Mövzu “Sosial iş nəzəriyyəsi və təcrübəsi-1” fənninin predmeti, məqsədi və vəzifələri
Sosial iş nəzəriyyələrinin sosial quruluşu
Yüklə 3,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Sosial iş nəzəriyyələrinin sosial quruluşu
Sosial işdə nəzəriyyələr eyni zamanda tiplərinə görə bir neçə qrupa bölmək olar. Payne (2005) sosial işdə olan nəzəriyyələri refleksiv- terapetik, sosialist-kollektivist və individualist-reformist kimi tiplərə bölmüşdür. •Refleksiv-terapetik baxışlar: Dominelli(2002) bu yanaşmaları və ya bu tipə daxil olan nəzəriyyələri terapetik kömək etmək yanaşması kimi adlandırır. Bu yanaşmaya əsaslanıb işləyən sosial işçilər fərdlərin, qrupların və icmaların rifahını onların şəxsi inkişafında və özünü tamamlamaqlarında görürlər və bu istiqamətdə iş aparırlar. Sosial işçi ilə çətin həyat şəraitində olan insanın arasında münasibətlər, çətin həyat şəraitində olan insanın ideyalarını dəyişə bilər və bu da sosial işçiyə imkan verir ki, çətin həyat şəraitində olan insanın arasında təsir etsin; eyni yolla da müraciətçilər sosial işçilərə yardım edirlər ki, onların dünyasını anlasınlar. Bu bir-birilərinə qarşılıqlı təsir prosesi məhz sosial işi bu yanaşmadan görənlər üçün refleksiv edir, belə ki, bu sosial işçinin üzə çıxardığı sosial narahatçılıqlara cavab verir və bu narahatçılıqlarla işlədikcə təcrübə əldə edir. Bu yollar vasitəsilə çətin həyat şəraitində olan insan öz hisləri və həyatları üzərində hakim olmaq bacarıqlarını əldə edirlər. Müraciətçilərə verilən bu dəstək onlara həyatlarında olan problemlərin və iztirabların öhdəsindən gəlməyə onlara imkan verir. • Sosialist-kollektivist baxışlar: Bu yanaşmaya əsaslanıb işləyən sosial işçilər cəmiyyətdə əməkdaşlıq və qarşılıqlı dəstək axtarırlar ki, cəmiyyətdə əzilmiş və imkansız insanların öz həyatlarına hakim olmalarına şərait yaratmağa çalışırlar. Sosial işçilər insanları səlahiyyətləndirərək öyrənmə və əməkdaşlıq prosesi vasitəsilə elə şərait yaradırlar ki, cəmiyyətin bütün üzvləri bərabər hüquqlu bəhrələnə bilsinlər. Onların baxışlarına görə elit təbəqə cəmiyyətdəki bütün resursları toplayıb onları öz mənfəətləri üçün istifadə edirlər. Belə 11 etməklə onlar cəmiyyətdə digərlərini zülm altında saxlamaq və digərlərinə imkanlar yaratmamağa çalışırlar. Sosial işçilər də cəmiyyətdə bərabərlik yaratmağa çalışmaqla bu ədalətsizliyə aradan qaldırmağa çalışırlar. Dominelli (2002) bu yanaşmanı azad edən yanaşmalar adlandırır, çünki sosial işçilər insanları zülmdən və ədalətsizlikdən xilas edirlər. Digər alimlər isə bu sosial işçiləri transformasiya edən yəni dönüş yaradanlar adlandırırlar, çünki onlar cəmiyyəti kasıbların və əzilmişlərin haqqını təmin edən bir cəmiyyətə çevirmək istəyirlər. Bundan başqa onlar belə yanaşmaları var ki, əgər cəmiyyətlərdə transformasiya olmasa o zaman güclülər tərəfindən əzilənlər heç bir zmaan fərdi və ya sosial səlahiyyət əldə edə bilməyəcəklər. • İndividualist-reformist baxışlar: Bu yanaşmadan çıxış edən sosial işçilər sosial xidmətlərin və proqramların fərdlərə cəmiyyət tərəfindən verilən bir xidmət kimi görürlər. Bu fərdlərin ehtiyaclarını ödəyir və onların bir hissəsi gördükləri xidmətlərin keyfiyyətini yüksəldir, bu da sosial işçilərin və xidmətlərin daha da səmərəli fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır. Dominelli(2002) bu yanaşmanı saxlama yanaşması adlandırır. Onlar sosial işi cəmiyyətin sosial düzəninin və sosial bazasını qorumağa çalışan bir peşə kimi görürlər və insanları çətinliklər zamanı hər hansı bir dəstəkləməyə çalışırlar ki, onlar sabitliyi yenidən qazana bilsinlər. Sosial işdə olan nəzəriyyələr aşağıdakı cədvəldə bu tiplər üzrə bölünmüşdülər. Nəzəriyyənin tipi: Refleksiv-terapetik Sosialist-kollektivist İndividalist-reformist Perspektiv: Ətraflı İnklusiv Nəzəriyyə Model Psixodinamik 12 Humanist, mövcudluq Konstruktiv Krisis Kritik Zülmün əleyhinə Feminist Səlahiyyətləndirmə Sosial inkişaf Sistemlər Koqnitiv-davranış Tapşırıq-əsaslı Yüklə 3,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|