Müəllim məsələsi yalnız bizim deyil, hər bir millətin ölüm-dirim məsələsidir

Mövzu № 12. Uşaq bağçalarında təlim mühitinin təşkil edilməsi

1. 
   İnkişafetdirici -təhsilləndirici mühitinin konsepsiyası
   

Müasir məktəbəqədər pedaqoji elmin və təcrübənin ən mühüm vəzifələri uşaqların fiziki və psixi sağlamlığının qorunması və möhkəmləndirilməsi, onların hərtərəfli və dolğun inkişafı, təlim və tərbiyə prosesinin humanistləşdirilməsi, onların fəaliyyətinin gücləndirilməsi məsələləridir.
Məktəbəqədər təhsil proqramını həyata keçirən müəssisədə əşyavi-inkişaf mühiti təhsilin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi üçün ən vacib meyarlardan biridir.
Məktəbəqədər təhsil mühitinin inkişaf etdirilməsi - bu, təhsil mühitinin bir hissəsi və məktəbəqədər təhsil standartlarına keçid üçün əsas amil kimi əşyavi -məkan mühitidir. Bu zaman fəalliyyət əsasdır. Fəaliyyət psixikanı qurur. Fəaiyyətsizlik şəxsiyyətin formalaşmasına mənfi təsir göstəərir, iimkanları məhdudlaşdırır. A.V.Zaporojes öz fəaliyyəti yüksək dəyərləndirirdi, fəaliyyəti uşaqların zehni inkişafının gücləndirilməsi (zənginləşdirilməsi) təşəbbüs kimi izah edirdi. Bu zaman aşağıdakılar nəzərə alınmalidir:


Təhsilləndirici mühiti:

• 
  uşaqların fiziki və psixi sağlamlığının qorunmasına və möhkəmləndirilməsinə təminat verir;
  
• 
  uşaqların emosional rifahını təmin edir;
  
• 
  pedaqoji işçilərin peşəkar inkişafına kömək edir;
  
• 
  dəyişən variativ məktəbəqədər təhsil üçün şərait yaradır;
  
• 
  məktəbəqədər təhsilin açıqlığını təmin edir;
  
• 
  valideynlərin (qanuni nümayəndələrin) təhsil fəaliyyətində iştirakına şərait yaradır.
  

Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin təhsil mühiti təhsil prosesinin nəticələrinə, şəxsiyyətlərarası münasibətlərin xarakterinə, hər bir məktəbəqədər uşağın inkişafına təsir göstərir.
Təhsillləndirici mühiti məktəbəqədər müəssisədə uşaqların inkişafını təmin edən şərait kompleksidir. Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin inkişaf etməkdə olan təhsil mühiti aşağıdakı komponentlərdən ibarətdir:

• 
  pedaqoji proses iştirakçılarının qarşılıqlı əlaqəsi;
  
• 
  əşya- məkan mühitini inkişaf etdirmək;
  
• 
  məktəbəqədər təhsilin məzmunu.
  

1. 
   Pedaqoji proses iştirakçılarının qarşılıqlı əlaqəsi tərbiyəçi-müəllim, uşaq və valideynlərin birgə tapşırıq və nəticələrə nail olmaq üçün razılaşdırılmış fəaliyyətidir.
   
2. 
   Əşyavi-məkan mühitini təhsil mühitinin tərkib hissəsidir. Orada təhsil avadanlığı, materialları, mebel, inventar, oyunlar, oyuncaqlar və s. təqdim olunur.
   
3. 
   Məktəbəqədər təhsilin məzmunu bilik, bacarıq və vərdişlər, dünyagörüşü və əxlaqi-estetik ideyalar, eləcə də sosial, idrak və yaradıcılıq təcrübəsinin elementləri sistemidir
   

Təhsil mühitinin bütün komponentləri bir-birinə bağlıdır və qarşılıqlı şərtlənir:

1. 
   Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin təhsilləndirici mühitinin strukturunda böyük əhəmiyyət kəsb edən təlim prosesinə iştirakçıların qarşılıqlı əlaqəsi vardır.
   

Qarşılıqlı əlaqə məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin kollektivinin peşəkar səriştəsindən asılıdır: kollektivin yaradıcılıq, innovasiya fəaliyyətinə hazır olması, uşaqlarla və onların valideynləri ilə qarşılıqlı əlaqədə kommunikativ qabiliyyətlərin təzahürü .
Nəticədə təkcə hər bir uşağın inkişafı deyil, həm də müəllimin peşəkar və şəxsi inkişafı baş verir.

2. 
   İnkişafetdirici mühiti - xüsusi təşkil olunmuş məkanla təmsil olunan təhsilləndirici mühitinin bir hissəsidir.
   

Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində hər hansı bir yaş qrupunun inkişaf etməkdə olan əşya-məkan mühitinin yaradılması, təhsil prosesinin iştirakçıların psixoloji əsaslarını, məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin müasir şəraitinin dizaynını və ətraf mühitin yaradıldığı yaş qrupunun psixoloji xüsusiyyətlərini nəzərə almaq lazımdır.

3. 
   Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin təhsil mühitinin növbəti komponenti məktəbəqədər təhsilin məzmununun mənimsənilməsidir.
   

Məktəbəqədər təhsilin məzmunu aşağıdakılarla müəyyən edilir:

• 
  dövlət təhsil standartları;
  
• 
  məktəbəqədər müəssisə tərəfindən işlənib hazırlanan əsas təhsil proqramı;
  
• 
  məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin həmin qrup uşaqlarının yaş xüsusiyyətləri və fərdi inkişafının xüsusiyyətləri;
  

Beləliklə, təhsil mühiti uşaqların böyüməsi prosesində daim dəyişən, uşağa yaşın genetik vəzifələrini mənimsəməyə kömək edən açıq, canlı sistemdir.