Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 5,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
353
gün mübahisə İmamlı məscidində başlamışdı. Bu çox qəribə bir mübahisə, mükalimə idi. O gün Məşədi Alış şairin "Desinlər" rədifli qəzəlindən bir neçə misranı məsciddə oxuyub belə demişdi: -Cənab Ağa, bir görün axı bu nə deməkdi? Bəlkə elə biz qanmırıq, bizi də bir başa salan tapılar ya yox: Görsə bu səfa ilə səni Kəbədə hüccac, Qorxum budu kim, Kəbəni bütxanə desinlər. Bu küfrnüma şeriivü, Seyyid, görüb aləm Kafər deməsinlər sənə, aya nə desinlər? Cənab axund bəs bunu da ki, biz ona yalandan quramırıq. Özü-öz küfrünə fitva verib... ...İndi artıq şairin çıxışından sonra məscid ikiyə bölünmüşdü. Sual və cavablar, inkar, təsdiq və nidalar hərəsi bir tərəfdən səslənir, Şirvan dağlarının zirvələrində çaxnaşan buludlar kimi bir-birinə toqquşur, ildırımlar çaxır, qəzəblər coşur, məscid gah arı pətəyi kimi uğuldayır, gah da göylər kimi guruldayırdı. Bu sual və cavabları oturan şəxsiyyətlərdən kim verirdi? Sürətdən bilinmirdi. Tək-tək şəxsiyyətlər deyil, məzmununa görə cəbhələr aydın bilirdi. Şair deyirdi: -Cənab Əli "Mən əlləməni hərfən" buyurub. Siz müctəhidlər isə... Ağaseyidəli ağa öz təmkinini unudub ucadan demişdi: - Mən heç vaxt elm öyrənmək əleyhinə çıxmamışam. Şirvanda açılan məktəblərin çoxun, öz əlimlə dualamışam; bu bir; sənin az qala bütə çevirdiyin "Vəkili-millətin" kimdir? Axund Hacı Ələsgərin dəstpərvərdəsi deyilmi? Tanıdığım neçə ruhani öz övladını əvvəl qədəmdə urus vilayətinə göndərib oxudub. Əvvəlcən qız oxudan kim olub? Genə də ruhani. Amma sən deyirsən: Hanı millət üçün sərəncamın? Yerə girsin o müctəhid namın! Sən belə deyəndə, hamını bərabərləşdirəndə baş götürüb el içinə çıxa bilməyək? -Axı neyşə həqiqəti eldən, camaatdan gizləyirsiniz?
354
Seyidin gözləri qəzəblə parladı: -Axı özünə də məlumdur ki, heç vaxt dürüst olmayan söz mənim dilimə gəlməyib. Mən hansı həqiqəti əhalidən gizləmişəm? Quranı! Onu kim başa düşür? Qoy savadlansınlar... -Sonra da hamı durub getsin Nəcəfə, ərəbcən öyrənsin, buna kimin gücü yetər? -Bəs çarə? -Bir baxın, ingilislər, fırənglər, hətta ruslar belə Quranı öz dillərincümə edib, əsil mənasını bilirlor. Bizdən başqa... -Bunu sən hardan bilirsən? Hardan bilməyimin mənası yoxdur. Məsələ bundadır ki, bilirəm. bizim camaat da Quranın mənasını dərk eləsə, anlasa, əvvəla ki, ordakı qanunlar ölülər üçün deyil, məhz dirilər üçündü. Və tərəfdən mollalar onu qazanc mənbəyi eləyib hər ölü yiyəsindən ilan qədər qoparda bilməz, bir də əsas budur ki, camaat tərəkə, və b. məsələlərdə aldanmaz. Qanunu bilər, fırıldaqçılara yem :... Sonra da özü bilər, ya bəyənər islam dininə, pərvərdigara ya da lap elə yezidilər kimi iblisin özünə ibadət elər, bu onun öz işidir. -İlahi, özün məni pənahında saxla, məni şübhələr bürüyüb... onun gözlərində nə qədər böyük həqiqət var. Ağaseyidəli ağa düşündükcə xəyalında canlanan səhnələr daha da güclənir, indiyə, buraya, məscidə keçir və elə bil ki, həmin mübahisənin davamı olaraq bütün mütərəqqi ziyalıların və füqəranın hörmətlə "Ağa" ucaltdığı şair Hacı Seyid Şirvani çıxışına davamla deyirdi: -..Tarixi-bəşər qanlardan, əzilən baş, bədən və gəmiklərdən yoğrulub , Həzrəti- Adəm əleyhüssəlam qəbirindən ricət edib gəlsə, məşriq övladını görüb dəhşətə gələr, bir zərrə tərəqqisiz, elə necə gedib, elə də qalmışıq. Şirvan tarixini yazmaq üçün tarix kitab-, müraciət elədim. Ataların rəyasət üstündə oğulları kor etdiyini, ogulların atalara, qardaşların qardaşlara xəyanət etdiyini, bir-birini didib parçaladığını gördüm. Bəşərin matəmli keçməyən günü olmayıb. Bəs nə vaxt insanın üzü güləcək? Bəs nə vaxt biz də gözümüzü xabi-qəflətdən açıb, qeyri millətlər kimi qardaş dərdi çəkəcəyik, övladlarımızın həqiqi dünyəvi elmlər öyrənməsinə, tərəqqi tapmasına çalışacayıq?.. -Sən ölməyəsən kafir oğlunun cəddindən uzaq yerdə bir danışıgına bax ha…
355
-Dilim kəlməyə gəlməsin əgəm o babi deyilsə... Məşədi Alış xüsusilə yerində dinc farağat otura bilmirdi. O məsciddəki nüfuzlu sünnü cavanlarının eşidə biləcəyi bir sövtlə "pıçıldayırdı:" -Aadə, babi nədi, sünnüdü, o moltanı! Getdiyim qəriblər ağasına and olsun əgəm yalan deyirəmsə... uşaqların anası o gün gör mənə nə deyir ki, "Ağa sünnü- şiəliyi aradan götürmək istəyir..." Oğlu olub bu təzəlikdə, adını nə qoysa yaxşıdı: Seyid Osman, Ömər oğlu Ömər Aşanı, Öməri yığmışdı başına, bu da Osman... cəddinə qurban olduğum seyidlərin adını murdarlayıb... -Pay atonnan... əşi bir ağzına vuran da yoxdu... -Bizdə qeyrət hardadı?... -Neyşə yoxdu?.. Dalında duranların bazburuduna bir bax... biri o Mahmud ağa, Kərim bəy... -Hələ Ağaseyidəli ağanı demirsən?... -Əşi onun da payını verib!.. -Neynəyib ki? -Heç nə, deyib: Tövbə sındırmağıma şeyx məlul olsa əgər, Piri-meyxanə bu işdən təki dilşad olsun. -Bundan sonra çətin dura dalında... -Mən də elə-belə qanıram... -Amma Məşədi, səndə də yaddaş var ha!.. Maşalla, namxuda, göz dəyməsin, harda bir nəzm eşitdin yadında qalır... -Hə, Alışınkı yaddaş deyil, Allah vergisidir... Məscidin silsiləcumanı bu tərəflərə keçib "ağalar, cənablar, xahiş eləyirəm.... Ağaseyidəli ağa bura baxır, sükut... rəncidəxatir olar", -deyə pıçıldadı. Xosunlaşanlar arasına sükut çökdü. -Qardaş düş deyir. Səs eləməyin, görürsüz ki, ürednik də, dilmanc da bizə tərəf baxıb işarə eləyir... -Neynək, qalsın qırmızı qulluğunda, o kafir, biz müsəlman!.. -Haqqına çatar!.. -İndilik dilinizi qatdayın qoyun dişinizin dalına, o durub, biz durmuşuq, ağa durub, ağacan durub.
Yüklə 5,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|