749
“Artıq başlayıblar. Bağlama ən qısa zamanda
göndəriləcək”.
Sinskey artıq terminaldan təyyarəyə doğru gedən
kişiyə təşəkkür etdi. O, üzünü Lenqdona çevirdi. “Bizə
qoşulmaq
istəmədiyinizə
əminsiniz?”
O,
yorğun-yorğun
gülümsəyərək uzun gümüşü saçlarını arxaya atıb
qulaqlarının ardına keçirdi.
“Vəziyyəti nəzərə alsaq”, - Lenqdon zarafatla dedi, -
“incəsənət professorunun deyə biləcəyi səmərəli elə bir
şey - olmayacaq”.
“Siz onsuz da, çox səmərə verdiniz”, - Sinskey dedi.
Zənn etdiyinizdən də çox. Həm də tək... “ O, yanında
dayandığını düşünən Siennaya işarə etdi. Amma gənc
qadın artıq uzaqlaşmışdı. Sienna iyirmi metr aralıda geniş
pəncərə qarşısında dayanıb C-130 təyyarəsinə baxırdı.
“Ona etibar etdiyinizə görə çox sağ olun”, - Lenqdon
astadan dedi. - “İndiyədək ona az adam bu münasibəti
göstərib”.
“Zənnimcə,
Sienna
Bruksla
bir-birimizdən
öyrənəcəyimiz hələ çox şey var”. - Sinskey əlini uzatdı. -
“Allah amanında, professor”.
“Siz də”, - Lenqdon onun əlini sıxaraq dedi. -
“Cenevrədə uğurlar”.
downloaded from KitabYurdu.org
750
“Hə, uğur bizə çox lazımdır”, - Sinskey Siennaya tərəf
baxdı. - “Görüşmək üçün bir neçə dəqiqəniz var. Onu
təyyarədə gözləyəcəyəm”.
Sinskey terminal boyu irəlilədikcə əlini cibinə salıb
ikiyə parçalanmış həmailini çıxardıb ovcunda bərk-bərk
sıxdı.
“Asklepius-a görə məyus olmayın”, - Lenqdon
arxadan ona səsləndi. - “Düzəltmək mümkündür”.
“Sağ olun”, - Sinskey əlini yellədərək cavab verdi.
“Ümid edirəm ki, qalan çox şeyi düzəltmək mümkündü”.
Sienna Bruks təkcə pəncərənin qarşısında dayanıb
işıqlara baxırdı. Göydəki işıqlar duman və topa buludlar
arasındakı ruha bənzəyirdi. Nəzarət qülləsinin başında isə
qədim ay və ulduz simvolları ilə bəzənmiş qırmızı parça -
Osmanlı imperiyasından qalan, hələ də müasir dünyaya
açılan türk bayrağı qürrə ilə dalğalanırdı.
“Nə fikrə getmisən?” arxadan qalın səs eşidildi.
Sienna heç çevrilmədi də. “Fırtına yaxınlaşır”.
“Bilirəm”, - Lenqdon astadan cavab verdi.
Bir neçə dəqiqə sürən sükutdan sonra Sienna üzünü
ona çevirdi. “Kaş sən də bizimlə gələrdin”.
“Böyük lütfkarlıqdır”, - o cavab verdi. “Amma siz
gələcəyin taleyini həll etməyə gedirsiniz. Köhnə fikirli
yaşlı bir universitet professoru sizin nəyinizə gərəkdir?”
downloaded from KitabYurdu.org
751
O, təəccüblə Lenqdona baxdı. - “Siz mənim üçün
özünüzü çox yaşlı hesab edirsiniz?”
Lenqdon ucadan güldü. - “Sienna, mən həqiqətən də
sənin üçün yaşlıyam!”
Sienna narahat halda yerində var-gəl etdi. Deyəsən,
utanmışdı. “Yaxşı... məni harada tapacağını bilirsən”. O,
utancaq qız kimi çiyinlərini çəkdi. “Yəni... nə vaxtsa
məni görmək istəsən”.
Lenqdon gülümsədi. “Mütləq görmək istəyəcəyəm”.
Sienna ovqatının dəyişdiyini hiss etdi. Araya uzun
sükut çökdü. Onlar bilmirdilər necə vidalaşsınlar.
Sienna amerikalı professora baxdıqca içində qəribə
bir hiss baş qaldırdı. Bir kəlmə də demədən o, ayaq
barmaqlarının
üzərinə qalxıb Lenqdonun dodaqlarından öpdü. Geri
çəkiləndə gözləri nəm idi. “Sənin üçün darıxacağam”, - o
pıçıldadı.
Lenqdon gülümsəyib onu qucaqladı. - “Mən də sənin
üçün darıxacağam”.
Xeyli bu vəziyyətdə dayandılar. Heç biri ayrılmaq
istəmirdi. Nəhayət ki, Lenqdon dilləndi.
“Qədimdən qalma belə bir kəlam var... tez-tez
Dantenin ayağına yazırlar...” - O dayandı. - “Bu gecəni
yaddan çıxartma... çünki bu gecə əbədinin başlanğıcıdır”.
downloaded from KitabYurdu.org
752
“Çox sağ ol, Robert”, - o, ağlamağa başladı. - “Axır
ki, hiss edirəm bu həyatda mənim də bir məqsədim var”.
Lenqdon onu özünə sıxdı. - “Həmişə dünyanı xilas
etməyə çalışmısan, Sienna. Bu, elə sənin şansındır”.
Sienna gülümsəyib çevrildi. Onu gözləyən C-130-yə
doğru getdikcə Sienna yaşanan hər şeyi... yaşana biləcək
hər şeyi... və mümkün gələcəyi düşünməyə başladı.
Bu gecəni yaddan çıxartma, öz-özünə təkrarladı,
çünki bu gecə əbədinin başlanğıcıdır.
Sienna təyyarəyə minə-minə Dantenin haqlı olduğuna
ümid edirdi.
104 fəsil
Zəif günorta günəşi şüalannı Piazza del Duomoya
səpələdikcə Giotto qalasının ağ kirəmitləri parlayır və
Florensiyanm mükəmməl Katedralı Santa Maria del
Fioer-ni kölgəyə qərq edirdi.
İnyasio Busoni üçün təşkil edilmiş dəfn mərasiminə
Robert Lenqdon son anda çata bilmiş və kilsədə özünə
çətinliklə yer tapmışdı. İnyasionun xatirəsinin özünün
uzun illər xidmət etdiyi bu qocaman bazilikada yad
olunması onu məmnun etmişdi. Dəbdəbəli fasadına
rəğmən, Florensiyanm bu katedralmm içi qaranlıq, boş
və ciddi idi. Buna baxmayaraq, bu gün içəridəki ab-hava
təmtəraqlı idi. İtaliyanın dörd bir yanından təşrif buyuran
downloaded from KitabYurdu.org
753
dövlət rəsmiləri, dostlar və həmkarlar kilsədə sevgi ilə il
Duomino adlandırdıqları adamı yad etmək üçün gəlmiş
və içəri şən əhval-ruhiyyə dolmuşdu.
Media Bussoninin Duomonun ətrafında gəzişdiyi an
dünyasını dəyişdiyini yaymışdı.
Dəfn çıxışları, təəccüblü olsa da, dostlar və ailə
üzvlərinin məzəli xatirələri ilə yadda qalmışdı.
Dostlanndan biri Busoninin intibah incəsənətinə olan
sevgisini özünün Bolognese spagettisi ilə karamelli
budinoya olan sevgisi ilə müqayisə etdiyini dedi.
Mərasimdən sonra toplaşanlar dəstələrə bölünüb
İnyasionun həyatı haqqında söhbət edirdilər. Lenqdon isə
İnyasionun dərin məhəbbətlə bağlı olduğu Duomonun
içərisində gəzişməyi qərara aldı... günbəzin altındakı
Vasarinin
Sonuncu
hökm
əsəri, Donatello və
Ghiberti-nin rəngli şüşə pəncərələri, Ucellonun saatı və
döşəməni bəzəyən mozaika.
Lenqdon birdən tanış sima - Dante Alqiyeri ilə üz-üzə
dayandığını hiss etdi.
Michelino-nun əfsanəvi freskasında əks olunduğu
kimi, dahi şair Durulma Dağı qarşısında dayanmış və
mükəmməl əsəri olan İlahi Komediyanı irəli uzatmışdı.
Lenqdon qeyri-ixtiyari fikrə getdi: əsərinin yüz ildən
sonra, onun kimi bir dahinin belə təsəvvürə
downloaded from KitabYurdu.org
754
gətirməyəcəyi bir zamanda bu cür təsirə malik olacağına
Dante özü nə deyərdi?
O, əbədi həyat qazandı, Lenqdon qədim yunan
filosoflarının şan-şöhrət haqqında dedikləri bu sözü
xatırladı. İnsanlar nə qədər ki, adını çəkirlər, deməli, sən
hələ sağsan.
Lenqdon yolunu Piazza Sant’Elisabetta-nm yanından
salıb Florensiyanın yaraşıqlı mehmanxanası olan
Brunelleschi-yə qayıdanda artıq axşam düşmüşdü.
Yuxarıda otağında onu böyük bir bağlama gözləyirdi.
Nəhayət ki, gəlib çatdı.
Sinskeydən istədiyim bağlama.
Lenqdon tələsik qutunu açıb içindəki dəyərli əşyaları
götürdü. Hər şey son dərəcə səliqə ilə bağlanmış və hava
diyircəkli təbəqəyə bükülmüşdü. Lenqdona təəccüblü
gəlsə də, qutuda başqa əşyalar da var idi. Görünür ki,
Elizabet Sinskey onun istədiyindən daha çox əldə etməyə
qadir olmuşdu. Qutuda Lenqdonun köhnə geyimləri -
gödəkcəsi, xaki rəngli şalvarlan və Harris Twed pencəyi -
səliqə ilə ütülənmiş və qatlanmışdı. Hətta ayaqqabıları da
təmizlənmiş şəkildə qoyulmuşdu. Pul kisəsinin də qutuda
olması onu xeyli məmnun etdi.
Tapdığı sonuncu əşya isə Lenqdonu güldürdü.
Reaksiyası həm itən əşyanın tapılmasından doğan
downloaded from KitabYurdu.org
755
rahatlıqla... həm də bu qədər əzizlənməsinə görə hiss
etdiyi utancaqlıqdan ibarət idi.
Mənim Mickey Mouse saatım.
Lenqdon dərhal qoluna bağladı. Saatın yeyilmiş dəri
kəməri dərisinə toxunduqda içinə qəribə bir arxayınlıq
çökdü. - Paltarlarını geyinib ayaqqabılan ayağına
keçirdikdən sonra Robert Lenqdon özünə qayıtmış kimi
oldu.
Lenqdon mehmanxanadan çıxıb zərif bağlamasını
Brunelleschi Mehmanxanasının qapıçısından aldığı
torbaya qoydu. Axşam havası son dərəcə mülayim idi.
Bu, onun Via dei Calzaiuolli boyu Palazzo Vecchio-ya
tərəf gəzintisinə gözəl hiss qatırdı.
Muzeyə çatdıqda Lenqdon təhlükəsizlik məqsədilə
qeydiyyatdan keçdi. Onun adı Marta Alvarez ilə
görüşmək üçün siyahıya salınmışdı. O, Beş yüzlər zalına
girdi. İçəri hələ də turistlərlə dolu idi. Lenqdon təyin
olunan vaxtda çatmışdı. Girişdə Martam görəcəyinə ümid
etsə də, o, heç yerdə - görünmürdü.
Yaxınlıqdan keçən bələdçini saxladı.
“Scusi?” - Lenqdon dedi. - “Dove passo trovare Marta
- Alvarez77?
Bələdçi güldü. - “Signora Alvarez?! - O, burada
yoxdur! Onun körpəsi olub! Catalina! Molto bella!”
downloaded from KitabYurdu.org
756
Lenqdon Marta haqqında eşitdiyi yaxşı xəbərə
sevindi. “Ahh ... che bello”, - o cavab verdi. -
“Stupendo!78” Bələdçi uzaqlaşdıqca Lenqdon əlindəki
torbanı nə edəcəyini düşünürdü.
Dərhal irəli getməyə qərar verdi. Beş yüzlər zalı
boyunca irəliləyib Vasarinin freskosunun altından keçdi
və təhlükəsizlik işçilərinin gözünə görünmədən palazzo
muzeyinə doğru yön aldı.
Nəhayət ki, muzeyin dar andtio-sunun qarşısına çatdı.
Dəhliz qaranlıq idi, dirəklərin üzərinə işarə vurulmuşdu:
CHİUSO/BAĞLIDIR.
Lenqdon diqqətlə ətrafa nəzər saldı, sonra əyilib
zəncirin altından qaranlığa keçdi. Gətirdiyi əşyanı
ehtiyatla çantasından çıxarıb cığarasmı açdı.
Plastik cığaranın altında Dantenin ölüm maskası yenə
də ona baxırdı. Bu zərif plastır hələ də orijinal torbasında
idi. Lenqdonun istəyilə onu Venesiyadakı seyfdən
götürüb gətirmişdilər. Maska mükəmməl vəziyyətdə
qalmışdı. Təbii ki, arxasına əlavə olunmuş spiralvarı
yazını çıxmaq şərtilə.
Lenqdon əntiq vitrinə baxdı. Dantenin ölüm maskası
dik saxlandığından heç kim yazının fərqinə
varmayacaqdı.
O, son dərəcə ehtiyatla maskanı torbadan çıxardı.
downloaded from KitabYurdu.org
757
Sonra ehmalca vitrinin içindəki qarmağa keçirdi. Maska
yerinə keçib tanış qırmızı məxmərin üzərində oturdu.
Lenqdon vitrini bağladı və ayağa qalxıb Dantenin
solğun simasına baxdı. Qaranlıq otaqda ruha bənzəyirdi.
Nəhayət ki, evindədir.
Otaqdan çıxmadan zəncir, dirək və işarəni yığışdırdı.
Qalereyadan keçəndə ayaq saxlayıb bir qadın bələdçiyə -
yaxınlaşdı.
“Signorina?” - Lenqdon dedi. - “Dantenin ölüm
maskası üzərində işıqlan yandırmaq lazımdır. Qaranlıqda
görünmür”.
“Üzr istəyirəm”, - gənc qadın dedi, - “amma o hissə
bağlıdır. Dantenin ölüm maskası artıq orada deyil”.
“Qəribədir”. - Lenqdon üzündə təəccüb dolu ifadə
yaratdı. - “Elə indicə oradan gəlirəm”.
Qadının üzündəki ifadə dəyişdi.
O, andtio-ya tərəf qaçdı, Lenqdon isə sakitcə muzeyi
tərk elədi.
EPİLOQ
Biskay körfəzi üzərində on kilometr hündürlükdə
“Alitalia”nm Bostona uçan təyyarəsi aym işıqlandırdığı
gecədə üzü qərbə uçurdu.
İçəridə Robert Lenqdon İlahi komediyanı oxumaqla
məşğul idi. Mühərriklərin səsi fonunda poemanın da
downloaded from KitabYurdu.org
758
terza rima üslubunda qafiyələnməsi Lenqdonu məftun
etmişdi. Dantenin sözləri onun ürəyindən səs verirdi.
Sanki şeir məhz Lenqdon üçün yazılmışdı. Lenqdon
poemanın məğzi ilə bağlı yeni bir şeyin fərqinə varmışdı.
Əslində,
Dantenin
bu
şeri
cəhənnəmin
əzab-əziyyətlərindən bəhs etmirdi. Əsər həm də nə qədər
çətin
olursa olsun, insan ruhunun hər şeyi dəf etmək gücündə
olduğunu aşılayırdı.
Pəncərədən çöldə isə bədirlənmiş ay alov kimi
yanaraq hər yeri aydınlaşdırırdı. Lenqdon gözlərini
ənginliyə dikib ötən bir neçə gün ərzində başına gələnləri
fikirləşirdi.
Cəhənnəmdəki ən qaranlıq yerlər mənəvi böhran
zamanı biganə qalanlar üçün hazırlanmışdır. Lenqdon bu
sözlərin mənasını heç vaxt indiki qədər aydın dərk
etməmişdi: Təhlükəli vaxtlarda hərəkətsizlikdən böyük
günah yoxdur.
Lenqdon özü kimi milyonlarla insanın günahkar
olduğunu bilirdi. Dünyanın vəziyyətindən söz düşəndə
təkzib qlobal pandemiyaya çevrilir. Lenqdon özünə heç
vaxt bunu unutmayacağma dair söz verdi.
Təyyarə qərbə doğru uçduqca Lenqdon Cenevrədə
gələcək və dəyişən dünyada nələrə qadir olduğumuzu
downloaded from KitabYurdu.org
759
müzakirə edən iki cəsarətli qadını xatırladı.
Pəncərədən kənarda üfüqdə buludlar görünürdü.
Buludlar asta-asta hərəkət edərək Aym başına toplanır,
işığının qarşısını kəsirdilər.
Robert Lenqdon yerini rahatladı. Yatmaq vaxtı idi.
Başı üzərindəki işığı söndürdü və nəzərləri yenidən
göylərə yönəldi. Çöldə - yenicə düşən qaranlıqda dünya
dəyişmişdi. Səmanı parlaq ulduz dənizi bürümüşdü.
MİNNƏTDARLIQ
Ən təvazökar və səmimi təşəkkürlərim:
Həmişəki kimi dərindən və ilk olaraq, redaktorum və
yaxın dostum Ceyson Koufmana (Jason Kaufman)
fədakarlığı və istedadı üçün... ən başlıcası isə tükənməz
yumor hissi üçün.
Qeyri-adi həyat yoldaşım Blayza (Blythe) - yazı
prosesində göstərdiyi sevgi və səbir üçün. Həmçinin
fövqəltəbii intuisiyası və ilk redaktor kimi səmimiyyəti
üçün.
Yorulmaq bilməyən agentim və etibarlı dostum Haide
Lanqa (Heide Lenge) müxtəlif ölkələrdə apardığı
mükəmməl danışıqlar üçün. Bacanq və enerjisi üçün ona
sonsuz - minnətdaram.
Kitabımın ərsəyə gəlməsi üçün həvəslə, tam
yaradıcılıqla və var güclə çalışdıqlarına görə Dabldey-in
downloaded from KitabYurdu.org
760
(Doubleday) bütün heyətinə. Xüsusi təşəkkürlərim
Suzana Herzə (Suzanna Herz)
(taxdığı çoxlu şlyapalara görə... ələlxüsus, zövqlə
geyindiyinə görə), Bil Tomasa (Bili Thomas), Maykıl
Vindsora (Michael Windsor), Joi Qallaqerə (Joe
Gallagher), Rob Bluma (Rob Bloom), Nora Raykarda
(Nora Reichard), Bet Meyisterə (Beth Meister), Mariya
Karellaya (Maria Carella), Loreyn Haylanda (Lorraine
Hyland), həmçinin tükənməz dəstək üçün Soni Mehtaya
(Sonny Mehta), Toni Çirikoya (Tony Chirico), Keyti
Treycerə (Kathy Trager), Enn Messiteyə (Anne Messitte)
və Markus Doyleyə (Markus Dohle). Random House-un
satış
bölməsindəki
gözəl
insanlara...
Sizin
tayınız-bərabəriniz yoxdur.
Ağıllı məsləhətçim Maykl Radelə (Michael Rudell)
böyüklüyündən-kiçikliyindən asılı olmadan, bütün
məsələlərin həllini yüksək ustalıqla tapdığına və
dostluğuna görə.
Əvəzolunmaz assistentim Suzan Morhausa (Susan
Morehouse) lütfkarlığı və böyük enerjisinə görə. O
olmasaydı, hər şey xaosun içində itib-batardı.
Transvorlddakı bütün dostlarıma, xüsusilə Bil
Skot-Kerə (Bili Scott-Kerr) yaradıcılığı, dəstəyi və
yüksək əhvalına görə,
downloaded from KitabYurdu.org
761
eləcə də, Qeyl Rebaka (Gail Rebuck) mükəmməl liderlik
qabiliyyətinə görə.
Mənim italyan nəşriyyat evim Mondadoriyə, xüsusilə
də Riki Kavalleroya (Ricky Cavallero), Piyera Kusaniyə
(Piera Cusani), Covanni Duttoya (Giovanni Dutto),
Antonio Françiniyə (Antonio Franchini) və Klaudia
Şeuya (Claudia Scheu); həmçinin türk nəşriyyat evim
Altın Kitablara, məxsusi olaraq, Oya Alpara, Erden
Heperə və Batu Bozkurta bu kitabda təsvir olunan
məkanlarla bağlı göstərdikləri xüsusi xidmətə görə.
Dünyanın dörd bir tərəfindəki nəşriyyat evlərinə
göstərdikləri həvəs, gərgin iş və məsuliyyətlərinə görə.
London və Milan tərcümə mərkəzlərindən Leon
Romero- Montalvo və Lusiano Quqlielmiyə (Luciano
Guglielmi) mükəmməl işlərinə görə.
Dr. Marta Alvarez Gonzalezə Florensiyada bizimlə
keçirdiyi zamana və şəhərin incəsənət və memarlığını
səlis izahı ilə işıqlandırdığına görə.
İtaliyaya səfərimizi daha da zəngin etmək üçün
çəkdiyi bütün zəhmətə görə əvəzsiz Maurizio Pimponiyə.
Böyük məmnuniyyətlə Florensiya və Venesiyada
vaxtını və zəngin təcrübəsini mənimlə bölüşən hər bir
tarixçi, bələdçi və mütəxəssisə: Biblioteca Medicea
Laurenzianadan Giovanno Rao və Yugenia Antonuçiyə
downloaded from KitabYurdu.org
762
(Eugenia Antonucci); Palazzo Vecchiodan Serena Pini və
bütün heyətə; Uffizi Qalereyasından Ciovanna Ciustiy
(Giovanna Giusti); Vəftiz Evi və II Duomodan Barbara
Fedeliyə; Müqəddəs Marks Basilikadan Ettore Vito və
Massimo
Bissona;
Doqe
Sarayından
Giorgo
Tagliaferroya; Venesiya boyu bələdçiliyə görə İzabella di
Lenardoya (İsabella di Lenardo), Elizabet Karol
Konsovariyə (Elizabeth Carroll Consovari) və Elena
Svalduza; Biblioteca Nazionale Marciana- dan Annalisa
Bruniyə və bütün heyətə; eləcə də bu qısaldılmış siyahıda
adını çəkməyi unutduğum hər kəsə dərin təşəkkürlər.
Sanford J. Greenburger Associates-dən Reyçel Dillon
Fried (Rachel Dillon Fried) və Stefani Delmana
(Stephanie Delman) burada və xaricdə gördükləri bütün
işlərə görə.
Elmi bilik və təcrübələrini bölüşdükləri üçün Dr. Corc
Abrahama (George Abraham), Dr. Con Treanor (John
Treanor) və Dr. Bob Helmə xüsusi minnətdarlığımı
bildirirəm.
Kitab boyu ümumi mənzərəni canlı saxladıqları üçün
erkən oxucularım olan Qreq Brauna (Greg Brown), Dik
və Konni Braunlara (Dick and Connie Brown), Rebeka
Kaufmana (Rebecca Kaufman), Ceri və Olivia
Kaufmanlara (Jerry and Olivia Kaufman) və Con Şafiyə
downloaded from KitabYurdu.org
763
(John Chaffee).
Veb-mütəxəssis Aleks Kannonla (Alex Cannon) birgə
virtual dünyada olaylan canlı saxlayan Senborn
Mediyanm (Sanborn Media) bütün komandasına.
Green
Gables-də
bu
kitabın
son hissəsini
tamamlayarkən mənim üçün müqəddəs məbəd qədər
sakit şərait yaratdıqlan üçün Cad və Keyti Qreqlərə (Judd
and Kathy Gregg).
Zəngin virtual informasiya mənbəyi Princeton Dante
Layihəsinə (Princeton Dante Project), Kolumbiya
Universiteti Rəqəmsal Danteyə (Digital Dante at
Columbia University) və Dante Dünyasına (World of
Dante).
77 Bağışlayın, Marta Alvarezi harda tapa bilərəm? -
(ital.)
78 Necə... yaxşı. Əla! - (ital.)
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |