O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi
Yüklə 59,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
eg a lla g a n b i l i m l a r i n i v a q t i n c h a u n u t i b , o ‘zini y o kq o t i b q o ‘yadi. 0 ‘rinsiz, salbiy e m o t s i y a l a r ( h i s - t u y g ‘ular) u n i n g ta f a k k u rin i t o r m o z l a b , m u v a f f a q iy a t s i z l i k k a olib k e la d i, y a ’ni f ik r n i b a y o n q i l is h d a c h a l k a s h i s h p a y d o b o ' l i b , k ey in ch a lik b u t u n l a y to r m o z l a n ib q o lis h i m u m k in . B a ’zi n atijasida u y q u d a g i ayrim n e y r o n l a r u y g ‘o n i b funksiyasi j a d a l l a s h i b k e t a d i v a fikr „ b i r d a n i g a “ r a v s h a n l a s h i s h i m u m k i n . S h u n i n g u c h u n o ‘q i t is h j a r a y o n i d a o ‘q u v c h i - l a rn in g a q liy faoliyatini t o ‘g ‘ri b a h o l a s h d a u l a r n in g i n dividual t o p o l o g ik xususiyatlarini h i s o b g a olish m a q s a d g a m u v o fiq d ir. J a h o n p s ix o lo g la rin in g k o ‘r s a t i s h i c h a , t a f a k k u r n i n g a so siy v a e n g m u h i m belgisi, x u s u s i y a t i — bu m o d d i y voqelikdagi m u h i m jihatlam i ajratib, m u sta q il ravishda yangi m a z m u n d a g i u m u m la s h m a l a r n i k e ltirib ch iq arish d ir. I n s o n oddiy n ars alar t o ‘g ‘risida fikr y u r it g a n d a h a m ularning tashqi b e l g i l a r i b i l a n c h e g a r a l a n i b q o l m a y d i , b a l k i h o d i s a m o h iy a tin i o c h i s h g a intiladi, o d d i y t u r m u s h h a q i q a t id a n u m u m i y q o n u n i y a t yaratishga h a r a k a t qiladi. S h u b h a s iz , in s o n t a f a k k u r i h a li i z l a n m a g a n , t o i a f o y d a la n i lm a g a n im koniyatlarga ega. Tafakkurpsixologiyasining endigi vazifasi a n a sh u h a y o t g a jo riy q ilishdan t o ‘la o c h i s h , fan va t e x n ik a p ro g r e s s in i in t e n s i v la s h d a n i b o r a t . C h u n k i h a r q a n d a y k a s h f iy o t , y a n g i l i k , p ro g r e s s — i n s o n a q l - z a k o v a t i n i n g m a h s u l i d ir . S h u b ois fan v a t e x n i k a p ro g re ss i „ i n s o n - s h u n o s l ik “ fa n in i n g rivojiga k o ‘p j i h a t d a n b o g'liqdir. Tafakkur tu r l a r i M u a y y a n ijtim o iy m u h i t d a t u r m u s h k e c h i r a y o t g a n o d a m l a r n i n g ehtiyojlari, x a t t i - h a r a k a t m otiv lari, n a r sa la rg a q iziqishlari, intilishlari, m ay llari, a q l i y qobiliyatlari, h a t t o faoliyatlari h a m t u r l i - t u m a n d i r . A n a s h u bois, u l a r n i n g tafakkuri h a m h a r xil holatlarda, v a z iy a t la r d a turlicha ta r z d a www.ziyouz.com kutubxonasi vujudga k e la d i, n a m o y o n b o l a d i . B u n d a n oldingi bo b lard a t a ’kidlab o kt g a n i m i z d e k , bilish j a r a y o n i d a , a m a liy va n a z a - riy v azifalarni h a l e tis h d a , o ‘zga k ish ila rn in g fïkrlarini uqib olishda u la r b i l a n m u o m a l a g a kirishishda in so n fik ryurita di. T arix iy t a r a q q i y o t b o sq ich id a o d a m l a r ijtim oiy tu r- m u s h d a v o q e b o ‘lg an m u a m m o la r n i n g aksariyati am aliy y o ‘1 b i l a n h a l q i l i n g a n , s h u n i n g d e k , u l a r g a n i s b a t a n m u n o s a b a t h a m a m a l i y faoliyatidan kelib c h i q q a n h olda am alga o s h irilg a n . N a r s a va hodisalar y u z a s id a n nazariy fikr bildirish esa tarixiy taraqqiyotning b i r m u n c h a keyingi davriga t o ‘g ‘ri keladi. Y e r y u z a s id a fanlarning kelib chiqishi h aq i- dagi b i z g a c h a y e t i b k elgan m a ’l u m o t l a r m a z k u r m u l o - hazam izga dalil b o ‘la oladi. Qadimgi aviod va ajdodlarim izda y e r m a y d o n i n i q a d a m bilan o l c h a s h , k o ‘z bilan c h a m a la s h b o 'yicha a m a liy b ilim la m in g to'planishi natijasida geom etriya fani k a s h f q i l in g a n . K ishilarning b a r m o q bilan hisoblashi tu rm u s h ta la b in i q o n d i r a o lm ag an d a n s o ‘ng — m a te m a tik a , n arsa va h o d i s a l a r n i n g tasviri, shartli b e lgilarni to sh lard a, qoyalarda qoldirilishi natijasida tarix fani vujudga kelgan. Yer y u z a s id a a m a l i y b i l i m l a r t o ‘p la n is h i a s o s i d a a s t a - s e k i n nazariy u m u m l a s h m a l a r paydo b o ‘la b o s h la g a n , turli sohaga taalluqli i n f o r m a t s i y a l a m i n g tizim lashishi n atijasida fanlar hosil b o ‘lgan. S h u n i n g u c h u n i n s o n n in g a m a l i y va nazariy faoliyati o ‘za ro uzviy a loqada b o lib , h a m is h a biri ikkinchisini taqozo etadi. G e n e t i k kelib chiqishi nuqtayi naz aridan amaliy fa o liy a t b i r l a m c h i h i s o b la n i b , o b r a z l a r , t a s a v v u r l a r va fikrlarni aks e t t i r u v c h i nazariy faoliyat esa ikkilam chi b o i i b , a m a liy fa o liy a tn i n g m a ’lum tara q q iy o t c h o ‘qqisiga c h iq - q a n d a n s o ‘n g a jra lib c h iq q an . M a z k u r j a r a y o n b i r n e c h a o ‘n m ing yilla r d a v o m i d a yuzaga kelgan. A g a r d a i n s o n i y a t n i n g i j t i m o i y - t a r i x i y t a r a q q i y o t i m u a m m o s i d a n c h e t l a s h ib , ushbu m a s a l a n i olib qarasak, u h o ld a a m a l i y fa o liy a t birlam chi ek a n lig ig a q a n o a t hosil qilam iz. B u n i n g u c h u n insonning o n t o g e n e t i k taraqqiyotini dastlabki fazasiga m u r o j a a t qilamiz. Bola t u g ‘ilishidan tortib, t o u n in g b o g lc h a y o s h ig a c h a davrini a m a liy faoliyatda k o ‘r- 294 www.ziyouz.com kutubxonasi Yüklə 59,47 Kb. Dostları ilə paylaş:
|