Nesmelova M. Y. Təşkilatların konfliktologiyası. Dərs vəsaiti
Yüklə 5 Kb. Pdf görüntüsü
|
4. Bəzi sosial proseslər sonuncu olur - bu o deməkdir ki, onlar öz keçici xarakteri ilə müəyyən edilir və onların başa çatma vasitələri əvvəlcədən bəlli olur. Məsələn, formal təhsilin başa çatması diplomun təqdim edilməsi deməkdir. Digər proseslər aydın başa çatma nöqtəsinə malik deyilər. Onlar iştirakçılar tərəfindən münaqişənin başa çatdırılması üçün aydın təkliflərin irəli sürülməsinədək davam edir. Bu tip proseslərə təşkilati münaqişə də aid edilir. Sosial münaqişədə rəqiblər arasında münaqişənin başa çatdırılması üzrə aydın razılıq əldə edilməlidir. Heç bir qarşılıqlı razılaşmaların əldə edilmədiyi təqdirdə onun başa çatdırılması yalnız rəqiblərdən birinin vəfat etməsi zaman mümkündür. Bir qayda olaraq, rəqiblər hər ikisi mübarizənin başa çatdırılmasına yardım edən mexanizmlərin yaradılmasında maraqlıdır. Bu səbəbdən də münaqişələrin əksəriyyəti uduzan tərəfin tamamilə məhv edilməsindən əvvəl başa çatır. «Sona qədər dözmək» anlayışı bir qayda olaraq, yalnız söz olaraq qalır. Münaqişə nəzəriyyəsi mütəxəssisləri tərəfindən ənənəvi olaraq münaqişənin başa çatdırılmasının bir-birinə zidd olan iki prosesi qeyd edilir - onun tənzimlənməsi və həll edilməsi. Birinci vasitə rəqiblərdən birinin digər tərəfin və ya vasitəçinin xeyrinə olan müəyyən tip hərəkətlərə təhrik edilməsindən ibarətdir. Bu yolla əldə edilmiş «sülh» və ya kompromis uzunmüddətli ola bilməz: rəqabətin əsas səbəbi aradan qaldırılmadığından rəqiblərin münaqişədən sonrakı münasibətləri yeni mübarizə qığılcımına çevrilə bilər. Münaqişənin həqiqətən də bitməsi onun həll edilməsi hesab edilə bilər. Bu isə rəqiblər tərəfindən mübahisənin mənbəyinin və mahiyyətinin analiz edilməsi prosesində əldə edilə bilər. Tərəflərin sabit tarazlığı münaqişəyə səbəb olmuş şəraitlərin nəticəsi kimi meydana gəlir, bu isə hər iki tərəfi razı salan yeni münasibətlər tarazlığı yaratmağa imkan verir. Beləliklə, münaqişələrin başa çatdırılması metodları kimi adətən aşağıdakılar qeyd edilir: • münaqişənin boğulması - qeyri-effektik metoddur, belə ki, o, yalnız müvəqqəti fasilə verə bilər, sonradan isə münaqişə daha da kəskinləşə bilər; • münaqişənin «ləğvi» - bu metod altında mahiyyətinə görə qeyri- mümkün olan ziddiyyəti kökündən məhv etmək deməkdir; • münaqişənin həll edilməsi - sosial reallığı müvafiq olduğundan uğurlu nəticə verə biləcək yeganə metoddur. Münaqişənin həll edilməsi formaları aşağıdakılardan ibarət ola bilər: • danışıqlar - birbaşa dialoq; • vasitəçilik - üçüncü tərəfə müraciət edilməsi; • arbitraj - üçüncü tərəfə könüllü şəkildə müraciət edilməsi. Bu cür müraciət zamanı onun qərarının yerinə yetirilməsi mütləq hesab edilir. Bu situasiya hüquqi institilarm bəzi, ayrıca olaraq beynəlxalq münaqişələr çərçivəsində vəziyyətini xarakterizə edir; • mütləq arbitraj - bu halda iştirakçılar üçün yalnız üçüncü tərəfə müraciət etmək deyi, həm də onun qərarlarının qəbul edilməsi də mütləqdir. Bu, münaqişənin tənzimlənməsi və boğulması hüdududur. Bu, dövlət idarə formasının qorunması, beynəlxalq münasibətlərdə sülhün qorunması üçün zəruri ola bilər. Münaqişə nəzəriyyəsi üzrə ən yeni ədəbiyyatda münaqişəni həll etmə problemi əksər hallarda insanın əsas tələbatlarının ödənilməsi prizmasından nəzərdən keçirilir.Bu tip tələbatlar - məsələn, təhlükəsizliyə, eyniliyə, qəbul edilməyə, sosial mənsubiyyətə olan tələbatlar yalnız ayrı-ayrı insanlara deyi, həm də sosial qruplara, təşkilatlara, etnik törəmələrə, bütöv bir dövlətə də aiddir. Bu tip yanaşma tərzinin əsasım yalnız insanın mübahisə mövzusu olan və rəqiblər arasında yeni münasibətlər yaradan əsas tələbatlarım ödəyən cəhdlərin həqiqətən də münaqişənin başa çatdırılmasına, daha doğrusu, onun həllinə gətirib çıxara bilməsi haqqında tezis təşkil edir. Mövzu: MÜNAQİŞƏLƏRİN QARŞISININ ALINMASI 1. Təşkilatda baş verən münaqişələrin qarşısının alınması imkanları. 2. Münaqişələrin qarşısının alınmasının əsas formaları. I. Bəzi sosial fəaliyyətləri birmənalı olaraq müsbət fəaliyyət kimi qiymətləndirmək olar, münaqişələrin aradan qaldırılması da məhz bu tip fəaliyyətlərə aiddir. Bu fəaliyyət məntiqli və sosial əhəmiyyətlidir. Bir misala nəzər yetirək. 1999-cu ilədək Rusiyanın aparıcı Ali məktəblərindən birində kifayət qədər iri və məhşur kommersiya institutu mövcud idi. İnstitut çox müvəfəqiyyətlə fəaliyyət göstərirdi, ali təhsil sferasında tədris fəaliyyəti göstərmək üçün müvafiq lisenziyaya malik idi, digər şəhərlərdə üç filialı mövcud idi. 1998-ci ildə təşkilatda ali məktəbin rektoru ilə prorektoru arasında münaqişə baş verdi. Həmin münaqişənin səbəbi şəxsi təkəbbür və digər tərəfə güzəştə getmək istəməmək bavcarığı olmuşdu. Rektor prorektoru vəzifəsindən azad etmişdi, lakin o, rəhbərin qərarı ilə razılaşmayaraq institutun təsisçilərindən kömək istəməyə başlamışdar. Onlar işdən xaric edilmiş prorektorun tərəfini tutaraq rektoru məhkəməyə verdilər. İki məhkəmə prosesi nəticəsində rektorun fəaliyyəti əssız və vəzifə səlahiyyətlərini aşmaq cəhdi kimi qiymətləndirilmiş və bu dəfə artıq o, öz vəzifəsindən azad edilmiş, prorektor isə yenidən əvvəlki vəzifəsinə təyin edilmiş və hətta Ali məktəbin təsisçilər Şurasının sədri fəaliyyətinə başlamışdır. Lakin bu zamanadək prorektorun maraq dairəsi dəyişmiş və digər bir kommersiya institutuna doğru yönəlmişdir. Bu səbəbdən də təsisçilər Şurası ən qısa zaman ərzində digər daha iri maliyyə cəhətdən sabit kommersiya tipli ali məktəb ilə əməkdaşlıq haqqında müqavilə bağlamaq haqqında qərar qəbul etdi; bunun nəticəsində isə faktiki olaraq bir neçə ay ərzində institut kommersiya tipli ali məktəb tərəfindən tamamilə yox edildi. Nəticədə onun (institutun) əməkdaşlarının əksəriyyəti işdən azad edildi, tələbələrə isə öz təhsilini daha yüksək illik ödəniş ilə davam etdirmək təklif edildi, bunu isə hamı edə bilmədi. Yüklə 5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|