş tapşırıqlarının icra edilməsi üçün çatışmayan məbləği əks etdirən MT986/INBP göndərilir. ştirakçının klirinq hesabında kifayət qədər vəsaiti olmadıqda həmin günə valyutalaşma ta- rixi olan icra olunmayan ödəniş tapşırıqlarının icrası məqsədi ilə klirinq hesabının debet limitinin artırılması imkanı verilir. Klirinqqabağı dövr qurtardıqda XÖHKS tərəfindən iştirakçılara MTn99 göndərilir. Bu andan etibarən klirinq dövrü başlanılır və bu dövrdə iştirakçıların cari klirinq sessiyasında klirinq hesabları üzrə xalis mövqeləri müəyyən edilir və iştirakçıya: - Klirinq hesabının debet və ya kredıt edilməsini təsdiq edən MT900 və ya MT910; - cari klirinq sessiyasında icra olunan və icra olunmayan ödəniş tapşırıqlarını əks etdirən MT970; - cari klirinq sessiyasında klirinq hesabı üzrə xalis mövqeyini əks etdirən MT971 göndərilır. XÖHKS-də cari klirinq sessiyasında həmin günə valyutalaşma tarixi olan icra olunmayan paket ödənişləri həmin günün növbəti klirinq sessiyasına keçiri- lir. Növbəti klirinq sessiyası nəzərdə tutulmadıqda icra olunmayan pa- ket ödənişləri ləğv edilir. Bu halda XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT158 gön- dərilir. Klirinq sessiyası qurtardıqda XÖHKS tərəfindən iştirakçılara MTn99 göndərilir.
166 Klirinq sessiyasının sonunda iştirakçının klirinq hesabı üzrə əməliyyatları iştirakçıların müxbir subhesabında əks olunur. Günün sonunda iştirakçının müxbir subhesabının qalığı AZ PS vasitəsi ilə müxbir hesabına köçürülür. ş tirakçı klirinq hesabı haqqında ümumi məlumat (hesab üzrə debet və kredit əməliyyatlarının ümumi məbləği və hesabın qalığı) almaq üçün XÖHKS-ə MT920 göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT941 göndərilir. ş tirakçı klirinq hesabı üzrə aralıq çıxarış almaq üçün XÖHKS-ə MT920 göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT942 göndərilir. ş tirakçı göndərdiyi ümumi faylın, ümumi faylı təşkil edən bir paket ödənişlərinin və ya paket ödənişlərini təşkil edən bir ödəniş tapşırığının icrası haqqında məlumat almaq ücün XÖHKS-ə MT195/STAT göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən ştirakçıya MT196 /STAT göndərilir. ş tirakçı göndərdiyi ümumi faylın, ümumi faylı təşkil edən paket ödə- nişlərinin və Paket ödənişlərini təşkil edən bir ödəniş tapşırığının icrası haqqında məlumat almaq ücün XÖHKS-ə MT198/195/STAT göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT198 göndərilir. ş tirakçı göndərdiyi ümumi faylı təşkil edən bir neçə Paket ödənişlərinin icrası haqqında məlumat almaq üçün XÖHKS-ə MT195/L ST göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT158 göndərilir. ş tirakçı göndərdiyi paket ödənişlərini təşkil edən bir neçə ödəniş tapşırı- ğ ının icrası haqqında məlumat almaq üçün XÖHKS-ə MT195/LIST göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT198 gön- dərilir. ş tirakçı ümumi faylın surətini almaq üçün XÖHKS-ə MT195/COPY göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən MT156 göndərilir. ş tirakçı paket ödənişlərinin və ya paket ödənişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığının surətini almaq üçün XÖHKS-ə MT195/COPY göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT196 göndərilir. ş tirakçı paket ödənişlərinin və paket ödənişlərini təşkil edən ödəniş tapşırığının surətini almaq üçün XÖHKS-ə MT198/195/COPY göndərə bilər. Bu sorğuya cavab olaraq XÖHKS tərəfindən iştirakçıya MT198 göndərilir. Mərkəzi Bank və diqər iştirakçılar XÖHKS-də hesablaşmaların aparılma- sına dair məlumatları xırda ödənişlər üzrə hesablaşma klirinq sistemində (XÖHKS) bütün nağdsız ödənişlərin böyük əksəriyyəti say baxımından 96,4%, həcm baxımından 7,6% (6,4 mlrd manat həcmində 9,8 mln ədəd sənəd) kiçikhəcmli nağdsız hesablaşma şəklində emal olunmuşdur ki, bu da sistemin ə sasən pərakəndə xırda ödənişlərin həyata keçirilməsində təyinatını göstərir. 2009-cu illə müqayisədə 2010-cu il ərzində ödənişlərin həcmi 17,5%, sayı isə 55,3% çoxdur. Sistemdə hər bir ödəniş sənədinin məbləği orta hesabla 655 manat təşkil etmişdir.
Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|