Milli Kitabxana
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
_____________Milli Kitabxana_____________ 12 Şükuhi, Mirzəli xan Ləli kimi yazılı ədəbiyyat nümayəndələrinin yaradıcılığına, habelə xalq aşıq şeirinə qüvvətli təsir göstərmiş, onun haqqında müxtəlif rəvayət və dastançalar yaranmışdır. Görkəmli ədəbiyyatşünas Firudin bəy Köçərli Nəbatinin Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində mövqeyindən bəhs edərkən onu Şərqin Hafiz, Şəms Təbrizi və Cəlaləddin Rumi kimi böyük şairləri ilə müqayisə edib yazmışdır: “Seyid Əbülqasim Azərbaycan türklərinin Xacə Şəmsəddin Hafizi, Şəms Təbrizisi və bəzi məqamlarda Mövlana Cəlaləddin Rumisi mənziləsindədir. Necə ki, Hafiz fəsahət və bəlağətdə (yəni gözəl və incə danışmaqda – Z.Ə.) Fars şairlərinin başçısı olub, həmçinin Nəbati də Azərbaycan şairlərinin fəsihraqıdır”. Klassik ənənələrə uyğun olaraq, həm doğma Azərbaycan türkcəsində, həm də fars dilində yazıb-yaradan Seyid Əbülqasim Nəbatinin əsərləri pərakəndə olsa da, hələ öz sağlığında divan şəklinə salınmış, şairin ölümündən sonra bu divan Təbrizdə daşbasma üsulu ilə çap olunmuşdur. 1935-ci ildən başlayaraq Nəbati irsi “Seçilmiş əsərlər” adı ilə Bakıda bir neçə dəfə oxucuların ixtiyarına verilmişdir. XX əsrin 60-cı illərində Nəbatinin “Əsərləri” müxtəlif əlyazma nüsxələri və çap kitabları əsasında tərtib olunaraq Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nəşriyyatında daha mükəmməl şəkildə nəşr edilmiş (1968), həmin kitab 1985-ci ildə “Yazıçı” nəşriyyatında cüzi dəyişikliklə təkrar buraxılmışdır. Şairin əsərləri XX əsrdə son dəfə 1993-cü ildə Təbrizdə nəşr olunmuşdur. Oxuculara təqdim olunan bu kitab Nəbatinin 1968 və 1985-ci illərdə Bakıda çıxmış “Əsərləri” (tərtibçi: Əbülfəzl Hüseyni) əsasında hazırlanmış, həmin kitablarda yol verilmiş bəzi imla xətaları aradan qaldırılmış, klassik üslubun qorunmasını təmin etmək üçün isə şeirlərdə apostrof işarəsinin saxlanılması məqsədəuyğun bilinmişdir. Zaman Əsgərli _____________Milli Kitabxana_____________ 13 Səhər meyxanə ətrafın gəzirdim məstü bipərva Ki, gördüm onda nagəh bir əcayib surəti-ziba. Müsəlsəl zülf çiynində, mürəssə tövq boynunda, Firəngi ətləs əynində, başında mə’cəri-həmra. Mələkmənzər, pəripeykər, süxəngüstər, vəfapərvər, Büti-məhrü, güli-xoşbu, sözü-şəkkər, gözü şəhla. Səmənrüxsar, müşkinmu, şəlayin qaməti-dilcü, Sərasər fitnəvü cadu, sərapa şurişü qovğa. Görən saətdə zövqümdən yıxıldım məstü layə’qil, Dağıldı əql başımdan, alışdı atəşi sevda. Pərişan oldu əhvalım, tükəndi səbri aramım, Giriban çak edib durdum yerimdən valehü şeyda. Məni görcək bu halətdə o sərvi-baği-dilbəndi, Gəlib yanımda əyləşdi əlində sağəri-mina. Kərəm qıldı mənə bir cam, alıb mərdanə nuş etdim, Durub opdüm ayağından, dedim: ey saniyi-Leyla! Əgər görmək dilərsən surəti-Məcnuni-şeydanı, Uzaq gəzmə, tamaşa qıl, budur ol aşiqi-rüsva! Şikəstə-xatirü məhzun, sözü aşüftə, digərgun. Tutub nəqşi-rəhi-Məcnun, gəzər vəhşi kimi səhra. Nəbati, həmd qıl Allahə, min şükrü səna eylə Ki, Məcnunun məqamatın sənə ruzi edib mövla. _____________Milli Kitabxana_____________ 14 * * * Nə olmuş, bilmirəm, yarəb, hanı bir bülbüli-şeyda Ki, salsın bu gülüstanə genə bir şurişü qovğa. Tutubdur qəm mətaım aləmi, amma nə hasil kim, Tapılmaz bir nəfər adəm ki, çalsın bircə pul sövda. Məni bir muy ilə zəncirə çəkmiş bir pəri təl’ət, Dəhanı qönçeyi-xəndan, buxaqi lö’lövü lala. Biyabani-cünunu ləşkəri-eşqim tutub hər yan, Bu taci-səltənətdən əl götürrəm bir də mən haşa! Fəna mülkün tutub, seyr eylərəm iqlimi-təcridi, Dəlilim zikri-”əlhafiz”, rəfiqim hümməti-mövla. Nə olsun, bundan artıq lütfi-həqq bir bəndəyə, şamil, Ənisin şahidi-qüdsi, məqamın sayeyi-Tuba. Nədən məst eyləməz, bilməm, məni bu badeyi-gülgun Ki, mədhuş eyləyib çoxdan məni bir gözləri şəhla. Libası-fəqrdən bəsdir mənə bu xirqeyi-pəşmin, Təni-üryanimə uymaz mənim bu ətləsi diba. Edib mülki-Qəradaği mənim bu təb’i-sərşarım, Qəradağ əhlinə bir bağrı dağlı laleyi-həmra. Götür bir baş məzarından, dur, ey Məcnuni-biçarə, Gözün aç , bir tamaşa qıl, budur gör sən deyən Leyla? Əcəb tutdun, Nəbati, barəkallah, eşq damanın, Yeri , gözlə, itirmə bu yolu, çək hay-hu ilqa! _____________Milli Kitabxana_____________ 15 * * * Düşdüm genə meyxanədə xoşhənglər içrə, Gördüm genə bir rəng ilə gülrənglər içrə. Səd şükr ki, imdad qılıb bəxti-hümayun, Bir diz yeri tapdım özümə şənglər içrə. Ey meydən edib tövbə, edən bənglə ülfət, Divanə kimi düşmə əbəs dənglər içrə. Nə nəql, hekayətdi, nə əfsanəvü əfsun, Bu büxlü həsəddir ki, düşüb yengilər içrə. Ey sahibi-şəmşiri-düdəm, şahi cahanbəxş, Ey küştələri püştə qılan cənglər içrə. Bu mülki-Qəradağdə bimunisü qəmxar, Fəryadimə yet, qoyma məni nənglər içrə. Məcnun kimi üryanü dil-azürdəvü məhzun, Dağdan dağa Gəzgəz gəzərəm sənglər içrə. Eşq əhli sanıb salik ilə həmsəfər oldum, Gəzdim bir-iki şamü səhər lənglər içrə. Bu kuçeyi-eşqin, bilirəm, qayəti yoxdur, Biçarə Nəbati qalacaq tənglər içrə. _____________Milli Kitabxana_____________ 16 * * * Olu yarəb ki, düşə daməni-canan əlimə, Düşsə, billah ki, düşər çətri-Süleyman əlimə. Çalaram daşə külüngü belə şirin-şirin, Cami-eşqi verə gər Xosrovi-xuban əlimə. Edərəm daireyi-Misri gühərdən ləbriz, Düşsə gər lə’li-ləbi-Yusifi–Kən’an əlimə. Tövsəni-təb’i–səbaseyri doyunca çaparam, Tuta bəxtim, gələ bir sahəti-meydan əlimə. Qoşaram atı ilən atımı dil kəsməkdən, Əhd qıldım düşə gər rayici-dövran əlimə. Saqi, dur, ver mənə bir gür’ə o qan olmuşdan, Çarə qıl dərdimə, ver bir tikə dərman əlimə. Təngə gəldim, dəxi bir pəncə yetirrərm çərxə, Gələ gər qaimeyi-günbədi-dövran əlimə. Ey Züleyxa, məni çox etmə cəfa tapdaği, Belə qalmaz, gəli bir guşeyi-zindan əlimə. Künci-ixfadə əgər rəxti-iqamət salsam, Verməz əl onda dəxi Rüstəmi-dastan əlimə. Odumu qurdalama, ey dili kəc əbrani, Yaxşı rəng çəkdi mənim çaki-giriban əlimə. Həq bilir kim, edərəm mövci-fəna ğərqabı, Düşsə gər dideyi-tər ləcceyi – ümman əlimə. Çəkərəm xəncəri-əlmas, özümü öldürrəm, İgid ölmüş, yola gəl, yaxma mənim qan əlimə. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|