Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
192 mış kimi, oğlanın indiyədək aldığı təhsil heç nəyə yaramırdı, alman dilindən başqa bütün fənnləri alayarımçıq mənim- səmişdi.
Amma ümidlərini, az qala, itirdikləri vaxtda rus gimnazi- yasının qapıları Leonun üzünə açıldı. Xüsusi qız məktəbinin binasında yerləşən, məşğələləri günortadan sonra olan gim- naziya Bakıdakı məktəbdən heç nəylə fərqlənmirdi: şagirdlər mühacir uşaqlarıydılar, əksəriyyəti də nussimbaumlar kimi bolşeviklərin əlindən qurtulmuşdular. Bununla belə, Leo adadakı mənəvi rahatlığı burda duya bilmədi: yaşıdlarının ataları, görünür, maddi sıxıntı çəkirdilər, onun atasısa hər gün xeyriyyə cəmiyyətlərinə üz tutmaq, dil tökmək, yardım istəmək məcburiyyətindəydi. Üstəlik, tez-tez əyyaş, qadın dəllalı olan ev yiyəsi sərxoş halda miskin otaqlarına soxulub qışqırırdı: “Yaşamaq havayı deyil! Bundan ötrü pul vermək lazımdı! Sizsə yaşadığınız mənzilin pulunu vermək istəmirsiniz! Dərhal kirayə haqqını ödəməlisiniz! Yoxsa sizi bir gün də sax- lamaram!” Leo atasının o əyyaşa necə dil tökdüyünü, az qala, yalvar- dığını, bir neçə gün möhlət aldığını görüb təhqir olunur, gücü ancaq özünü bayıra atıb küçələri sərsəm kimi dolaşmağa ça- tırdı.
Abram Nussimbaum xeyriyyə cəmiyyətlərində əlini üzüb milli koloniyalara üz tutdu. Hər halda, işıq yolu vardı: yəhudiydi, Rusiya imperiyasında doğulmuşdu, Gürcüstanda yaşamış, Azərbaycanda neft sənayeçisi olmuşdu – bunları nəzərə alıb oğlunun təhsilinə də, kirayə haqqını ödəməyə də yardım göstərməliydilər, özünün olan-qalanı, xeyriyyə cəmiyyətlərindən qopardıqları acından ölməməyə ancaq bəs eləyirdi. Amma ümidləri dalbadal boşa çıxırdı. Rus koloniyasında mühacirlərin sayının milyonlarla olduğunu, daha ağır vəziy- yətdə yaşayanların çoxluğunu misal çəkdilər; yəhudi koloni-
193 yasında ümumi yəhudi işinə maraq göstərməyən soydaşları- nın danışdıqlarına etinasız yanaşdılar; gürcü koloniyasında Abram Nussumbaumun göstərdiyi Gürcüstan pasportu da kömək eləmədi – vəsait yox idi. Son ümid kimi Azərbaycan koloniyasına üz tutmağı qərara aldılar – hər halda, az qala, on beş il Bakıda yaşamışdılar. “Eden” otelində Azərbaycan koloniyasının başçısı Hilal Münşizadə, təqribən əlli yaşlarında, orta boylu, xəstə görkəmli, özünü ləyaqətlə aparmağa çalışan atanı, güləş sifəti, iri gözləri, geniş alnıyla ona öz uşaqlığını xatırladan on beş-on altı yaşlarında oğlanı süzür, ilk dəfə gördüyü “həmyerliləri”nin danışdıqlarına təəccüblə qulaq asırdı. Kişi dərhal oğlunu təqdim eləmişdi, sonra başına gələnlər söy- ləyirdi. Dediyinə görə, Kiyevdə doğulmuş, orda yəhudi qırğı- nı başlayanda Gürcüstana, sonra Azərbaycana pənah apar- mış, Bakıda yaşamışdı, neft firması, var-dövləti varmış, bolşeviklər hamısını əlindən alıblar, indi oğluyla tamamilə vəsaitsiz qalıb, yaşamaq imkanı yoxdu, oğlunun təhsil alması üçün Azərbaycan hökumətinə müraciət olunmasını xahiş eləyir. “Vəziyyətinizi dərk elədim, – Hilal bəy dilləndi, – amma rus, yəhudi, gürcü koloniyalarına üz tutmamağınız maraq doğurur”. “Müraciət eləmişəm, – Abram Nussumbaumun dodaqla- rında acı təbəssüm peyda oldu. – Halımıza yanan tapılmadı. Hətta, mühacirət ərəfəsində vətəndaşı olduğumuz Gürcüstan koloniyasında belə bizi eşitmək istəmədilər”. “Belə məlum olur ki, az qala, bir ildi Berlindəsiniz, bəs bu vaxtadək koloniyamıza niyə müraciət eləməmisiniz?” – Hilal bəy maraqla ata-oğulu süzdü. Abram Nussimbaum çaşdı, oturduğu stulda qurcuxdu, sonra Parisə, Hamburqa səfərləri barədə müfəssəl danışıb yaltaqcasına gülümsədi: “Əslində, çoxdan gəlmək fikrindəydik. Necə olsa da, uzun müddət Bakıda yaşamışıq, indi də özümüzü Azərbaycan 194 vətəndaşı sayırıq. Hətta, oğlum islam dinini qəbul eləmək istəyir ki, özünü “əsl azəri türkü” saysın. – Abram Nussimba- um səsinə bir qədər zarafat çaları qatdı. – Əgər ona dövlət təqaüdü düzəltsəniz, bu addımı atar”. Hilal bəy qaşlarını dartıb təəccüblə oğlanı süzdü. Leo gözlərini qırpmadan ona baxır, görünür, atasının ağlına gələn bu qəfil fikri necə əsaslandıracağı barədə düşünürdü. Amma qarşısındakı adamın sifətindəki inamsızlığı, dodaqlarında peyda olan istehzalı təbəssümü sezib dillənmədi. “Sizə heç bir ümid verə bilmərəm. Koloniyamızın üzvləri yetərincə acınacaqlı vəziyyətdədilər, onların ehtiyaclarını belə qarşılamaq iqtidarında deyilik. Bir də ki, hazırda Azərbaycan vətəndaşı olmadığınıza görə, hökumətə müraciət eləyə bilmərik”. Nussimbaumlar söhbətin bitdiyini başa düşüb qalxdılar. Abram təzim eləyib oğluna sarı döndü: “Gedək, oğlum, ümidvaram ki, sənin də zamanın gələcək”. Hilal Münşizadə onları nəzərlərilə qapıyacan ötürüb ba- yaqdan bir tərəfdə sakitcə oturmuş İsgəndər xan Rzazadəyə sarı döndü: “Görürsən, qardaşım, biz yüz əlli nəfərin halına gün ağla- ya bilmirik, bu yandan da yeni “vətəndaşımız” peyda olur. – Susdu, yerində əyləşib gözlərini qarşısındakı kağıza dikdi. – Hə, davam eləyək. Mirzə bəy Göygölün təhsil haqqı nə vəziyyətdədi? “Ancaq yarısını ödəyə bildik. Bakıya göndərdiyimiz məktubun cavabını gözləyirik,” - əlacsızlıq duyulan səslə dilləndi. Bakıya məktubu Hilal bəy öz əlilə, Berlin Tələbə Komitəsi adından yazmışdı: “Paramız tükəndiyindən təkcə təhsilimiz yox,
Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|