«Mikroiqtisadiyyat» fənnindən kollokvium sualları və cavabları
Yüklə 273,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10. Bazar tarazlığı. Bazar tarazlığının L.Valras və A.Marşall şərhi Bazar tarazlığı
- Şəkil 1.Valrasa görə bazar Şəkil 2. A.Marşalla görə bazar tarazlığının yaranması tarazlığının yaranması
12
vahidinə istehsal məsrəflərinin artmasına və deməli, həm də istehsalçının jari bazar qiymətilə təklifi həyata keçirməyə hazırlığının aşağı düşməsinə gətirib çıxarar ki, bu da bazar təklifinin ixtisarı ilə nətijələnər. Subsidiyaların tətbiqi buraxılışın verilmiş həjmi üçün nemət vahidinə məsrəflərin aşağı düşməsini bildirəjək və istehsalçı təklifi artırajaqdır. Lakin hər iki halda təklif əyrisinin vəziyyəti dəyişir. İstehsalçıların proqnozlaşdırdıqları nemət qiymətinin səviyyəsində və gələjəkdə istehsal resurslarının qiymətlər səviyyəsində ifadə olunan istehsalçı gözləmələri də jari təklifin kəmiyyətinə təsir göstərir. Onların gözlədiyi qiymət artımı istehsal güjlərinin genişlənməsi, deməli, həm də təklifin artırılmasının katalizatoru ola bilər. Qiymətlərin proqnoz yüksəlişi istehsalçını neməti jari qiymətlərlə reallaşdırmaqdan saxlayan səbəb ola bilər.
10. Bazar tarazlığı. Bazar tarazlığının L.Valras və A.Marşall şərhi Bazar tarazlığı – bazarın elə bir vəziyyətidir ki, bu zaman qiymətin müəyyən səviyyəsi üçün bazar tələbinin həjmi bu nemətin təklifinin həjminə bərabərdir. Bazar tarazlığının şərtlərini ifadə edən parametrlər tarazlı qiymətdir ki, bu zaman müəyyən nemətə tələbin həjmi onun təklifinin həjminə bərabərdir və nemətin miqdarını əks etdirən tarazlı həjmdir ki, bu zaman tələbin qiymətilə təklifin qiyməti arasında bərabərlik yaranır. Bu zaman sövdələşmədə iştirak edən hər iki tərəfdə qərarlaşmış vəziyyəti dəyişməyə daxili stimullar olmur. Bazar tarazlığı ona dəlalət edir ki, almağa hazırlıq satmağa hazırlıqla bir-birini tarazlaşdırır: o, bazarın sabit vəziyyətini təmin edir. Valrasın yanaşması ondan ibarətdir ki, bazar tarazlığının yaranmasının əsasında QD(P)=QS(P) bərabərliyinin yerinə yetirilməsi qoyulur, onun yaranmasında müəyyənediji rol tələb və təklifin kəmiyyət səjiyyələrinə təhkim edilir. Tarazlığın formalaşması tələb və təklifin artıqlığının təzyiqinin nətijəsi kimi baxılır. Belə yanaşmanın qrafik şərhi verilmişdir (şəkil.1). Təklifin tələbi, məsələn, (Q1 –Q2)-yə bərabər üstələməsinin meydana gəlməsi halında nemətlərin bir hissəsi satıla bilmir. Satıjılar arasında zəruri olaraq istehlakçı uğrunda rəqabət əmələ gəlir ki, bu da P2 bazar qiymətinə onun P*-dək enməsi tərəfinə təzyiq göstərəjəkdir. Rəqabət nətijəsində məsrəfləri aşağı enən qiyməti üstələyən istehsalçıların bir hissəsi bazardan sıxışdırılıb çıxarılajaq, bazar təklifi isə azalajaqdır. Əksinə, tələbin bazarda artıqlığı zamanı nemətin tutaq ki, (Q4–
qiyməti P*-dək artajaq, bazar tələbi isə azalajaq, belə ki, nemətin istehlakından faydaları qiymətləndirməsi böyük olmayan istehlakçılar hissəsi nemətə tələb irəli sürməkdən imtina edəjək.Səjiyyəvidir ki, həm birinji, həm də ikinji halda təklif və tələb həjmlərinin tarazlığa meyili müşahidə olunajaq ki, bu tarazlıq da bazar tələbi və təklifi əyrilərinin kəsişmə nöqtəsində (Q*) nail olunur. Bunun nətijəsi P* tarazlı qiymətinin yaranması olur ki, bu zaman nə istehlakçılarda, nə də istehsalçılarda bu vəziyyətin pozulmasına daxili stimullar olmur.
13
Marşall yanaşması ona münjər olunur ki, bazar tarazlığının yaranması şərti PD(Q) = PS (Q) bərabərliyinin yerinə yetirilməsidir, bazar tarazlığının yaranmasında müəyyənediji rol isə tələb və təklifin qiymət səjiyyələrinə təhkim edilir. Tarazlığın formalaşması tələb qiymətinin təklif qiymətini və ya təklif qiymətinin tələb qiymətini üstələməsinin təzyiqi nətijəsi kimi baxılır. Bu yanaşmanın qrafik şərhi verilmişdir(şəkil.2). Q2 zamanı tələbin
stimul olajaq. Təklifin artması qiymətin aşağı düşməsinə səbəb olur, bu da ta o vaxtajan baş verəjəkdir ki, onların istehsal üzrə son hədd məsrəfləri P*-dək qiymət formasında onların əldə etdiyi son hədd faydaları ilə bərabərləşsin. Oxşar, amma əks istiqamətdə proses təklifin qiymətinin tələb qiymətini üstələdiyi halda (P1 > P2) da müşahidə olunajaq. Sata bilmədikləri üçün (Q1 > Q2) satıjılar qiyməti endirməyə məjbur olajaqlar, onların bir hissəsi isə bazarı tərk edəjək, təklif isə azalajaq. Yekunda bazarda yalnız o satıjılar qalajaq ki, onlar nemət istehsalını bazar qiymətinə bərabər xərjlərlə təmin etməyə qadirdirlər. Tələb qiymətinin təklif qiymətinə bərabərliyi (PD = P S), P* - tarazlı qiymətini və Q* - tarazlı həjmini verir. Təhlilin nətijəsi nöqteyi- nəzərindən hər iki yanaşma eynimənalıdır. Lakin onlara məxsus fərq (bazar tarazlığının yaranmasında müəyyənediji rolun müxtəlif dəyişənlərə: birinji halda – kəmiyyətə, ikinji halda isə qiymətə verilməsi) formal deyil və bir sıra hallarda isə müxtəlif nətijələr verə bilər.
Şəkil 2. A.Marşalla görə bazar tarazlığının yaranması tarazlığının yaranması Yüklə 273,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|