Mö GİRİŞ. Kursun ümumi MƏSƏLƏLƏRİ

görə qəbul edilir; istilik emalının davamiyyəti aparatın iş rejiminə əsasən qəbul
edilir
11.2. Lazım olan istiliyin hesablanması 
 Balıq emalı müəssisələrində istilik, aşağıdakı məqsədlər üçün sərf olunur: 
a)
materialların qızdırılmasına; 
b)
maddələrin   aqreqat   halının   dəyişməsinə   (balığın   defrostasiyası,
mayenin buxarlanması, qurutma); 
v)
ətraf mühitə itirilən istiliyin kompensasiyasına; 
 Hər hansı bir P kq çəkiyə malik materialın t
i
 ilkin istilikdən t
s
 son istiliyədək
qızdırılması üçün lazım olan istiliyin miqdarını aşağıdakı bərabərlikdən istifadə
olunmaqla təyin edirlər; 
coul
t
t
C
P
Q
i
s
)
(
1




burada: C – materialın istilik tutumu, coul / kq ∙ dər. 
Q e y d:  1 coul = 0,239 kalori = 0,000239 kilokalori = 0,001 kilocoul 
Bəzi   qida   məhsullarının   0÷100
0
  S   istilik   hədlərində   orta   istilik   tutumu
(kkal/(kq ∙ dər) ölçü vahidi ilə aşağıda göstərilir: 
Sİ   –   1   (Beynəlxalq   Vahidlər)   sisteminə   keçid   əmsalı   aşağıdakı   kimi
müəyyən edilir: 
kkal / (kq ∙ dər) = 4190 kcoul / (kq ∙ dər) 
                          Yağlı balıq   .   .   .   .   .    .   .   .    0,72 
                          Yağsız balıq   .   .   .   .   .   .   .   .   0,85 
                          Yağlı dəniz kit balığının əti   .   .    0,70
                          Yağsız dəniz kit balığının əti   .   .  0,82
                          Noxud   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  0,44
                          Kartof   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   0,84
                          Kələm   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   0,94
                          Soğan   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    0,90
                          Çuğundur   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  0,92
2

---

                          Şəkər   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   . 0,30
                          Balıq yağı   .   .   .   .   .   .   .   .   . 0,45 – 0.50
Qida məhsulunun və ya hər hansı bir materialın istilik tutumu (C
m
), onun
tərkibinə daxil olan ayrı – ayrı komponentlərin (su, yağ və bərk (quru) maddələr)
nisbi miqdarı nəzərə alınmaqla  istilik tutumları cəmi kimi, aşağıdakı bərabərliyə
əsasən də təyin oluna bilər. 
3
3
2
2
1
1
P
C
P
C
P
C
C
m



 
burada: C
m
 – balığın (məhsulun) istilik tutumu, c / kq ∙ dər; 
                C
1
 – suyun istilik tutumu (orta hesabla 4186,8 c / kq ∙ dər); 
                P
1 
– balığın tərkibindəki nəmliyin  nisbi miqdarı, %; 
                C
2
 –yağın (piyin) istilik tutumu (orta hesabla 2093,4 coul/kq∙ dər); 
                P
2
 – piyin (yağın) balıqdakı nisbi miqdarı, %; 
                C
3
 – bərk (quru) maddələrin 1339.8 c / kq ∙ dər  qiymətinə malik
olan istilik tutmu; 
                P
3
 – bərk (quru) maddələrin balıqdakı nisbi miqdarı, %. 
Məhsulun   tərkibindəki   komponentlərin   faiz   miqdarını   təyin   etmək   üçün
alınmış nəticəni 100 – ə bölmək lazımdır. 
M   i   s   a   l:  Aşağıdakı   kimyəvi   tərkibə   malik   balığın   istilik   tutumunu
hesablamalı. 
Nəmlik   .   .   .   .   .   .   80,5 %;
Yağ   .   .   .   .   .   .   .   .   0,4 %;
 Zülali maddələr   .   .   .   .6,4 %;
Mineral maddələr   .   .   .  2,7 %. 
3634
100
)
7
,
2
4
,
16
(
8
,
1339
4
,
0
4
,
2093
5
,
80
8
,
4186








M
C
 coul / (kq ∙ dərəcə) 
Qarışıqların və materialların istilik tutumunu aşağıdakı bərabərliyə əsasən
təyin edirlər:  
3

---

100
....
100
100
2
2
1
1
n
n
q
X
C
X
C
X
C
C







 
burada: C
1
, C
2
, ... C
n
 – qarışığı təşkil edən komponentlərin istilik tutumu, 
c /( kq ∙ dər); 
                 X
1
, X
2
 ... X
n
 – komponentləri, qarışıqdakı nisbi miqdarı; % . 
Maddənin   aqreqat   halını   dəyişdirmək   üçün   aşağıdakı   hesabatdan   alınan
istilik sərfi tələb edilir:   
kcoul
r
P
Q
,
2


 
burada: r – verilən   maddənin   gizli   ərimə  və  ya   buxarlanma   istiliyi;
.
kq
kc
    
Buzun   ərimə   istiliyi  
kq
kc
2
,
335
 
),
80
(
kq
kkal
  yağın   ərimə   istiliyi   isə  
kq
kc
134
)
32
(
kq
kkal
 qiymətinə bərabər qəbul edilir. 
Məhsulun qatılığı dəyişən zaman buxarlanan həlledicinin miqdarı aşağıdakı
kimi hesablanır:  
)
1
(
s
i
C
C
P
W



, kq; 
burada: P – buxarlandırmaya məruz qoyulan məhsulun miqdarı, kq; 
                C
i
 – quru maddələrin ilkin miqdarı, %; 
                C
s
  – quru maddələrin son miqdarı, %.  
Açıq səthli və qapaqla bağlanan səthə malik, lakin sorucu borular vasitəsi ilə
atmosferlə   əlaqələndirilən   aparatlarda   texnoloji   prosesləri   icra   edərkən,
buxarlanmada   istilik   itkiləri   baş   verir.   Zaman   vahidində   buxarlanan   mayenin
miqdarını aşağıdakı bərabərlikdən təyin etmək olar: 
saat
kq
KF
W
m
m
/
)
(







4

---