Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV FƏSİL
65 nədənsə hər şeyin yaxşı olacağına inanırdı. Sonra Parisdən gözlədikləri xəbəri aldılar: Azərbaycanın müstəqilliyi tanın- mışdı! Bu xəbəri Zeynal bəydən eşidəndə əzaları boşaldı, elə bil illərin yorğunluğu bir andaca vücudunu qapladı. Fikrincə, bu hər şeydən əvvəl, məmləkətinin qırmızı istila- dan qoruyacaqdı. “Təbii ki, ziyafət verməliyik, Yusif bəy, – Zeynal bəy bı- ğaltı məmnun-məmnun gülümsəyirdi. – Məncə, belə bir bayram üçün Bakıdan təlimat gözləməyə ehtiyac yoxdu...” “Haqlısan, – həmişə həyəcanlananda olduğu kimi, bığı- nın sağ ucunu burmağa başladı, – illər boyu gözlədiyimiz gün gəldi. Sabahdan bu məsələyə məşğul olarıq...” “Yəqin, millətimizin dostları sabahdan təbrik üçün gəlməyə başlayacaqlar, – Cahangir bəy işgüzar görkəmlə bildirdi, – hazırlıqlı olmalıyıq”. “Mirzə Qədir ziyafətə dəvət olunacaq qonaqların siyahı- sını hazırlayar...” – Heç olmasa, belə əziz gündə Mirzə Qədirin üzündə sevinc əlaməti görmək arzusuyla dönüb ona baxdı: “Əlbəttə, əlbəttə, – Mirzə Qədir əl-ayağa düşdü. – Sabah erkəndən bu işlə məşğul olaram”. ...O axşam evə getmək istəmirdi. Cahangir bəy və Zey- nal bəylə meyxanaların birinə üz tutdular, nə vaxtdan bəri ilk dəfə asudə oturub millətin, istiqlalın, gələcəyin sağlığına badə qaldırdılar, sonra yüngül şaxtalı qış havasını ciyərlərinə çəkə-çəkə uzun-uzadı küçələri dolaşdılar, dikdirə qalxıb Bo- ğazın sularına baxdılar. Nədənsə həmin məqamda Maltada sürgün həyatı yaşayan Əhməd bəyi xatırladı, bu xəbəri eşidəndə necə sevinəcəyini, hətta ola bilsin, göz yaşı axıda- cağını təsəvvüründə canlandırdı. Ötən müddət ərzində ona iki məktub yazmış, hər məktubla da öz məvacibindən bir qədər xərclik göndərmişdi. Məktubların və pulun ünvana çatıb-çatmadığından xəbər tuta bilməmişdi, amma çətin günlərdə bacardığını əsirgəmədiyinə görə təsəlli tapırdı.
66 Bir də fikrində tutdu ki, imkan tapıb Gürcüstan nümayən- dəliyinə təbrik üçün getməlidi... ...Səfarətin iri salonunda qarşılaya biləcəkləri qədər – otuza yaxın qonaq dəvət eləmişdilər. Heyət üç gün durub- dincəlmədən çalışıb hər şeyin nizam olmasına çalışmışdı. Heç olmasa, bir dəfə qənaət fikrini beynindən çıxarmışdı – Cümhuriyyətin elanı gününədək bundan əziz bayram ol- mayacaqdı. Xariciyyə nazirliyinin, müttəfiq qüvvələri komandanlığı- nın, elçiliklərin nümayəndələri, din xadimləri təbriklərini çatdırır, arzularını bildirirdilər... Çoxdandı belə nitq söyləməmişdi; elə həyəcanla danışdı ki, aradabir səsinin titrədiyini də hiss elədi... Bir neçə gün sonra “Türk ocaqları” dərnəyi də İstanbul Universitetində mərasim keçirdi. Həmin mərasimə dəvət alsa da getməyi məsləhət bilmədi: Osmanlı dövlətinin hələ də Bakıda səfarət açamasına etirazını belə bildirdi... Elə o günlərdə də əlinə ermənilərin fransızca buraxdığı “Renesans” qəzeti keçdi. Qəzet iddia eləyirdi ki, “Arşın mal alan”ı yazan ermənidi. Bundan çox mütəəssir oldu, götürüb Üzeyir bəyə məktub yazdı, israr elədi ki, əsərlərinin notunu çap etdirib ona göndərsin, səfarətin xərcinə təcili Avropada, həm də Amerikada belə nəşrinə çalışacaq... 67 IV FƏSİL RUHUNA HOPAN ŞƏHƏR Lev Nussimbaum Bakı, Qızılsu, Buxara, Ənzəli, Bakı, Tiflis İyul 1907-iyun 1920-ci illər Abram qabiliyyəti, işgüzarlığı sayəsində inadla hədəf- lərinə doğru irəliləyirdi. İl yarım keçməmişdi ki, artıq ikinci gildiya taciri kimi qeydiyyata düşmüşdü, neft sahəsində öz firmasını qurmağa çalışırdı. Çox keçmədi ki, həmfikirləri də tapıldı, Moisey Anikst və Əlabbas Aşurovla dil tapdılar. Anikst bir il əvvəl Əlisgəndər Aşurovdan Binəqədi və Biləcəridə neft kəmərləri stansiyası, stansiyaların boru kə- mərini, onların yerləşdiyi sahələri, neft məhsullarının alqı- satqısı, çıxarılmasıyla bağlı hüquqları almışdı. O bütün əmlakını və hüquqlarını firmaya verir, iyirmi səkkiz min rublluq əsas kapitalın yarısını qoyurdu. Bütün işlərin idarəsi çək-çevirsiz Abram Nussimbauma etibar edilmişdi. 1908-ci il iyulun iyirmi beşində “A.L.Nussimbaum və Konun Binəqədi neft kəməri firması”nı qeydiyyata aldırdı- lar. Firmanın kontoru Qorçakov küçəsində kirayələdikləri 68 binada yerləşirdi. Hər səhər faytonçu gəlib Abramı işə apa- rır, evə bir də qaş qaralanda gəlirdi: firmanı ayağa qaldır- maq üçün çox işləməliydi... ...Bəzi qadınlar öyrədilmək üçün yox, sərbəstlik üçün yaranıb-
fikrində deyildi, Koba gələndən sonra əvvəlki həyatına qa- yıtmış, qəfil gedişlərinin, vaxtsız qayıdışlarının sayı artmış- dı. Hətta günlərin birində evlənəndə arvadına aldığı almaz qaşlı üzük-sırğasının yox olduğunu sezdi. Bertanın onları Koba və yoldaşlarıyla girişdikləri işdən ötrü çap dəzgahı al- maq üçün satdığını sonralar öyrənəcəkdi. Bir müddət sonra da arvadının daha evdən çıxmadığını, gününü əsəbi sarsıntılar içində keçirdiyini sezdi... 1909-cu ilin martında Abram Nussimbaum Aleksand- rovskaya Naberejnaya küçəsində birmərtəbəli mülk aldı. Buna çox sevinirdi: artıq həyatı qaydasına düşür, Bakının işgüzar aləmində yerini yavaş-yavaş möhkəmlədir, oğlunun gələcəyinin təminatına görə əndişə duymağa əsası yoxdu. Amma yay günlərinin birində Kobanı yenə evində gör- dü. Bu dəfə “arzuolunmaz qonaq” dörd yaşlı Leonu danış- dırır, gürcü ləhcəsilə gülməli nəsə danışırdı. “Koba yoldaş bir neçə gün bizdə qalacaq. Ondan ötrü münasib yer axtarırlar”, – Basya ərinin dillənməsinə imkan vermədən dedi. Abram bu dəfə “qonağına” əl vermədi, çoxmənalı tərzdə başını tərpədib kabinetinə keçdi. Əlbəttə, qalmaqal olması- nı, evinə polis gəlməsini heç arzulamırdı, iki ildi əlləşdiyi “Binəqədi neftdaşıma” firmasını yenicə araya-ərsəyə gətir- miş, qoyduğu sərmayə gəlir gətirməyə başlamışdı, buna görə Kobadan ötrü gələcəyini riskə ata bilməzdi. Qonaqla rastlaşmamağa çalışa-çalışa bir neçə günü yola verdi, axır ki, gəlib onu evdə görməyəndə çiynindəki yükün bir qədər yüngülləşdiyini hiss elədi, amma təhlükə duyğu- su yenə ötüb keçmədi. Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|