MüseyiB ƏLİyev banklarin iNKİŞaf iSTİqaməTLƏRİ “Şərq-Qərb” Bakı

105
street” şirkəti 10,0 milyondan çox firma haqqında ətraflı dosyeyə 
malikdir. Hərgah ABŞ-da hər hansı bir firma bu şirkətin müsbət 
sıra  nömrəsinə  malikdirsə,  o,  əlavə  maliyyə  təminatı  olmadan 
belə ticarət krediti ala bilər.
İnkişaf  etmiş  ölkələrin  əksəriyyətində  kredit  informasiyası 
xidməti hələlik istənilən səviyyədə deyildir. Dünya iqtisadiyyatı-
nın qloballaşması bu xidmətin internet çərçivəsi daxilində, məlu-
matlar bazasından istifadə edərək inkişafını zəruri edir. Belə ki, 
aparıcı qərb dövlətləri kommersiya riskləri üzrə internet baza sında 
məlumatlar bankının yaradılmasında və inkişafında maraqlıdırlar. 
Məsələn, Fransanın KOFAS firması inkişaf etməkdə olan ölkə lər-
dən milyondan artıq şirkətin ticarət borclarının elektron reytinq 
sistemini yaratmaq niyyətindədir.
Maliyyə sektoru elektron informasiya sistemində lider rolunu 
saxlamaqla dünya iqtisadiyyatının gələcək qloballaşması və libe-
rallaşmasında katalizator rolunu oynaya bilər. İnternetin köməyilə 
kredit  risklərinin  idarə  olunmasında  xərclərin  nəzərəçarpacaq 
dərəcədə azaldılması və səmərəliliyin artırılması, inkişaf etməkdə 
olan  ölkələrin  beynəlxalq  maliyyə  bazarlarına  çıxışına  əlverişli 
zəmin yarada bilər. Əgər beynəlxalq birlik interneti bu ölkələr dən 
olan  maliyyə  vasitəçiləri  üçün  əlçatan  edərsə,  bu  amil  onların 
sürətli iqtisadi inkişafına kömək etmiş olar.
3.3. Bank fəaliyyətinin inkişaf strategiyası
Bank məhsulları siyahısını təhlil edərkən, marketinq xidmə-
tinin  əməkdaşları  inkişaf  strategiyasının  hazırlanmasını  əsas 
məqsəd  kimi  qəbul  etməlidirlər.  Bu  istiqamətdə  birinci  vəzifə, 
bank tərəfindən təklif olunan xidmətlər strukturunun optimallaş-
dırılmasıdır. İkinci vəzifə, inkişaf strategiyası çərçivəsində yeni 
məhsulların hazırlanmasıdır.
Yeni məhsulun yaradılması prosesi bütöv bir mərhələni əhatə 
edir. Bütün bu mərhələni ətraflı nəzərdən keçirək .
1. İdeyalar axtarışı. Bura aşağıdakı mərhələlər daxildir:
– ideyaların axtarışı və yığılması;
– yararlı ideyaların seçilməsi;

---

106
– nəzərdə tutulan məhsulun hazırlanması və işlənməsi;
– marketinq strategiyasının formula edilməsi.
İdeyaların axtarışı və yığılması müxtəlif yollarla həyata keçi-
rilə bilər. İdeya kənardan və xüsusi hazırlıq nəticəsində qazanıla 
bilər.
İdeyaların reallaşmasının sınaqdan çıxmış xeyli üsulları vardır. 
Lakin  biz  bunların  ən  yüksək  səmərəli  metodlarından  birinin 
üzərində dayanaq. Söhbət “beyin hücumu” adlı metoddan gedir. 
Belə  bir  hücum  böyük  miqdarda  ideyaları  qısa  müddətdə  real-
laşdırmağa  imkan  verir.  “Hücumun”  mahiyyəti  ondan  ibarətdir 
ki, nə qədər çox ideya təklif olunubsa bunların içərisində ən məh-
suldarlarının seçilməsi ehtimalı yüksəkdir.
Müvafiq  təkliflərin  seçilməsindən  ötrü  banklar  bütöv  bir 
sistem işləyib hazırlamalıdırlar. Hər bir ideyanın nəinki müştə-
rinin ehtiyaclarına uyğun olub-olmaması yoxlanılmalı, həmçinin 
zəruri mənfəət normasının təmin olunması, tətbiq olunacaq ide-
yanın bankın strategiyasına kömək edib-etməməsi məsələləri də 
nəzərdən keçirilməlidir.
2. Marketinq imkanlarının təhlili. Marketinq imkanları əsas 
üç istiqamət üzrə təhlil olunmalıdır.
– bazar imkanlarının təhlili;
– bank imkanlarının təhlili;
– bankın məqsədləri üzrə mövcud perspektiv nisbət.
Müxtəlif  məhsulların  bank  xidmətləri  bazarına  çıxarılması 
bazarı əhatə etmək, satış həcmi və mənfəət planı üzrə yeni imkan-
lar yaradır.
Tətbiq olunacaq xidmət üzrə, bankın imkanlarını da qiymət-
ləndirmək  vacibdir.  Çünki  gözəl  bir  ideya,  hər  hansı  resurs 
çatışmamazlığı səbəbindən həyata keçməyə bilər. Bununla belə 
yeni məhsulun hazırlanması mərhələsində bank qarşısında açılan 
perspektivlər bankın vəzifə və məqsədlərinə zidd olmamalıdır.
3.  Məhsulun  hazırlanması.  Bank  məhsulunun  hazırlanması 
məsuliyyətli mərhələdir. Bu mərhələdə ideya nə isə konkret bir 
məhsulda öz ifadəsini tapmalıdır. Bank məhsulunun hazırlanma-
sına qarşı irəli sürülən tələb ondan ibarət olmalıdır ki, ideyada 
nəzərdə tutulmuş xidmət ilkin xarakteristikasına müvafiq olsun.

---

107
4.  Bazar  münasibətlərində  məhsulun  sınağı.  Yeni  xidmətin 
təqdim olunma texnikasını işləyib hazırladıqdan sonra bank real 
şəraitdə onun sınağına keçir və məhdud dairədə öz müştərilərinə 
təklif  edir.  Bank  məhsulunun  sınaq  mərhələsi  onun  praktikada 
keyfiyyətinin  yoxlanılması  və  ona  ehtiyacın  olması  nöqteyi-
nəzərindən xüsusilə vacibdir.
5.  Yeni  məhsulun  bazara  çıxarılması  (kommersiyalaşdırıl-
ması). Yeni  bank  məhsulunun  özündən  əvvəlki  bütün  mərhələ-
lərdən  müvəffəqiyyətlə  keçdiyi  təqdirdə,  xidmətin  kommersiya 
əsaslarla bazara çıxarılması haqqında qərar qəbul edilir. Bank öz 
müştərilərinə yeni xidməti onun prezentasiyasından dərhal sonra 
həyata  keçirməyə  hazır  olmalıdır.  Bunun  üçün  əvvəlcədən 
böyük hazırlıq işi görülməlidir.
Bazarın  yeni  məhsullarla  doldurulmasının  və  bankın  idarə 
heyətinin həddən artıq “yüklənməsinin” qarşısını almaqdan ötrü, 
yeni məhsulların tətbiqini tədricən həyata keçirmək məqsədəuy-
ğundur. Xüsusilə sistemli məhsullara diqqət yetirilməlidir. Çünki 
bunlar  çoxməsrəfli  məhsul  sayılır  və  yaradılması  uzun  müddət 
tələb edir.
Hər  hansı  bir  əmtəə  kimi  bank  məhsulu  (xidməti)  də  öz 
inkişafında ardıcıl olaraq bir neçə mərhələdən keçir:
1) Məhsulun bazara çıxarılması;
2) Artım;
3) Yetkinlik (inkişaf);
4) Azalma (tənəzzül);
5) Süqut.
Məhsulun bazara çıxarılması mərhələsi bank xidmətinin ilk 
dəfə təklif olunmasından başlanılır. Bu mərhələnin əsas xarakte-
rik cəhəti ondan ibarətdir ki, bu zaman məhsulun satışı olduqca 
ləng həyata keçirilir və nəticədə çox cüzi bir mənfəət qazanılır. 
Bir qayda olaraq birinci mərhələ məhsulun geniş sürətdə təbliğ 
olunmasına və marketinqinə çəkilən böyük məsrəflərlə əlaqədar-
dır. Bu mərhələnin ikinci xarakterik cəhəti, məhsulun qiymətinin 
yüksək  olmasındadır.  Lakin  bu  heç  də  həmişə  belə  olmur. 
Məsələn,  bir  sıra  hallarda  yeni  məhsulun  müştərilər  tərəfindən 
tez bir zamanda mənimsənilməsi və satış bazarının genişlənməsi 

---