Nuklein turşularinin kimyəvi quruluşU

 
~ 198 ~ 
olar: 
Valideynlərin ehtimal olunan 
genotipləri 
Uşaqların genotipləri və qan qrupları 
1.
 
J
A
J
0
 x J
A
J
0
 
2.
 
J
B
J
O
 x J
A
J
0
 
      J
A
J
A
(II), J
A
J
0
(II), J
A
J
0
(II), J
0
J
0
(I) 
     J
A
J
B
(IV), J
B
J
0
(III), J
A
J
0
(II), J
0
J
0
(I) 
 
2.
 
Ananın  qan  qrupu  I,  atanınkı  isə  IV-dür.  Uşaqlara 
valideynlərdən birinin qan qrupu keçə bilərmi? 
Həlli: 
Ananın  qan  qrupu  I,  yəni  J
0
J
0
,  atanın  qan  qrupu  isə  IV,  yəni  J
A
J
B
 
olduğu halda uşaqlara valideynlərdən birinin qan qrupunun keçə bilməsini 
müəyyən etmək tələb olunur. Bunu aşağıdakı sxemə görə müəyyən etmək 
olar: 
 
    
 
 
P       ♀  J
0
J
0           
x           J
A
J
B   
♂ 
       
 
Qametlər 
   J
0                           
J
A      
J
B 
   
                                                J
A
J
0                           
J
B
J
0  
 
Sxemdən  aydın  olur  ki,  uşaqlara  valideynlərdən  heç  birinin  qan 
qrupu keçə bilmir. 
3.
 
Oğlan uşağının qan qrupu I, amma onun bacısının qan qrupu 
– IV olmuşdur. Onların valideynlərinin qan qrupunu təyin edin. 
Həlli: 
Məsələnin şərtinə görə oğlan uşağının I qan qrupuna, onun bacısının 
IV  qan  qrupuna  aid  olduqları  halda,  onların  valideynlərinin  qan  qrupunu 
təyin  etmək  tələb  olunur.  Bu  məqsədlə  aşağıda  verilmiş  çarpazlaşma 
sxeminə müraciət etmək lazımdır: 
 
    
 
 
P 
 
J
A
J
0 
    x 
J
B
J
0 
       
 
Qametlər 
        J
A
       J
0
                  J
B      
J
0 
 
       
 
 
 
   J
A
J
B   
     J
A
J
0
            J
B
J
0        
J
0
J
0
 
 
Bu çarpazlaşma sxeminə əsasən məlum olur ki, valideynlər II (J
A
J
0
) 
və III (J
B
J
0
) qan qrupuna malik olmuşdur. 
4.
 
Doğum evində iki uşaq qarışıq düşmüşdür. Uşaqlardan birinin 
valideynləri I və II qan qrupuna , digər uşağın valildeynləri isə II və 
IV  qan  qrupuna  malikdir.  Tədqiqat  zamanı  uşaqlardan  birinin  I, 
digərinin  IV  qan  qrupuna  malik  olduğu  aşkar  edilmişdir.  Bu 
uşaqlardan hansının kimə məxsus olduğunu təyin edin. 

---

 
~ 199 ~ 
Həlli: 
Məsələnin  şərtində  verilmiş  suala  cavab  vermək  üçün  uşaqların  və 
valideynlərin  ehtimal  olunan  genotiplərini  göstərən  cədvəl  tərtib  etmək 
lazımdır: 
 
 
Valideynlər 
Uşaqların mümkün olan 
genotipi və qan qrupları 
1-ci 
2-ci 
1-ci ər-arvad 
J
0
J
0
 
J
A
J
A 
J
A
J
0
 
J
0
J
0 
(I), J
A
J
0 
(II) 
2-ci ər-arvad 
J
A
J
A 
J
A
J
0
 
J
A
J
B 
J
A
J
0 
(II), J
A
J
0 
(II), J
B
J
0 
(III), 
J
A
J
B 
(IV) 
 
Cədvəldən  görünür  ki,  1-ci  valideynlərin  istənilən  genotipi  zamanı 
onların uşaqlarının qanı IV qrupa deyil, I qan qrupuna malik ola bilər. Eyni 
zamanda 2-ci valideynlərin isə I qrupa deyil, yalnız IV qan qrupuna malik 
uşaqları  ola  bilər.  Beləliklə,  I  qan  qrupuna  malik  uşaq  birinci 
valideynlərin,  IV  qan  qrupuna  malik  uşaq  isə  ikinci  valideynlərin 
olmalıdır. 
5.
 
Arvadın  qanı  I  qrup,  kişinin  qanı  isə  IV  qrup  olan  ailədə 
doğulan  oğlan  –  daltonik  III  qan  qrupuna  malik  olmuşdur.  Hər  iki 
valideyn  yaxşı  görmə  qabiliyyətinə  malikdir.  Doğulacaq  oğlan 
uşağının  sağlamlığı  hansı  qan  qrupuna  aid  olacağı  ehtimalını  təyin 
edin. daltonizm (toyuq korluğu) resessiv əlamət kimi x-xromosomu ilə 
nəslə keçir. 
Həlli: 
Bu  məsələdə  doğulmuş  oğlan  uşağının  sağlamlığı  və  hansı  qan 
qrupuna  aid  olacağını  təyin  etmək  tələb  olunur.  Sualın  cavabı  aşağıdakı 
çarpazlaşma sxeminə əsasən müəyyən etmək olar: 
 
 
       
 
 
 P       ♀  J
0
J
0           
x           J
A
J
B   
♂ 
       
 
Qametlər 
   J
0                           
J
A      
J
B 
   
                                                J
A
J
0                           
J
B
J
0  
 
 
Buradan aydın olur ki, doğulan oğlan uşağının 25%-i II (J
A
J
0
), yaxud 
III  (J
B
J
0
)  qan  qrupu  ulə  sağlam  doğulacaqdır.  Beləliklə,  arvad  fenotipcə 
yaxşı görmə qabiliyyətinə malik olsa da, genotipcə daltonizmin daşıyıcısı 
olmuşdur. 

---