MundəRİcat mövzu Bank sisteminin fəaliyyətinin əsaslan
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- X^=Mdı+E,,Kj —>min. burada, Xj
kapital yönəltmişlər. Belə ki, əvvəlki illə müqayisədə qeyri-neft sektoruna yönəldilmiş birbaşa investisiyaların ümumi həcmi 2,2 dəfə artaraq 230,5 mln. ABŞ dolları təşkil etmişdir. 2005-ci ildə iqtisadiyyatımızda istifadə olunmuş xarici sərmayələrin ümumi həcminin 17,6%-ni birbaşa dövlət və dövlət təminatlı kreditlər təşkil etmişdir. Kapital qoyulşunun səmərəliliyinin artırılmasında layihə- smeta sənədlərinin böyük əhəmiyyəti vardır. Layihə-smeta sənədlərinin tərtibi və maliyyələşdirilməsi kapital qoyuluşunun maliyyələşdirilməsinin tərkib hissəsidir. Məlumdur ki, həm yeni obyektlərin tikintisi, həm də mövcud obyektlərdə yenidən-qurma, genişləndirmə və modernizasiya işləri ancaq təsdiq olunmuş layihə-smeta sənədləri əsasında həyata keçirilir. Bu səbəbdən də kapital qoyuluşu proqnozları və planına təsdiq edilmiş layihə-smeta sənədi olan obyektlər daxil edilə bilər. Vaxtında və yüksək keyfiyyətlə hazırlanmış layihə-smeta sənədləri kapital qoyuluşunun səmərəliliyinin artırılmasında, obyektlərin vaxtında istifadəyə verilməsində, elmi-texniki tərəqqinin son nailiyyətlərinin tətbiq edilməsində və s. məsələlərdə müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Layihələr bir tipli və fərdi ola bilər. Bir tipli layihələr kütləvi xarakter daşıyan mənzil tikintisində, məktəb, uşaq bağçası, digər sadə obyektlərin tikintisində, fərdi layihələr isə istehsal xarakterli obyektlərin tikintisində, unikal obyektlərin, idman sarayları, konsert zalları və digər obyektlər tikintisində istifadə olunur. Layihələr müvafiq qaydada təsdiq olunmalıdır. Dövlət himayəsində olan obyektlərin layihə-smeta sənədləri, smeta dəyərindən asılı olaraq hökumətin müəyyən etdiyi qaydalara müvafiq təsdiq olunur. Özəl sektora aid olan obyektlərin layihə-smeta sənədləri, onların müəyyən etdiyi qaydalara müvafiq olaraq təsdiq edilməlidir. Bir qayda olaraq iri obyektlərin layihə-smeta sənədləri çox varianth olmaqla əlverişli layihələrin seçilməsi və ekspertizadan keçməsindən sonra reallaşdırılmalıdır. 100 Layihə-smeta sənədlərinin maliyyələşdirilməsi bir qayda olaraq sifarişçinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir. Sifarişçi təşkilat baş layihə təşkilatı (layihə bürosu, layihə kontoru və s.) ilə layihələndiriləcək obyekt üzrə müqavilə bağlayır və ixtisaslaşmış işlərin layihələndirilməsi üçün digər subbodratçı təşkilatın cəlb edilməsi hüququna malik olur. Layihə smeta sənədlərində obyektin adı, yerləşəcəyi ərazi, tikintinin növü, gücü, tikintinin inşa müddəti, obyektin dəyəri, o cümlədən tikinti-quraşdırma işlərinin dəyəri, hesablaşma qaydaları və s. əks olunmalıdır. Müvafiq banklar layihə-smeta sənədlərinin tərtibi işləri yerinə-yetirildikcə onun haqqını ödəyirlər. Bunun üçün banka təqdim edilmiş ödəmə tapşırıqları və ya tələbnamələrinə sifarişçi tərəfindən qəbul olunma aktları əlavə olunur. Maliyyələşdirən bank layihə-smeta sənədlərinin düzgün tərtibinə və müqavilə şərtlərinə əməl edilməsinə ciddi nəzarət etməlidir. Layihə təşkilatları öz tərtib etdikləri layihələr üzrə müəlliflik nəzarəti hüququna malikdirlər. Layihə smeta sənədləri üzrə səmərəli layihə-variantların müqayisəsindən sonra, daha ucuz variantı seçim yolu ilə müəyyən edilir. Səmərəli variant xərclərin məbləğinə müvafiq belə hesablanır: X^=Mdı+E,,Kj —>min. burada, Xj - variant üzrə xərclərin məbləğini; Md- variant üzrə məhsulun maya dəyərini; K - variant üzrə tələb olunan kapital qoyuluşunu £■„ -normativ üzrə tətləb olunan kapital qoyuluşu səmərəliliyini göstərir. Hesablama nəticəsində daha ucuz başa gələn variant seçilərək tikintisinə başlanır. Banklar tərəfindən kapital qoyuluşunun maliyyələşdirilməsi müxtəlif forma və ardıcıllıqla aparılır. Bu mülkiyyət formasından asılı olmaqla, maliyyələşmə mənbələri nəzərə alınmaqla həyata keçirilir. Nəzərə almaq lazımdır ki, mülkiyyət formasından asılı olmayaraq kapital qoyuluşunun maliyyələş- 101 dirilməsi nağdsız formada, hesabdan-hesaba köçürmo yolu ilə banklar tərəfindən həyata keçirilməlidir. Dövlət sifarişi ilə yerinə yetiriləcək obyektlərin maliyyələşdirilməsi üçün nazirlik və ya baş idarələr müvafiq banklara cari il üçün kapital qoyuluşu planı və titul siyahılarını təqdim etməlidirlər. Maliyyə Nazirliyi, eləcədə yerli maliyyə təşkilatları cari il üçün dövlət büdcəsi təsdiq edildikdən sonra (müddət müvafiq qaydada müəyyən edilir) cari il üçün müəyyən edilmiş maliyyələşmə məbləği haqqında məlumatı maliyyə planını müvafiq banka təqdim edir. Sifarişçi təşkilat bundan sonra, maliyyələşdirən banka daxili titul siyahısını, tikinti üçün bağlanmış podrat müqaviləni, layihə-smeta sənədini və digər tələb edilən sənədləri təqdim etməlidir. Bank şöbələri təqdim edilmiş bütün sənədləri yoxlamalı, hər hansı uyğunsuzluq olarsa onun aradan qaldırılmasını təmin etdikdən sonra, obyektin maliyyələşdirilməyə götürülməsi haqda göstəriş verir. Banklar yerinə yetirilmiş işlər üzrə sifarişçi ilə podratçı arasında hesablaşmanı, layihə-smeta sənədlərində müəyyən edilmiş qaydalarda - rüblük yerinə yetirilmiş işlərə görə obyekt tam qurtarıb təhvil verildikdən sonra və ya mərhələlər üzrə həyata keçirə bilər. Özəl sektora aid olan obyektlərin maliyyələşdirilməsi də banklar tərəfindən nağdsız formada həyata keçirilməlidir. Bankla sifarişçi təşkilat arasında maliyyələşmə şərtləri razılaşdırılmalı, vəsait bank hesabından, podratçı təşkilatın təqdim etdiyi yerinə yetirilmiş işlər üzrə sənədlərə müvafiq olaraq onun hesabına köçürülməlidir. Belə olduqda vergidən yayınma halları təmamilə aradan qaldırılmaqla, bu gün narahatlıq doğuran söz-söhbətlərə son qoyulur. Tikintinin aparılması formaları və hesablaşmanın təşkili müxtəlif ola bilər. Bir qayda olaraq tikinti işləri iki üsülla aparıla bilər: - podrat üsulu; - təsərrüfat üsulu. 102 Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|