21
Elektron poçtu ilə işləmək üçün ən çox OUTLOOK
EXPRESS və NETSCAPE proqramlarından istifadə edilir. Bu
məqsədlə Rusiyada THE BAT adlı proqram da yaradılmışdır.
2.2.1.
www.mail.az
– elektron poçt xidməti portalı
Qeyd olunan bu səhifədə qeydiyyatdan keçib özünüzə
elektron poçt ünvanı yarada bilərsiniz.
Şək. 2.2. Mail.az baş səhifəsi
Bu veb-səhifənin “qeydiyyatdankeçin” (1) linkindən yeni
elektron poçt yaratmaq olar. Bu link açıldıqda ekranda qeydiyyat
pəncərəsi açılır istifadəçi uyğun sorğuları cavablandırıb
qeydiyyatdan keçir.
22
Şək. 2.3. Mail.az qeydiyyat səhifəsi səhifəsi
Sorğular düzgün cavablandırılarsa elektron poçt qeydiyyatdan
keçmiş hesab olunur.
Yaradılmış elektron pocta daxil olmaq üçün
www.mail.az
portalının sistemə giriş bölməsindən istifadə edilir.
23
2.2.2.
www.box.az-
e-mail xidməti
Azərbaycanda ən böyük servislərdən biri Box.az-dır.
Box.az inkişaf tempinə görə digərlərindən müsbət
istiqamətə fərqlənir: Xüsusən son dövrlərdə digər jabber
sistemləri ilə inteqrasiyası, Box.az Chat-ın istifadəyə verilməsi.
Digər servisləri yoxlayanda, Box.az mail servis kimi daha güclü
təsir bağışlayır. Məktubları yollayanda xarici mail servislərdə
spam-a düşmürdü. Başqa maillərə baxanda, Azərbaycanca
versiyası olduğunu da qeyd əhəmiyyət kəsb edir.
Brauzder proqramı vasitəsilə www.box.az səhifəsinə
keçildikdə
Şək. 2.4. box.az baş səhifəsi
24
Əgər boxşaz-da elektron poçtunuz yoxdursa yeni eliktron
poçt yaratmaq lazımdər bunun üçün
keçidi sixilir
(basılır).
Bu zaman qeydiyyat səhifəsi açılır.
Şək. 2.5. box.az qeydiyyat səhifəsi
İstifadəçi zəruri sorğuları cavablandırıb “qeydiyyat” düyməsini sixir.
əgər sorğular tam və düzgün cavablandırılarsa elektron poçt qeydə alınır
və istifadəçiyə uyğun məlumat gəlir.
Yaradılmış elektron poçtdan yararlanmaq üçün login və paroldan
istifadə edilir.
25
Bu məlumatlar
Şək. 2.6. box.az e_mail-ə daxil olma səhifəsi
.
Şəkildə göstərilən qayydaya uyğun daxil edilir və “Daxil ol”
düyməsi sıxılır.
Bu zaman
Şək. 2.7. box.az e_mail-ə baxiş səhifəsi
26
Pəncərəsi açilir ki, bu pəncərə istifadəçiyə elektron məktubları
almaq, göndərmək imkanlarını yaradır.
2.3. Faylların ötürülməsi protokolu
FTP, faylların ötürülmə protokolları (ing. File Transfer
Protocol) – faylları ötürmə protokolunun köməyi ilə faylların bir
kompyuterdən digərinə otürülməsi reqlamentləşdirilir.
Uzaq məsafədə yerləşən kompyuterlə əlaqə yaradan istifa-
dəçi istədiyi faylı öz kompyuterindən ona və əksinə göndərə
bilər. Başqa sözlə desək FTP şəbəkədəki istənilən kompyuterlə
istifadəçi arasında ikili və mətni fayllar mübadiləsi aparmağa
imkan verir. Bu protokolun bazası əsasında ümumdünya şəbə-
kəsində verilənlərin daonlad (download) və apload (upload)
əməliyyatı realizə olunur. Daonlad (download) faylların uzaq
şəbəkə kompyuterindən (server) kliyent kompyuterinə köçürül-
məsi/yuklenmesi prosesidir. Apload (upload) – əks proses, yəni
faylın uzaq məsafədəki kompyuterə yüklənməsi deməkdir
1
.
Bu xidmət vasitəsilə bir şəbəkə komputeri ilə digəri arasında
fayllar mübadiləsi aparıla bilər. FTP protokolu TCP/IP (Trans-
mission Control Protocol over/based on Internet Protocol- İnter-
net Protocolu vasitəsilə informasiya Ötürülməsini İdarə edən
Protokol) standart protokollar ailəsinin tətbiq səviyyəsinə aid
protokollarından biridir. Nəqliyyat səviyyəsində TCP protokolu
tətbiq edilir. FTP protokolu ilə proqram istifadəcisi uzaq məsafəli
kompüterin fayllar kataloquna baxa, bir kataloqdan digərinə keçə
və faylları öz kompüterinə köçürə bilər.
FTP xidməti WEB-də yerləşdirilməsi əhəmiyyət kəsb
etməyən informasiya resurslarını arxiv rolunu oynayan kom-
püterlərdə saxlamağa və onlardan istifadə etməyə imkan verir.
Həmin kompüterlərə başqa sozlə FTP-serverlər deyilir.
FTP arxivinin resurslarının axtanşı üçün «Archive» adlanan
və WEB-də yerləşdirilən qlobal axtarış sistemi mövcuddur.
1
http://az.wikipedia.org/wiki/FTP
27
Həmin sistemin saxlandığı WEB-serverlərindən birinin ünvanı
belədir: http://ftpsearch.ntnu.no. FTP resurslarınm axtanşı üçün
regional axtarış sistemləri də mövcuddur, məsələn, Rusiyada
«Filesearch» adlı sistemdən həmin ölkənin FTP-serverlərində
saxlanan fayylların axtanşında geniş istifadə edilir. Həmin
sistemin İnternet ünvanı belədir: http: //fılesearch.ru.
2.3.1. FileZilla – FTP klent
Filezilla FTP-menecerlərin ən yaxşılardan biri olub,
FTP-serverlərə fayllar yükləmək və serverlərdən faylları
“götürmək” yükləmək məqsədi ilə istifadə edilən menecer
proqramlardandır. Proqram rahat və sadə interfeysə malikdir,
çoxlu dəstəklənən dillər, habelə texnologiyası və imkanlarının
müxtəlifliyi var. Müxtəlif əməliyyat sistemləri üçün açıq,
portable versiya mövcuddur. Bundan əlavə, sizin xostinqə fayl-
ları yenilənməsi üçün rahatdır.
FileZilla, bir çox xüsusiyyəti olan kiçik amma olduqca güclü
bir FTP proqramıdır. Bütün əlaqə məlumatlarınız ilə uzaq serverə
etdiyiniz giriş məlumatlarınızı İnternet Explorer tərzi bir
interfeys ilə göstərə bilər və yaza bilərsiniz. FileZilla proqramı
təhlükəsizlik divarı (firewall), proxy əlaqələri, SSL və Kerberos
GSS təhlükəsizliyini dəstəkləyir. Ayrıca əlaqəni açıq saxlama
xüsusiyyəti, avtomatik Asci / Binary transferi dəstəyi və digər
onlarla inkişaf etmiş köməkçi vasitəsi ilə həm həvəskar həm də
professional istifadəçilər üçün çox xüsusiyyətli bir FTP vəzifəsini
müvəffəqiyyətlə edə bilərsiniz.
Dostları ilə paylaş: |