Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

Antik madaniyat
bilan qadimiy (arxaik) madaniyat aynan bir xil emas. Ular orasida ma`lum 
farqlarbor. Garchi Sharq madaniyati yunon - rim madaniyatidan qadimiy bo`lsa ham, evropaliklar 
yunon-rim madaniyatini meros qilib oldilar va bu madaniyat evropa madaniyati izchilligini 
ta`minlagani,yevropaliklar uchun yunon - rim jamiyati yagona qadimiy jamiyat bo`lgani uchun 
“antik” termininiqo`llaganlar. Antik madaniyatning qadimiy madaniyatdan yana bir farqi - yangi 
madaniyatni, ya`nievropa madaniyatini yuzaga keltirganidir. 
Antik madaniyatda san`at, mifologiya, din va boshqa ijtimoiy hodisalar ilk davrda 
qorishiqholatdagi ko`rinishga ega bo`lib, birinchi marta yaratildi, dunyoning boshqa joylarida 
bundaymadaniyat hali yo`q edi. Antik madaniyat degan termin ana shu birinchi marta yaratilgan 
osoriatiqalarga, yozma va og`zaki adabiyotga nisbatan qo`llanadi. Soddaroq qilib aytsak, antik 

---

16 
davrmadaniyatning “tug`ilish“ davri, ya`ni evropa madaniyatini paydo qilgan davrdir. 
Dunyoningboshqa hududlarida antik davrga oid madaniy yodgorliklar Aleksandr Makedonskiy 
yurishlaridankeyin paydo bo`ldi. Jumladan, O`rta Osiyodagi, xususan, O`zbekiston hududidagi “antik 
san`at”yoki ellinizm madaniyati degan termin aynan mil. avval. IV–III asrlardagi yodgorliklarga 
nisbatanqo`llanmoqda. Masalan, Yunonistondagi haykaltaroshlikning qadimgi O`zbekiston hududida 
paydobo`lgani ana shu tarixiy jarayon bilan bog`lanadi. Haykaltaroshlik tasviriy va amaliy 
san`atni,mifologiyani, fol`klorni, mafkurani ifoda etadi. Bu davrda tafakkurda ham o`zgarish yuz 
berdi.Fikrlashda moddiy mavjud narsalarga nisbatan aqlda mavjud narsalar va tushunchalar asosiy 
o`rinegallay boshlaydi.Antik davr odami ham jamiki insoniyatning hayot yo`lini bosib o`tgan. 
Dunyoqarash,tafakkur turli tarixiy davrlarda turli xil kechadi. Lekin Yunoniston va Rim madaniyatini 
birlashtiribturadigan ko`p jihatlar bor. Har ikkala mamlakatning ko`p sonli aholisi O`rta er dengizi 
havzasiatrofiga yoyilib ketgan edi. Ana shu tarqoq aholi