Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
182 Görüşmədilər. Yolu Bakıdan Peterburqa, Kiyevə, Saratova, Ağməscidə, yenə Bakıya sonra indi əsiri olduğu bu şəhərə düşdü...
Amma gərək məktəbi bitirəndə Aşqabada gedəydi, xeyli böyüyüb gözəlləşmiş Asiyaya əhdinə vəfalı olduğunu sübut eləyəydi. Kiyevdə onu dönə-dönə xatırlayırdı, həmin məqamda artıq fürsət quşunu əlindən uçurduğunu, Asiyaya sevgisinin qəlbini ömrünün axırınacan köz kimi yandıracağı- nı bilirdi... Əlbəttə, Asiya adlandırdığı Berta Moiseyeva haqqında, özünün – Muradın ona sevgisini qələmə alacaq. Bertanın yəhudi olması onu zərrə qədər də narahat eləmirdi. “Mən in-
“Bir cavanın gündəliyi”ni yazsa da, Asiya barədə duyğula- rını ürəyincə ifadə eləyə bilməyib, bəlkə sonralar onu səhra günəşinin qovurduğu, sivil aləmdən uzaq yerdə yox, burda – İstanbulda, ruhuna doğma olan Qızılbuynuzda təsvir eləyəcəkdi... Atası qarışıqlıq düşəndən Ağdamdakı dükanını bağlayıb Şuşaya yığışmışdı, həm şəhərdəki vəziyyət, həm əlinin gətirməməsi kişinin əsəblərini pozub yatağa salmışdı. Fevra- lın iyirmisindəsə bu dünyayla vidalaşıb oğluyla aralarındakı uçurumu yox elədi, incikliyini də sonsuz kədərə çevirdi... ...Amma ondan sonra da doğma dilində yazmağa başla- dı. Elə Bakıya gəldiyinin ilk aylarında birinci hekayəsi olan
yan Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin yanına getdi. “Dəftəri açdı, – illər keçəndən sonra xatırlayırdı, – başdan-ayağa səhvlərimi düzəldərək oxudu, bəzi yerlərinə xarakteristik cümlələr əlavə eləyib, hekayəni bəyəndiyini dadlı sözlər və cümlələrlə bəyan etdi...” 183 Hekayəni zərfə qoyub Tiflisə, “Molla Nəsrəddin” məc- muəsinin redaksiyasına göndərdi, intizarla çapını gözlədi. Tiflisdənsə səs çıxmadı ki, çıxmadı. Dalbadal bir neçə yazı da göndərdi, yenə Molla Əminin “qəlbinə girə” bilmədi. Axırda giley və inad dolu məktub yazdı: “Nə qədər sizə kağız yazıram, heç çap eləmirsiniz. Görünür ki, “əlinizdən düşür zənbilə”. Amma nə qədər çap eləməsəniz də, yenə sizdən əl çəkməyəcəyəm və hər nə şikayətim olsa da, sizə eləyəcəyəm...” “Şaqqulunun xeyir işi” “Səda” qəzetində işıq üzü görəndə artıq Kiyevdəydi... Fevralda yenicə yazdığı daha bir yazısını – “Saranın hekayəsi”ni götürüb Əbdürrəhim bəyə baş çəkəndə onu qonşu 31-ci otaqda yaşayan Üzeyir bəyin yanında tapdı. Orda adla- rını tanıdığı Süleyman Sani Axundovu, Hüseyn Ərəblinskini, Hüseynqulu Sarabskini, Zülfüqarı və Ceyhunu gördü. Üzeyir bəy onda “Şeyx Sənan” operası üzərində çalışırdı. Əbdürrəhim bəy onu Ərəblinskiyə də, Sarabskiyə də təqdim elədi, heka- yəsini oxuyub məsləhət verdi, Zülfüqar, Üzeyir və Ceyhun Şuşayla, qohumlarıyla, dərslərilə maraqlandılar. Yusif Vəzir onda otaqdakı yaradıcılıq havasındsan vəcdə gəlmişdi: “Oh!
Kirayə otağındakı tənhalıq məqamlarındasa dərdini gündəliklərinə tökürdü: “Ey mənim gündəliyim! Bu dəfə məni
...On iki il əvvəl, bir yay günündə anasının vəfatını xatırla- yırdı. Ovaxtkı əlacsızlığın ağrısı illərlə qəlbindən silinmədi. Bir neçə il sonra “Arvadlarımızın halı” hekayəsini qələmə alan- da əvvəlinə yazdı: “Vaxtsız vəfat etmiş anam Seyid Əziz Seyid
184 mətbəəsində “İki hekayə”, “Üç hekayə” və “Kaspi” mətbəəsində “Məlikməmməd” kitabları çap olunmuşdu, amma həmin hekayə 1913-cü ildə Orucov qardaşlarının mətbəəsində işıq üzü görəndə sevincindən uçmağa qanad istəyirdi. “Məlikməmməd” nağılını “Əli xan Çəmənzəminli”, hekayə- lərinisə “Əliqulu xan Çəmənzəminli” imzasıyla nəşr etdirmişdi, bununla həm dar günündə hoyuna çatan çəmənzəminlilərə borcunu az da olsa, ödəmiş, həm də rəhmətlik anasına verdi- yi sözə əməl eləmişdi. Sonra “Səda” mətbəəsində eyni ildə “Qanlı göz yaşları”,
Bir ildə düz dörd kitab! Üstəlik, cəmi iyirmi beş yaşı olanda Firudin bəy Köçərli Qoridən “Divanə” adlandırdığı yeddi hekayədən ibarət kitabına rəy yazıb göndərmişdi. “Yazdığınız hekayələr artıq dərəcədə xoşuma gəldi, ikinci dəfə onları şagirdlərimə oxudum və asari-qələmiyyənizlə onları tanış elədim... Sizin gələcəkdə müqtədir bir yazıçı olacağınıza şübhə yoxdur...” Seyid Hüseyn də müəllifə və kitaba xüsusi dəyər vermişdi: “Möhtərəm Yusifbəy Vəzirov (Çəmənzəminli) cənabları hekayə- çilikdə böyük bir mövqe qazanmışdır. Onun yazdığı hekayələr həm milli Qafqaz məişətimizin və cəmaətimizin həyat və məişətini təsvir eləyir...” Firudin bəy “Həyat hekayələri”nə görə ona daha bir müfəssəl məktub yazmışdı. O yay Haşım bəy də fikrini Firuzə yaylağında dincələn Yusif Vəzirə çatdırmışdı. Kitab barədə Ceyhun bəy “Dağıstani” imzasıyla rəyini çap etdirmiş, başqa bir rəyi Mirhəsən “Kazımoğlu” təxəllüsülə qələmə almışdı... Kiyev müsəlman tələbələrinin nəşriyyatında çap olunan o kitablar Yusif Vəziri yetkin yazıçı kimi tanıtmışdı... Bir neçə ay sonra da Kiyev və Aşqabad arasında yazdığı, tələbələrin həyatından bəhs eləyən “Günah” romanının ilk va- riantını bitirmişdi... Sonra düz səkkiz il ürəyi istəyən yazıları qələmə ala bilmədi... O illəri ömrünün itirilmiş dövrü sayırdı... Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|