Müəllim məsələsi yalnız bizim deyil, hər bir millətin ölüm-dirim məsələsidir

Pedaqoji ünsiyyət – sosial, psixoloji və qarşılıqlı təsir pro­ses­­ləridir. Bu münasi­bət­lərin səmimiliyi, dərinliyi, emosi­onal tər­zi, valideyn-övlad münasibətləri səviy­yəsində təşkili təlim-tərbiyə işinin müvəffəqiyətlə nəticələnməsində mühüm əhə­miy­­yətə malikdir. Prof. Ə.Əlizadə bu münasibətlə yazır: “Tərbiyəçi-uşaq(lər) münasibətlərinin əhəmiyyətinə uzun müd­­­­­­­­­­dət kifayət qədər diqqət yetirilməmişdir. Ancaq tərbiyə işinin öz re­alizmi var: müasir bağçain bir çox köklü məsə­lələri, ilk növ­bədə, önəmli tərbiyə effektləri məhz bu sahə ilə əsas mə­ziy­yət­lərinə görə daha çox valideyn-övlad münasi­bətlərinə bən­zə­yən “Tərbiyəçi-uşaq(lər)” münasibətləri ilə şərtlənir”.
Respublikamızın “Təhsil Qanunu”nda təsbit olunan huma­nist­lik prinsipi bağçadə Tərbiyəçi-uşaq münasibətləri, onlar arasında olan qarşılıqlı ünsiyyəti yeni tələblər səviyyəsində qurmağı tələb edir.
Bu isə prof. Ə.Əlizadənin dediyi kimi uşaqin insan ləya­qə­tinə hörmət etmək, ona etibar və inamla yanaşmaq, bir şəxsiyyət kimi onun məqsədləri, tələbatları və mənafeyi ilə hesablaşmaq ― məhz bu keyfiyyətlər Tərbiyəçilərin uşaqlərlə münasibətlərinə nurlu insani çalarlar bəxş edir.
Kiçikyaşlı bağçalilərin özlərinəməxsus xüsusi psixoloji xüsusiyyətləri var. Onlar Tərbiyəçii ideal bir şəxsiyyət, varlıq kimi qəbul edir və onların tələblərini sözsüz yerinə yetirməyə çalışırlar. Çox vaxt onlardan “Tərbiyəçi belə deyib, belə olmalı­dır” – ifadəsini eşitmək olur. Xüsusilə bu yaşda olan uşaqlərlə səmimi-mehriban və işgüzar münasibət yaratdıqda onlar Tərbiyəçi­lərini bir ata, ana–valideyn kimi sevir, onlara “bağlanırlar”. Belə münasibətin qoyduğu xatirələr, saldığı izlər çox vaxt insa­nın bütün ömrü boyu davam edir. Təsadüfi deyildir ki, sorğu apardığımız bir çox gənclər, yaşlı adamlar unudulmaz Tərbiyəçi­lərindən danışarkən ilk növbədə ibtidai qrupTərbiyəçilərini qeyd etmişlər. Bakı şəhəri Nəsimi rayonundakı Y.Mirzəyev adına 44 saylı orta bağçain IV qrupundə uşaqlərlə apardığı­mız söhbət zamanı onların əksəriyyəti Südabə Tərbiyəçiəni (Südabə Xələfzadə) yaxşı Tərbiyəçi kimi çox istədiklərini bildir­dilər. Çox maraqlıdır ki, “Yaxşı Tərbiyəçi dedikdə nəyi nəzərdə tutursunuz?” sualına onlar Tərbiyəçinin uşaqlarla qayğıkeş, meh­ri­ban, ana kimi rəftar etməsini xüsusi qeyd etdilər və yalnız bir-iki nəfər uşaq onun həm də “yaxşı bilikli” və “yaxşı məşğələ deməsini” bildirdi.
Psixoloq M.Həmzəyev yazır: “Kiçik bağçalilər üçün Tərbiyəçi və yoldaşları ilə ünsiyyət xatirinə ünsiyyətə girmək xa­rakterik haldır. Kiçik bağçalilər heç də həmişə ünsiyyət­lərini dərk edə bilmirlər. Yuxarı qruplərə keçdikcə uşaqlərin ünsiy­yətində seçicilik müşahidə olunmağa başlayır.
Lakin bu da həqiqətdir ki, nəinki kiçikyaşlı bağçalilər, yeniyetmə və gənclər də mehriban, kommunikativ fonda olan ün­siy­yəti daha çox qiymətləndirir və belə ünsiyyət onların inkişafı və təlim-tərbiyə baxımından mühüm əhəmiyyətə malik olur. Xoş, mehriban, hörmət və tələbkarlığa əsaslanan ünsiyyət uşaqlərin inkişafı və fəaliyyəti üçün daha çox əlverişli şərait yaradır.
Tərbiyəçi uşaqlərlə qarşılıqlı fəaliyyətində, onlara müx­təlif pedaqoji təsirlərində rəhbərlik funksiyasını özündə saxla­yır və uşaqlərə rəhbərlik edir. Lakin bu rəhbərlik müxtəlif tərzlərdə özünü göstərir. Tərbiyəçilərin bir qismi bir cür, başqa­ları isə başqa rəhbərlik tərzlərinə və üslublarına malik olurlar. Pedaqoji ünsiyyət də bu rəhbərlik tərzlərindən kənarda qalmır. Təcrübə və tədqiqatlarda Tərbiyəçilərin uşaqlərlə qarşılıqlı ünsiyyətlərində aşağıdakı ünsiyyət tərzləri özünü göstərir:

1.