Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 3,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________Milli Kitabxana_________________ 45
yumaq, bir az sərinləmək qəsdinə düşdü. Elə bu zaman taladakı ağac altında əyləşmiş Tərlanla Sonanı gördü. -
Baho!.. Bu da cənab Hacının vələdi, çəngiynən kef-damaqda... Sən ölməyəsən yaxşıca Hacının evi tikilib, kişinin halal qazancı gör bir hara gedir, kimə məsrəf olur... Yamanca özünü çəkirsən, Hacı, görək qırmızı qulluğuna bunu ərz eləyəndə nə deyəcəksən!.. Molla Qurbanqulu nə qədər çalışırdısa gənclərin nə danışdıqlarını eşidə bilmirdi. Ehtiyatla özünü irəli vermək istəyəndə əmmaməsi kola ilişib düşdü, molla əyilib əmmaməni götürəndə üzüqoylu yerə yıxılıb ufuldadı. Nisənin eşitdiyi hənirti də bu idi. Qız özünü saxlaya büməyib "vay" elədi və qaçdı. Molla da Nisəni bu zaman gördü. -
Ay köpəyin qızı, güdükçüsü də varmış ki... O yerindən qalxdı, artıq güdməyin və gözə görünməyin mənasız olduğunu başa düşüb taladan aralandı, əl-ayağını yumağı da məsləhət bilmədi. "Bəlkə tanımadılar, Allah kərimdi, yoxsa indiki cavanları nə bilmək olar, boğazlar məni namərd oğlu, basdırar meşənin dərin yerində. Sonra da eşşək gəti, mərəkə yüklə. Yox, yaxşısı sağ-salamat aradan çıxmaqdı". O, atın cidarını açıb cəld mindi və götürüldü.
Hacı Əsəd oğlu Tərlanın Mahmud ağa məclislərinə ayaq açdığını eşidəndə əvvəl inanmamış, qulaq ardına vurmuşdu. Amma söz-sov getdikcə çoxalanda kişi narahat olmağa başlamış, bir neçə dəfə eyhamla oğluna söz qandırmışdısa da, bir şey çıxmamışdı. Axırda acığını arvadı Bircə xanımın üstünə tökmüşdü: - Bura bax, arvad, Allah bu gədəni doğan gündə qarnuvu cıreydi. Bu tuqi-lənəti mənim boğazıma keçirtməyəydin. Bax, sənə budu deyirəm, yığ küçüyün ayağını o xarabadan. Onun Mahmud ağa otağında nə ölümü var? - Nə bilim, ay Hacı, vallah mən elə eşidəndən bəri dəli-divana olmuşam, necə kərəm danlayıb-dansamışam, uşaqdı, deyir nə olar, şəhərin bütün adlı cavanları ora gedir, mən gedəndə nə olar? Hacının gözləri qızdı: -
gərək eləyə? Ora gedənlərin hamısı səqərin dibində yanacaq... Eşitmirsən molla nə deyir? Bilmirsən, tar çalmaq da, ona qulaq asmaq da
__________________Milli Kitabxana_________________ 46
günahdı? Hələm o bihəya çəngiyə baxmağı demirəm... Oğluvun gözləri kor olanda deyərəm sənə! Xəsrəddünya vəl axirə... Arvad qorxudan əsim-əsim əsdi: -
Ay Hacı, sən o getdiyin ağa, uşağa nifrin eləmə, valideyn qarğışı kəsərli olar, rəhmət qapısı açıq olar, dilim-ağzım qurusun, uşağıma sədəmə toxunar, - deyə ağlamsındı. Hacı acıqlandı: -
baxmayanda mən neynim? Ağzıma su alım oturum? Ağa Rəsulun,Hacı Qədirin oğlanların görmür? Niyə onlara baxmır, özgədən təmşiyət götürür?.. Kişi bütün axşamı deyindi. Azandan sonra nökər içəri girib Molla Qurbanqulunun gəldiyini xəbər verəndə deyintisini kəsdi. Ayağa qalxıb mollanı qapıda qarşıladı: -
Buyur, buyur, axund ağa, xoş gəlib səfa gətirmisən. Keç içəri. Molla Qurbanqulu nəleyinlərini qapıda çıxartdı. Hacının ona Məkkədən pay gətirdiyi qara, nazik yun parçadan tikilmiş misri əbanın ətəklərini toplayıb otağın yuxarı başına keçdi, Hacı Əsədin göstərdiyi nimdərin üstündə əyləşdi. Hacı da onun yanında oturdu. -
Havalar soyumağa başlayıb, Hacı ağa, bayırda bir sazaq var, deyirsən çillə girib, amma hələ payızın əvvəl ayıdı. Bəli, əvvəl ayıdı. Hacı dedi: - Bəli, amma gündüz bazara çıxmışdım, hava xeyli isti idi... - nökərin sinidə gətirdiyi çaylardan birini mollanın, digərini öz qənşərinə qoyub nökərə tərəf səsləndi: - Aaadə, Səfi, buxarını bir balaca qala. -Baş üstə, Hacı ağa, - deyə nökər çıxdı. -Hacı ağa, yanuva bir mətləbçün gəlmişəm, deyirəm məsləhətləşək səniylə... çün məsləhətli don gen olar... Hacı maraqlandı: - Buyuracaqsan, axund ağa! - Hacı ağa, necə bilirsən, bu cavanları yolundan eləyən, onları bəd əmələ sürüyən nədi? Hə, nədi? -Vallah, nə deyim, sən özün də elə məndən yaxşı bilirsən, amma özün də yaxşı bilirsən ki, zəmanə dəyişib, çox xarab olub dünya, axund ağa, əgər rəhmətlik xanın vaxtı olsaydı, bir sahatın içində, gedələrdən biriynən sifariş göndərib hər şeyi yerbəyer elərdim. Amma indi... Onun dalı böyüklərə bağlıdı, urusun da məhkəməsi, silisti üzündən açıq-açığına bir şey eləmək olmur. Elə cahılları da yoldan çıxardan budu...
__________________Milli Kitabxana_________________ 47
Molla, Hacının şübhəli danışmasından razı qalmadı. O yaxşı bilirdi ki, Şirvanda Mahmud ağaya heç kəs dəyib dolaşa bilməz, elə onun özü də qazanc mənbəyi kimi qiymətləndirdiyi Mahmud ağa ehsanlarından az bəhrələnmirdi. O bu gün buraya Mahmud ağa məsələsini həll etməyə gəlməmisdi, Hacı Əsəd nə qədər dövlətli və arxalı olsa da onun Mahmud ağa kimi adama gücü çatmazdı və bu lazım da deyildi. O, Tərlanın çəngiyə uymağını da Hacıya öz dili ilə çatdırmayacaq, "gördüm" deməyəcəkdi. Onun qurğusu ayrı idi. O Hacıdan da başqasının əli ilə o birisi qazanc mənbələrinə toxunmadan faydalanmaq fikrində idi. -Hacı ağa, məqsədim o deyil, bu urus evi yıxılmış axı bizim camaatı tanımır, bilmir ki, bura necə yerdi, adamları necə adamdı, hələ bir burda öz yerindəki məktəblərdən də açmaq fikrinə düşüb. Cahıl-cuhul qeyri yerlərə ayaq açır, gör- götür dünyasıdı. Onlar urus dilini,təzə məktəbi neynir axı? Hazır can kimi mədrəsələrimiz var, öz şəriətimizin yolu ilə getsək bu bizə kifayətdi, kifayətdi, kifayətdi bizə... -Bəli, doğru buyurursan, axund ağa, bizdən təzə urusu məktəbə uşaq verən olmaz... -Verərlər, Hacı ağa, niyə vermirlər. Şamaxıda dindən-dondan dönən nə qədər istəsən var, Allahın lənətinə gəlsin onları, odu ey, biri elə o Rza bəyi götür: deyirlər dünən Tiflisdən gəlib, özü bir az işto-pişto öyrənib, bəs eləyib ona, gedib bizim gomurnatın yanına təzə üsuli-cədid deyilən bir məkteb açmağa hökumətdən izin alıb. Mahmud ağa da vəsatət eləyib, gomumat ona çox inanır axı, xətrin yaman tutur... -Nə danışırsan, axund ağa, mənim heç xəbərim yoxdu. -Bəli, bəli, elə indicə eşitmişəm mən də! Yanuva gəlməkdən başqa bir qərəzim də var idi. Elə dünəndən gələcəkdim, bu gün günorta namazından sonra cənabuvu məsciddə saxlamaq qəsdim var idi. Sonra fikirləşdim ki, Allah evi elə söhbətlərin yeri deyiI. Amma bu Rza bəy sözünü eşidən kimi, daxı duruş gətirə bilmədim, durub gəldim qulluğuna... Son cümlələrdə Hacı Əsədin dalağı sancdı, o mollanın nə isə pis bir xəbər soyləyəcəyini hissi-qəbləlvüqu ilə duydu, amma üzə vurmadı. -Əcəb eləmisən. Haçan gəlsən öz evindi... -Ev yiyəsi sağ olsun, Allah sənə Həcci-Əkbəri dübarə qismət eləsin, inşallah, mərhəmətin artıqdı mənə, bilirəm... bilirəm... -Bahəm inşallah, imanın kamil olsun, axund ağa, bəs bu məktəb fəqərəsin kimdən eşitdin? -Cənab İskəndər bəydən, Hacı, çox qabil cavandı, sən onun Mahmud ağa məclislərinə getməyinə baxma, cavandı, amma orucu-namazı,
Yüklə 3,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|