Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

 
2-mavzu:O’zbekiston tarixiga oid manba va biblografik ko’rsatgichlar.(2 soat) 
Reja: 

---

15 
1.O’zbekiston madaniyati va tarixi fani, uning vazifalari, davrlari, manbalari. 
2. O’zbekiston madaniyati va tarixiga oid biblografik ko’rsatgichlar. 
Adabiyotlar: 
1. O’zbekiston madaniyati va tarixi.Tuzuvchilar: B. A. Axmedov., A. Ahmedov. T.:O’qituvchi. 
1992. 290 b. 
2.Hamidov H. XVI-XIX asrlar yurtimiz madaniyati tarixidan lavhalar.
Toshkent.O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi. ‘Fan’. 2009. 111b. 
3.Mualliflar jamoasi. O’zbek xalq og’zaki poetik ijodi. Toshkent:
‘O’qituvchi’,1980.
4.Nisoriy Hasanxoja. Muzakkiri ahbob (Do’stlar yodnomasi). Forschadan Ismoil Bekjon 
tarjimasi. Toshkent: A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 1993.
5.Oydinov Norsaid. O’zbekiston tasviriy san‘ati tarixidan lavhalar. Toshkent: ‘O’qituvchi’, 
1997. 
6.Kabirov M., Sagdullayev A. O’rta Osiyo arxeologiyasi. T., O’zbekiston, 1990. 
Madaniyat tasodifan paydo bo`lgan emas, balki u turli bilimlar majmuidan, ishonch etiqodlardan, 
san`atning barcha ko`rinishlaridan, jamiyatdagi axloqiy tamoyillar, qonun -qoidalardan, urf - 
odatlardan tashkil topadi. Shuningdek, inson jamiyat a`zosi sifatida o`zlashtiribolgan adolat, burch, 
mas`uliyat, tenglik, ozodlik, Vatan tuyg`ulari ham madaniyatning paydo bo`libshakllanishiga ta`sir 
qilgan. Bir so`z bilan aytganda, madaniyat - insoniyatning butun faoliyatidagito`g`ri yo`l va 
natijadir.Madaniy turmush ancha ilg`or sharoitiga etishgan bosqich ko`pincha “tsivilizatsiya“ 
degannom bilan ham yuritiladi. Ammo madaniyat va tsivilizatsiya aynan bir–biriga teng tushuncha 
emas.Madaniyat sinfiy jamiyatgacha bo`lgan davrda ham mavjud edi. Sivilizatsiya – 
insonlarningyovvoyi, ibtidoiy hayotdan qabila, millat, xalq bo`lib birlashuvi asosida yuzaga keldi. 
Keyinchalikhar ikkalasi bir-birini to`ldirib bordi. Tsivilizatsiya ko`proq moddiy madaniyatga, mehnat 
qurollariva ishlab chiqarish unumdorligi, jamiyat va davlatni boshqaruvchi qonunlar rivojiga 
nisbatanqo`llanadi: 
evropa 
tsivilizatsiyasi, 
antik 
tsivilizatsiya, 
xristian 
tsivilizatsiyasi, 
musulmontsivilizatsiyasi, Sharq tsivilizatsiyasi va h. Madaniyat va tsivilizatsiya - o`tmish mahsuli, 
aynipaytda kelajak uchun, jamiyat taraqqiyotiga xizmat qiladi.Madaniyat to`satdan paydo bo`lib 
qolmagan. U insoniyatning moddiy, aqliy, siyosiy, badiiyfaoliyati sifatida yuzaga keldi. Inson 
yovvoyi hayotdan tsivilizatsiyalashgan hayotga o`tganda,madaniyat taraqqiy eta bordi. Ibtidoiy 
madaniyat davrini ba`zi olimlar jamiyat davri deb hamataydilar.Insoniyat madaniyatni shakllantirib, 
rivojlantira borar ekan, yakka shaxsning va butunjamiyatning axloqiy tamoyillarini, baxt - saodatga 
erishish yo`l - yo`riqlarini topishga intiladi.Madaniyat turli mamlakatlarda turlicha shaklda namoyon 
bo`ladi. Ammo qay shakldabo`lmasin, inson tsivilizatsiyani tadrijiy ravishda o`rganib, o`zlashtirib 
borishga moyildir. Masalan,qadimgi Misr, Xindiston, Eron, Yunoniston va Rimda tsivilizatsiya ilk 
bor madaniyatningshakllanishiga va dunyo madaniyati rivojiga zamin bo`ldi. Nima uchun qadimiyroq 
Sharqmamlakatlari emas, aynan Yunoniston va Rim davlatlari madaniyat beshigi bo`ldi, aynan 
boshqamamlakatlarda emas, degan savol tug`iladi. Chunki aqliy va badiiy tafakkur ilk bor Yunoniston 
vaRimda shakllandi. Lekin Aflotun, Pifagor, Epikur, Eenon, Empedakl va boshqa 
yunondonishmandlari Misr va Hindistondagi ustozlardan ta`lim olganlar. G`arb ulamolari fikricha, 
faqat Yunon va Rim madaniyati antik madaniyat deb yuritiladi.