“Nəyi? Necə? Nə vaxt? – İctimaiyyətlə əlaqələrin idarə edilməsi” Bu kitab Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında
Yüklə 10,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
Bankların KİV-lə əlaqələrinə - analitik press-materialların hazırlanması və yayılması, mətbuat nümayəndələri üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlərin təşkili, icmalların hazırlanması, eksklüziv müsahibələrin təşkili, press-klippinqlərin və press- monitorinqlərin aparılması, jurnalistlərlə qeyri-formal görüşlərin keçirilməsi daxildir. Bankın çox gözəl baş ofisi ola bilər, onun filialları ölkənin ən nüfuzlu bölgələrində yerləşdirilə bilər, bank yüksək xidmət göstərən personala malik ola bilər, bir sıra uğurlara imza ata bilər, lakin əgər bu barədə kiçik əhatədən başqa heç kəsin xəbəri yoxdursa, o zaman əldə edilən nailiyyətlər ictimaiyyət üçün deyil, qapalı çərçivə üçün önəmli olaraq qalacaq. Yəni bank bu nailiyyətlərdən daha irəlidə olan, perspektivə hesablanmış arzuolu nan nəticəni əldə edə bilməyəcək. Lakin sizin uğurlarınız KİV orqanlarında işıqlandırılarsa, bu zaman hazırki uğuru perspektivə hesablanmış nailiyyətə çevirmək olar. Hazırda əksər banklar “Qəzet daha çox yaşayır, onu əldən-ələ vermək olur!” prinsipini əsas tutaraq daha çox yazılı mətbuata üstünlük verir. Bundan əlavə qəzet səhifələri TV süjet və ya informasiya agentliyinin xəbərlərinə nisbətən sizin informasiyanı daha geniş və detallı dərc etməyə, qaynar xəttin telefon nömrələrini dərc etməklə oxucu ilə qarşılıqlı əlaqə yaratmağa imkan verir. İctimaiyyətlə əlaqələr üzrə ekspertlər də yazılı mətbuata üstünlük verirlər. Səbəb isə odur ki, radio və TV xəbərləri audio-vizual olduğundan tez bir zamanda korrektə edilə bilər. Bu barədə araşdırmalar zamanı maraqlı bir faktla rastlaşdım. Hadisə 1983-cü ildə baş verib. Sonradan bu hadisəni KİV orqanları “Bir gün ərzində bankın iflası” başlığı altında işıqlandırıb. Belə ki, TV kanalların birinin ana xəbərlərində məlumat verilir: Bank və KİV 35
“Maliyyə qruplarından biri Amerikanın ən nüfuzlu banklarından olan “Kontinental İllinoys”-a nəzarəti ələ keçirmək istəyir. Lakin bu şaiyədir və xəbərin heç bir həqiqi əsası yoxdur”. Yapon dilinə tərcümədə isə kobud səhvə yol verilir, “şaiyə” sözü yaddan çıxır. Ani bir səhv isə bankın tamamilə müflis olmasına gətirib çıxarır. Bankın Asiyada olan bütün əmanətçiləri öz depozitlərini, təxminən 1 milyard dollarlıq depoziti bankdan geri çəkir. Bu xəbər Avropa ölkələrinə də yayılır. Yaponiyada baş verən hadisələrdən qorxuya düşən əmanətçilər də anoloji addımı atır.
Təcrübə göstərir ki, əsasən böhran şəraitində KİV-lə normal münasibətlər qurmaq lazımdır ki, şaiyə və yanlış anlaşmalar bankın nüfuzuna təsir etməsin.
Təşkilatın kollektiv daxilində münasibətlərin qurulmasında da PR xidməti mühüm rol oynayır. Kollektiv daxilində PR - ə m ə k d a ş l a r ı n t ə ş k i l a t ı n f ə a l i y y ə t i h a q q ı n d a məlumatlandırılmasını, ədavətlər yaranarsa, onların həllini, da- xili nəşrlər, korporativ tədbirlərin təşkili, əməkdaşların fikirlərinin rəhbərliyə çatdırılması, təbriklər, kollektivdə yüksək loyallıq əhval-ruhiyyəsinin yaradılmasını təmin edir. Artıq bir çox təşkilatların əməkdaşlarının məmnunluqlarını artırmaq üçün müxtəlif layihələr həyata keçirdiyinin şahidi oluruq. Bu sırada iş fəaliyyətinə mane olan və əməkdaşların narazı olduqları fikirləri əks etdirən anonim anket sorğularının yazılmasını qeyd etmək olar. Belə ki, əvvəlcədən bütün əməkdaşlara bankın fəaliyyəti, daxili kommunikasiya, əməkdaşların loyallıqlarına dair müxtəlif sualların əhatə olunduğu anket sorğusu təqdim edilir. Müəyyən vaxt ərzində əməkdaşlar sorğunu cavablandırıb, bu tədbir üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi sorğu qutusuna atırlar. Daha sonra isə anonim sorğular emal edilir və cavablar rəhbər işçilər tərəfindən təhlil edilərək nəticə çıxarılır. 36
Bu qəbildən olan digər tədbirlər sırasına isə təşkilat rəhbərliyi ilə əməkdaşların qeyri-formal naharının təşkil edilməsidir. Xüsusi günlərdə əməkdaşların təbrik edilməsi də kollektiv daxilində loyal əhvalda işləmək ruhunu artırır. PR-növləri Adətən, hər birimiz PR-ın iki növü haqqında azdan-çoxdan eşitmişik: “Qara” və “Ağ ” PR. Lakin müasir cəmiyyətdə nə qədər qəribə səslənsə də, PR-ın rəngarəng formaları mövcuddur. 1. Qara 2.
Ağ 3. Boz 4. Sarı 5. Yaşıl 6. Çəhrayı PR 7. Özünü PR 8. Virus PR-ı Qara PR – adından da məlum olduğu kimi, hər yerdə yalan məlumatların yayılması, nüfuzun ləkələnməsi, təsdiq edilməyən məlumatların təbliği vasitəsi kimi istifadə edilir. PR-ın ən təhlükəli növlərindən biri olan “Qara PR” hədəf qruplarının fikirlərini manipulyasiya edə bilər. “Qara PR özü də PR”dır və ya “Anti Reklam özü də Reklam”dır kimi ifadələrlə rastlaşırıq. Həqiqətən də bəzən “Qara PR”ı yaymaqla məşğul olanların istəyinin əksinə olaraq, PR-ın bu növü obyektin (təşkilat və ya şəxs) xeyrinə işləyə bilər. 37
Belə ki, PR –ın istənilən növü obyektin tanınmasına xidmət edir. Beləliklə də “Qara PR” atəşinə tutulan təşkilat bu vaxtadək onun fəaliyyəti haqqında eşitməyənləri belə məlumatlandıra bilər. Ağ PR isə Qara PR-ın ekvivalenti kimi qəbul edilir. Boz PR - Bu növə naməlum mənbə tərəfindən yayılan müsbət və ya mənfi informasiya aid edilir. Adətən, PR mütəxəssisləri “Boz PR”ı “Qara PR”ın tərkib hissəsi hesab edirlər. Sarı PR – Bu, qadağan olunmuş elementlərin, pornoqrafik şəkil və video görüntülərin təbliği, sarı mətbuatın nəşrini nəzərdə tutan PR növüdür. Yaşıl PR – Ətraf mühiti mühafizə edənlərin təbiətə , flora və faunaya biganə olanlara qarşı aqressiv çıxışlarını təbliğ edən eləcə də cəmiyyəti təbiəti qorumağa səsləyən PR növüdür. Adətən təşkilatlar “Ətraf mühitin təmizlik günü”. “Ağacəkmə”, “Təbiət bayramı” kimi PR aksiyalar keçirir. Çəhrayı PR – əfsanə və əsatirlərə əsaslanan PR növüdür. Çəhrayı PR sosial optimizmi stimullaşdırır, depressiv əhval- ruhiyyə yaranarsa, insanları gələcək rifaha ruhlandırır. Hər bir əfsanədə olduğu kimi “Çəhrayı PR”da da təşkilatın qəhrəmanı, keçmişi, təbii ki, uğursuzluqları və uğurları, eləcə də müsbət sonluğu olmalıdır. PR-ın bu növünü təbliğ edənlər hədəf qruplarını uğurlu gələcəyə inandırmalıdır. Ümumiyyətlə, cəmiyyət çəhrayı eynəklə ətrafa baxmağa daha çox meyillidir. Odur ki, ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə mütəxəssislər də PR-ın çəhrayı növündən istifadə şansını əldən verməməlidirlər. Özünü PR - Fərdin öz fəaliyyətinin istər anonim, istərsə də açıq şəkildə təbliğ etməsidir. Virus PR-ı – adətən, iki nəfərin bir-biri ilə qeybəti nəticəsində yaranır. Beləliklə, hər hansısa bir təşkilat və ya fərd haqqında şaiyələr dildən-dilə gəzir. Bununla da həmin şirkət istər yaxşı, istərsə də pis tərəfə təbliğ olunur. 38
Marşal Maklüen : “PR və reklam ən yaxşı xəbərlərdir – PR XX əsrin ən böyük incəsənətidir”. Uilyam Duqlas: “Siz millətin idealı haqqında onların reklamlarını təhlil edərək, fikir söyləyə bilərsiniz”. Beynəlxalq Reklam Assosiasiyasının devizi: “Biznes yaxşı gedərsə o PR-a, pis gedərsə Siz PR-a pul ödəyirsiniz”. Henri Ford: “Uğursuzluqdan qorxanlar öz fəaliyyətlərini çərçivəyə salır”. Konfutsi: “Qaranlığı lənətləməkdənsə bircə dənə kiçik şam yandırın yetər!”. Teodor Levit: “Hansı səmtə getdiyini bilməyəndə, bütün yollar məqsədə aparır”. Bryus Barton: “PR-la hamı, hər zaman məşğul olacaq: işlər yaxşı olanda da pis olanda da. Sadəcə, işlər yaxşı gedəndə təşkilatlar PR etmək istəyir, pis gedəndə isə PR etməyə məcburdur”. Naməlum müəllif: “Yaxşı PR mütəxəssisini heç kim sevmir. Əgər Sizə PR mütəxəssisiniz haqqında şirkətdaxili və ya kənar şikayətlər edirlərsə, deməli o, yaxşı PR mütəxəssisidir. Devid Oqilvi: “Pula qənaət etmək üçün reklamdan imtina etmək zamana qənaət etmək üçün saatı saxlamağa bərabərdir”. Ramon Qomes de la Serna: “Fironlar piramidalar vasitəsi ilə özlərini reklam edib”. Anatoliy Aqranovskiy: “Yaxşı yazar, yazmağı yaxşı bacaran deyil, yaxşı fikirləşməyi bacarandır”. Məşhurlar PR və reklam haqqında ... 39
Qələminə hörmət bəslədiyim jurnalist dostum, Mərkəzi Bankın Mətbuat katibi Namiq Əliyevin müəllifi olduğu “Nəyi? Necə? Nəvaxt? İctimaiyyətlə əlaqələrin idarə edilməsi” kitabı son dövrlərdə ölkəmizdə PR-a dair yazılmış ən yaxşı kitablardan biridir. Bu kitabı fərqləndirən xüsusiyyət odur ki, onun hər bir səhifəsində jurnalistika və PR-ın hər ikisini bilən adam tərəfindən yazıldığını hiss edirsən. Jurnalistika və PR arasında əslində möhkəm bağlar var, onların bir sıra oxşar cəhətləri də mövcuddur. Onları birləşdirən cəhət – hər ikisinin geniş auditoriyaya ünvanlanmasdır. Fərqli cəhəti isə budur ki, jurnalistika sadəcə olaraq ictimaiyyəti məlumatlandırmaq xarakteri daşıyırsa, PR bu və digər şəkildə haqqında danışılan məhsulun müsbət imicinin formalaşdırılması, onun cəmiyyət tərəfindən rəğbətlə qarşılanmasını təmin edir. Jurnalist kökənli PR mütəxəssisi Namiq Əliyevin kitabını fərqləndirən cəhət də məhz budur – o adi, KİV-ə xas olan sadə dildə PR-ı anladır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondunun belə bir layihəni dəstəkləməsi isə bu sahədə ehtiyac duyulan azərbaycan dilli nəşrlərin çoxalmasına və dolayısı ilə bu sahədə çalışmağa başlayan gənclərə tədris imkanı yaradır. RƏYÇİ: Günay Nəzərova PR menecer 40
İctimaiyyətlə əlaqələr problemi müasir dövrün ən vacib məsələlərindən biri hesab olunur. “Public relations”ın təşkili və idarə olunması bu günün demokratik inkişaf, plüralizm, sosial dövlət prinsiplərini qəbul edən hər bir dövlətdə və eyni zamanda ölkə daxilində fəaliyyət göstərən qurumlar və şirkətlərdə aktual məsələ kimi qarşımıza çıxır. PR sahəsinin inkişaf səviyyəsi cəmiyyətdə demokratiyanın səviyyəsi ilə birbaşa əlaqədardır. İctimaiyyətlə əlaqələr ictimai rəyə mühüm əhəmiyyət verən, onunla hesablaşan cəmiyyətin məhsuludur. Demokratik cəmiyyətlərin əsas xüsusiyyətlərindən biri odur ki, onların ali qanunvericiliyində hakimiyyətin qaynağı kimi xalq göstərilib. Xalq hakimiyyəti birbaşa və ya dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarəetmə orqanları vasitəsilə həyata keçirir. Bu o deməkdir ki, xalq idarəetmə strukturları üçün deyil, idarəetmə strukturları xalq üçün mövcuddur. Çünki, bu strukturlara hakimiyyət və səlahiyyətlər də məhz xalqın qərarı ilə verilir. Demokratik və sərbəst bazar iqtisadiyyatını mənimsəmiş olan Azərbaycanda, onun idarəetmə qurumları, həmçinin, onun ərazisində fəaliyyət göstərən yerli və xarici şirkətlər üçün də PR- ın təşkili və idarə olunması çox vacib bir məsələdir. Məhz bu vaciblik, qarşımızda olan kitabın aktuallığını və əhəmiyyətini təyin etmiş olur. Demokratik quruluşun xüsusiyyətlərindən biri heç bir şərtlə vakuumda, köməkçi institut və mexanizmlərin olmadığı mühitdə mövcud ola bilməməsindədir. Demokratiya- seçim imkanı deməkdir. Seçim imkanı olan yerdə isə mütləq rəqabət, alıcı uğrunda mübarizə var. 41
PR məhz alıcının məhsula, ideyaya, şəxsə münasibətinin istənilən istiqamətdə formalaşmasını təmin edən hərəkətlər məcmusudur. PR termininin ilk dəfə ABŞ prezidenti Tomas Cefersonun istifadə etdiyi deyilir. 1807-ci ildə o «Konqresə 7-ci Müraciət»inin qaralamasında ilk dəfə olaraq ictimaiyyətlə əlaqələr – PR terminini işlətmişdir. Bu termin altında o, ölkə miqyasında hökumətə inam ab-havasının yaradılmasını və bu işdə siyasi institutların səylərinin artırılmasını başa düşürdü. İctimaiyyətlə əlaqələr işini əhatə etməyən istər dövlət idarəetmə orqanlarının, istərsə də özəl qurumların strukturları tam hesab oluna bilməz. İctimaiyyətlə əlaqələr işi həm dövlət idarəetmə orqanlarının, həm də özəl qurumların ictimaiyyətlə əlaqə qurmaq vasitəsi ilə sağlam inkişafı və uzun müddətli məqsədlərinə çatması və dolayısı ilə də dövlətin iqtisadi inkişafı üçün artıq olmazsa olmaz şərtlərdəndir. İctimaiyyətlə əlaqələr Azərbaycan üçün yeni bir sahə olduğundan heç də hamıda onun tam mahiyyəti barədə dolğun təsəvvür yoxdur. Yəni, əksər hallarda ona dar məna verilir və bu son nəticədə ictimayyətlə əlaqələr barədə qeyri-dəqiq və natamam təəssürat yaradır. Azərbaycanda PR işinin inkişafı və vəziyyəti qənaətbəxş hesab oluna bilməz. İctimaiyyətlə əlaqələr işini müstəqil bir departament vasitəsi ilə tətbiq edən və ya ümumiyyətlə istifadə edən yerli şirkətlər demək olar ki, tam yoxdur. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə mütəxəssislərə tələbat yüksəkdir. 42
Bu tələbat özünü həm reklam agentliklərində, həm də müxtəlif şirkətlərin PR şöbələri yaratmaq istəyi olan şirkətlərdə göstərir. Məhz bu səbəbdən birmənalı şəkildə yalnız tədqiqat əsəri kimi deyil, eyni zamanda praktik vəsait kimi qəbul edə biləcəyimiz “Nəyi? Necə? Nə vaxt? – İctimaiyyətlə əlaqələrin idarə edilməsi” əsəri öz aktuallığı və lazımlığı ilə seçilir. Hesab edirəm ki, əlimizdə tutduğumuz bu kitab, məhz Azərbaycanda ictimaiyyətlə əlaqələrin həm də elm kimi tədqiq edilməsinə bir töhvə hesab edilə bilər. Müəllif Namiq Əliyevin ortaya qoymuş olduğu bu əsər, eyni zamanda PR-la bağlı praktik ədəbiyyatın boşluğunu da müəyyən qədər doldurmuş olacaq. Ümumiyyətlə bu kitab, PR sahəsində gələcəkdə yazılacaq əsərlər üçün bir pioner funksiyası daşıya bilər. Ümid etmək olar ki, gələcəkdə bu istiqamətdə yazılan əsərlərin sayı çoxalacaq. Unutmayaq, biz 21-ci əsrdə yaşayarıq və ictimai rəy, media-kommunikasiya vasitələri müasir dövrümüzün ən başlıca meyarlarıdır. RƏYÇİ Vüqar ZİFƏROĞLU Filologiya elmlər iüzrə fəlsəfə doktoru, Bakı Dövlət Universiteti Beynəlxalq jurnalistika kafedrasının dosenti 43
Namiq Rafiq oğlu Əliyev, 4 mart 1977-ci ildə Bakı şəhərində ana- d a n o l u b . B a k ı D ö v l ə t Universitetinin məzunudur. Tələbə ikən bir sıra dövrü nəşrlərdə çalışıb. 1999-2000-ci illərdə R e s p u b l i k a E l m i Te x n i k i Kitabxanasında, 2001-2003-cü illərdə "Saman yolu" (STV) t e l e v i z i y a s ı n d a m ü x b i r v ə "Xəzərdən dünyaya" proqramının aparıcısı olaraq fəaliyyət göstərib. STV də fəaliyyəti zamanı bir neçə sənədli filmin ssenari müəllifi olub. 2001-2003-cü illərdə paralel olaraq Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Mədəni Maarif Baş İdarəsində aparıcı mütəxəssis vəzifəsində çalışıb. 2004-cü ildə “Azad Azərbaycan” müstəqil Teleradio Yayım Şirkətinə
İlham Əliyevi bir sıra xarici səfərlərdə müşayiət edən jurnalistlər sırasında olub. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankın ın Kommunikasiya departamentində fəaliyyətə başlamış, 2011- ci ilin iyul ayından 2014-cü ilin iyun ayınadək həmin departamentin İctimaiyyətlə Əlaqələr şöbəsinin rəisi, 2014-cü ilin iyul ayından isə Beynəlxalq əməkdaşlıq və kommunikasiya departamentinin, Kommuni- kasiya şöbəsinin Mətbuat katibidir. Evlidir. Bir oğlu var. 44 Document Outline
Yüklə 10,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|