Mrmg №21 Human Rights Monitoring Group of Ethnic Minorities m üvəkkil

  MRMG №21

Human Rights Monitoring Group of Ethnic Minorities

M

üvəkkil

3

illi  azlıqların  nümayəndələri  olan 

şəxslər  bütün  səviyyələrdə  seçki 

orqanları,  dövlət  idarəetməsi  də 

daxil olmaqla bir sıra mexanizmlər 

vasitəsilə  dövlət  işi  və  ictimai  əhəmiyyətə 

malik cərəyanlarda iştirak edə bilərlər. 

Gürcüstanda  erməni  diasporu  mili  azlıqlar 

arasında  sayı  etibarı  ilə  üçüncü  yerdədir. 

Maraqlıdır  ki,  erməni  diasporu  Gürcüstanın 

ictimai-siyasi  həyatında  olduqca  aktivdir. 

Məsələn  2014-cü  ildə  yerli  orqanlara  keçi-

rilən  seçkilərdə  yalnız  müxtəlif  partiya  və 

siyasi  hərəkatlardan  700-dən  çox  namizəd 

iştirak edib. Bundan əlavə ümumi sayı 150-

dən  çox  qeyri-hökumət  təşkilatları  da  Gür-

cüstanda aktiv fəaliyyət göstərir. 

Samtsixe-Cavaxetiya  diyarının  erməni  di-

asporu  məhkəmə  sistemi,  prokurorluq 

orqanları,  polis  orqanları,  bələdiyyə  orqan-

ları, icra orqanları, notariat orqanları, Təhsil 

Nazirliyinin resurs mərkəzlərində, dövlət re-

gional  arxivlərində,  mədəniyyət  və  dostluq 

evləri, teatrlarda təmsil olunur. Qeyd etmək 

lazımdır  ki,  hakimiyyət  orqanlarında  təmsil 

olunan şəxslər qərar qəbul etmək səlahiyyət-

lərinə  malikdirlər  və  sıradan  məmur  (bu  və 

ya digər nazirlik, müəssisələrin regionlarında 

müşaviri və ya nümayəndələri) deyillər. 

Beynəlxalq təşkilatların hesabatlarına əsas-

lanaraq  apardığımız  araşdırmalar  nəticə-

sində  biz  oxuculara  da  maraqlı  olacaq  bır 

sıra  maraqlı  statistikaları  üzə  çıxardıq.  Biz 

ECMI-nin Gürcüstanın Samtsixe-Cavaxetiya 

və Kvemo Kartli regionlarında milli azlıqların 

inteqrasiyası hesabatından Conatan Uitlinin 

44 nömrəli məruzəsində olduqca maraqlı in-

formasiyaların şahidi olduq: 

• 

Ermənilər  Gürcüstanda  kompakt  ya-

şadıqları  ərazilərdə  ermənilik  sıxlığını 

54.60% səviyyəsində saxlaya biliblər. 

• 

Ermənilər  Gürcüstanda  140  erməni 

məktəbini qoruyub saxlayıblar. 

• 

Cavaxetiya bölgəsində ermənilərin yerli 

bələdiyyə orqanlarında təmsil olunması 

səviyyəsi 39,73%-dir. 

• 

İctimai təşkilatlar Gürcüstanda təxminən 

150-ə  qədər  erməni  Qeyri-Hökumət 

Təşkilatının (QHT) qeydiyyatdan keçdi-

yini bildirirlər. 50-dən çox QHT real ola-

raq fəaliyyət göstərir. 

• 

Cavaxetiya  bölgəsində  heç  bir  yaşayış 

məntəqəsi,  toponim  və  hidronimin  adı 

dəyişdirilməyib. Gürcüstan erməniləri və 

onların kilsələri birbaşa olaraq İrəvan və 

Eçmiədzinə tabe olur. 

• 

Gürcüstan  erməniləri  hazırda  Cavaxe-

tiyanın  Gürcüstandan  ayrılmasına  is-

tiqamətlənən  passiv  separatçı  siyasət 

həyata keçirirlər. 

• 

Siyasi tələblər Cavaxetiya əhalisinin ak-

tiv  sektoru  arasında  mərkəz  mövqeyə 

malikdir. 

• 

Cavaxetiyada  əhalinin  hər  10  nəfərin-

dən 9-undan çoxu ermənidir. 

• 

Tbilisidə  erməni  teatrı  il  ərzində  4-5-i 

yeni  olmaqla  80-85  tamaşa  səhnələş-

dirir.  Onlardan  10-15-i  Gürcüstan  regi-

onları, 2-3-ü isə Ermənistana baş tutan 

qastrol səfərləridir. Teatrın büdcəsi 405 

000 laridir. Erməni teatrının binası tama-

milə teatra məxsusdur. Binanın özündə 

heç bir ticarət məntəqəsi yoxdur. Teatrın 

direktoru erməni Feliks Xaçatryandır. 

• 

90-cı  illərin  ortalarından  etibarən  Ca-

vaxetiyada  yerli  səviyyədə  hakimiyyət 

klanlar kimi tanınan bir sıra strateji iqti-

sadi qrupların əllərində cəmləşib. 

• 

Gürcü  dili  üzrə  tələb  olunan  attestasi-

yanı 100% keçməmələrinə baxmayaraq 

bütün  erməni  məktəblərində  direktorlar 

öz  vəzifələrində  qalırlar.  İndi  onlar  “di-

rektor səlahiyyətlərini icra edirlər”. 

• 

Məhkəmə  sistemi  –  Axalkalaki  Rayon 

Məhkəməsi.  Hakimlər:  Ararat  esoyan, 

Anait Aqanesyan, Melaniya Marqaryan, 

Suren Marukyan.

• 

 Prokurorluq orqanları – Axalkalaki – Ni-

noçminda  Rayon  Prokurorluğu  –  Yurik 

Unanyan.  Rayonlarda  icra  orqanlarının 

rəhbərləri. 

• 

Axalkalaki-  Axalkalaiki  bələdiyyəsinin 

icra  rəhbəri  (Qamqebeli)  Eduard  Aqa-

saryan. Bələdiyyə Şurasının sədri Ham-

let Movsesyan. 

• 

Ninoçminda-Ninoçminda bələdiyyəsinin 

icra  rəhbəri  (Qamqebeli)Qaqik  Karsl-

yan. Bələdiyyə Şurasının sədri Sumbat 

Kaureqiyan. 

• 

Tbilisi erməni dram teatrı rəhbəri və kol-

lektivi:

Feliks  Xaçatryan,  Teatrın  direktoru  və  akt-

yoru Аrmen Bayanduryan, Bədii rəhbər Le-

von  uzunyan,  Quruluşçu  rejissor  Yekatirina 

Saaryan, Baş mühasib Tamara Ağacanova, 

Baş rəssam Siranuş Manukunyan, ədəbiyyat 

üzrə müdir Luiza Xaçaturova, truppa rəhbə-

ri  Roman  Nuralyan,  rəssam-qrimyor  Ed-

ditta  Zoqrobyan  ,  Baş  administrator  Valeriy 

Ameraqyan,  Səs  rejissoru  Smbat  Zatikyan, 

Tamaşalar üzrə müdir Suren Poqosyan, İşıq 

üzrə  müdir  Robert  Mikertumov,  Dekorasiya 

sexinin rəhbərinin müavini

Elbrus Fərman oğlu Məmmədov

at  bayramı  bildiyiniz  kimi  7-  ci  tədbirini  keçirdi.  Bu 

tədbir  hardasa  bütün  türkdilli  tayfaların  Aranın  -  Da-

ğın, bağı baxcası  olan və maldarlıqla - heyvandarlıqa 

məşğul olan hər bir bölgədə belə tədbirlər keçirilir. Bu 

gün əyər baxsaq bir tərəfi Kars, Ardahan, Gəncəbasar, bir 

tərəfi Təbriz ətrafı Qaradağ, Sunduz bu bölgələrin hamsında 

maldarlıqla məşğul xalqlar Elat bayramı deyilən bir mədə-

niyyəti var. Bu mədəniyyət tarixdən gəlir. Bu tarixi Zəlmixan 

Məmmədli  yaratmayıb.  Bəli,  Zəlmixan  Məmmədli  tarixdən 

gələn  bir  adət  -  ənənəyi  Kvemo  Kartli  bölgəsində  nəfəs 

verib  canlandırıb. Artıq  7  ildir  ki,  Dmanisinin Armudlu  gölü 

ətrafında, Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar, ən qədim 

bayramları olan Elat bayramını qeyd edirlər. Doğurdanda bu 

tədbir  Gürcüstanda,  Zəlmixan  Məmmədlinin  təşəbbüsü  ilə 

başlayıb. Onun haqqını danmaq olmaz. Amma demək  də, 

olmaz  ki,  bu  bayramı  Zəlmixan  Məmmədlinin  yaratdığı  bir 

bayramdı.  Bu  bayram,  əsrlərdir  Kars  bölgəsində, Ardahan 

və bu kimi maldarlıqla məşğul olan xalqlar bu bayramı qeyd 

edirlər. Bəli, bu bayramın kusurlu tərəfləridə var. Ora 10 000 

-ə qədər adam yığılır, orda uşaqlar, qız gəlin, ana - bacıları-

mız olursa orada spritli içkilərin içilməsi düzgün deyil. Çünki 

bayram tədbiri 3-5 saat davam edir və bu saat ərzində al-

kol almış insanlar arasında özünü idarə edə bilməyənlər də 

olur. Buda müxtəlif fəsadlara yol açır. İlk gündən biz bunun 

əleyhinə  olmuşuq  və  bayramın  proqramında  dəyişikliklərin 

olmasını  istəmişik.  Bayramda  spirtli  içkilər  və  yeyib-içmək 

süfrələrinin  qaldırılmasını  istəmişik.  Bunların  əvəzinə  qar-

daşlıq və sülh birgəlik gürcü və azərbaycan folklorlarının iş-

tirak etməyini istəyirik. Gürcüstanın dağlıq və aran bölgələri-

nin mədəniyyətini və folklor ansamblını əks etdirən göstərilər 

olsun.  O  cümlədən  Borçalıdan  zamanla  köç  etmiş  Borcalı 

kökənli xalqlar öz dədə-baba yurdunu hər il gəlib ziyarət et-

mək istəyirlər. Bundan gözəl nə ola bilər ki. Bəs niyə bu 7-ci 

Elat bayramından sonra narahatçılıq baş verdi və separa-

tizmnən  söhbət  açıldı.  Tarixən  Gürcüstan  azərbaycanlıları 

hər zaman tarixin hər kəsimində, istər Sovet İttifaqı devrində 

istər Sovet İttifaqı devrindən əvvəldə, istərsə bu müstəqillik 

qazandığı devrində Gürcüstan devlətçiliyi yanında olublar. 

 İmedi telekanalının yaydığı qərəzdi bir sujetin efirə getməsi 

nəyə lazımdır ki. Biz bunun azərbaycanlıların əleyhinə ha-

zırlanmış bir sujet kimi qəbul edirik və həddən narahatçılıq 

keçiririk. Olmayan bir şeyi qabardıb, olmuş kimi qələmə ver-

mək və gürcü ictimaiyyətinə çatdırmaq bu xalqın arasında 

soyuqluq yaradanlar kimə və nəyə xidmət edirlər. Məncə bu 

nə gürcü xalqına və azərbaycan xalqına xidmət etmir. Əyər 

bu məsələni bu qədər qabardıb üzərə çıxarırlarsa bu Gür-

cüstan üçün böyük dividentdir və bu Gürcüstana xeyir gə-

tirməyəcək. Bu hadisələri Elat bayramıyla bağlamaq lazım 

deyil, çünki, ona heç bir adiyyatı yoxdur. Bu hadisələr gər-

ginləşməsi iki stadionda baş vermiş hadisələr səbəb olub. 

Dinamo  stadionunda  baş  verən  hadisədən  sonra  bir  həftə 

vaxt  keçdi.  Bu  zaman  keçimində  Gürcüstan  tərəfi  heç  bir 

rəsmi cavab vermədi və Azərbaycan tərəfi öz etirazını bil-

dirdi. Çox təəssüflər olun ki Gürcüstan Daxili İşlər Naziriyili 

bu hadisəylə bağlı heç bir iş gömədi. Və bunun adekvatını 

Qəbələdə daha qabarıq şəkildə göstərdilər. Biz hər ikisinin 

əleyhinəyik. Qəbələdə qalxan şüarların da, Dinamo stadio-

nunda ucalan şüarların da əleyhinəyik. Futbol dostluq, qar-

daşlıq rəzmidi və futbol millətləri birləşdirməlidir. Əksinə, o 

qədər  bir  stadiona  toplayan  bir  oyunda  milli  münsibətlərin 

gərilməsi üçün heç bir hadisə olmamalıdır. 

Borçalıda heç bir separatist insan yoxdur, mən bunu 7 dən 

77 hər kəsin adıyla danışa bilərəm. Əgər bir insanın, yazı-

sında və ya hərəkətində nəsə separatizmlə bağlı bir şey olsa 

,biz  Gürcüstanda  yaşan  azəbaycanlılar  cəzasını  verərik. 

Milləti qarşı- qarşıya qoyan insanlar, yaxşı düşünsünlər ki, 

bu hadisənin sonu hara gedə bilər. Bu məsələnin fonunda 

bəzi sözünü bilib bilməyən insanlar və hətta Qurumlarda da 

var ki ,bu məsələyə haqq verirlər. Mən üzümü onlara tutub 

deyirəm ki, heç olmasa bir dənə sənət göstərin ki, burada 

Gürcüstan  azərbaycanlıları  separatizmnən  danışıb  və  ya 

müxtariyəttən danışıb və yaxud hansısa idarəyə bu mözuyla 

bağlı rəsmi sənəd yollamışıq. Qətiyyən belə bir şey olmayıb. 

 Biz Gürcüstan Respublikasının tərkib hissəsində olan azər-

baycanlıyıq, Gürcüstan vətəndaşıyıq. Gürcüstan rəsmi bü-

tövlüyünə hörmətlə yanaşırıq və Gürcüstanın apardığı rəsmi 

xarici  və  daxili  siyasətini  dəstəkləyirik.  Bəli,  biz  Gürcüstan 

azərbaycanlıların  müəyyən  spesifik  problemlərimiz  var,  o 

problemlərin həlli xalq və dövlətdən keçir. Əlbətdəki, bizim 

ana vətənimiz Gürcütandır ama bir tərəfdə də bizim mənəvi 

vətənimiz var, o da Azərbaycandır. Bizim müəyyən ənənə-

vi  problemlərimiz  var,  bunlar  mədəniyyət,  dil,  tariximiz  və 

s.bunların  hamısı  Azərbaycandan  keçir.  Bu  əlaqələri  heç 

kim poza bilməz, əyər bu fikirdə olan mütəlif millətçi qruplar 

varsa,  heç  əziyyət  çəkməsinlər. Azərbaycan  və  Gürcüstan 

azərbaycanlıların arasındakı bu interqasiyanı kəsmək qeyri 

mümkündür. 

 Artıq bildiyimiz kimi, bu il yəni 2016 – ci Gürcüstanda siyasi 

MƏN BUNU 7 DƏN 77 HƏR KƏSİN 

ADIYLA DANIŞA BİLƏRƏM

GÜRCÜSTANDA

ERMƏNİ

DİASPORU 

bir  ildir.  Bu  il  parlament  keçiriləcək. Təbii  ki,  bu  seçkilərin 

necə  və  hansı  qaydada  keçəcəyi  barədə  hələm  tam  yet-

kin qərar qəbul olunmayıb. Amma buna baxmayaraq qeyri 

rəsmi seçkiyə start verilib. Bu dönəm, yani 4 ildi Gürcüstan 

parlamentində azərbaycanıları təmsil edən 3  deputatın 3 

–də Marneulidəndi və onlar Marneulini təmsil edirlər. Mən 

bunu düzgün qəbul eləmirəm, çünki, hər bir bölgənin özünə 

məxsus spesifik problemi var və onların müəyyən problem-

ləri var ki, onların səsi tək Marneulilərin tərəfindən dinlən-

məkdədir. Ama çox təssüflər olsun ki, bu 4 il ərzində mən 

bu  deputatlardan  Gürcüstanda  yaşayan  azərbaycanlıların 

bir dənə də olsun problemlərinin Gürcüstanın rəsmi tribu-

nasından səsləndiyini eşitmədim. Bəli, onların  öz fəaliyyət 

çevrəsi var nəsə balaca işlərə təkən verirlər. Ancaq bu illər 

üçündə bayraq alıb aləmə car çəkmək lazım deyil. Çünki, 

bu elə sizin işinizdir siz bunu üçün seçilmisiniz. Siz seçil-

diyiniz bölgənin problemlərinnən maraqlanmalısınız. Bu il, 

bu 3 deputatlardan Gürcüstan parlamentində bu dönəmdə, 

heç  biri  qənaət  bəxş  eləmədi. Alasaniya  Marneulidə  artıq 

özünün ilk parlament yığıncağını keçirdi. 

ARDI VAR ...

---