Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti
Yüklə 1,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mavzuning dolzarbligi.
| ISHNING UMUMIY TAVSIFI
Oliy ta’lim tizimida o‘z yo‘nalishlari bo‘yicha dunyoning yetakchi ilmiy ta’lim muassalari bilan yaqin hamkorlik aloqalari o‘rnatish, o‘quv jarayoniga ilg‘or xorijiy tajribalarni joriy etish, ayniqsa, istiqbolli pedagog va ilmiy kadrlarni tayyorlash 1 masalasi bugungi kunning dolzarb masalasi bo‘lib kelmoqda. Yosh avlodni buyuk ajdodlarimiz nomiga munosib qilib tarbiyalash ta’lim va tarbiya uzviyligining asosidir. Alisher Navoiy ijodining har tomonlama tadqiq etilishi, buyuk ajdodimizning ilmiy va badiiy merosini o‘rganish esa milliy o‘zligimizni anglashimizga xizmat qiladi. Alisher Navoiy ijodi shunday ummonki, uni lisoniy jihatdan o‘rganish tadqiqotchidan juda ko‘p narsalarni bilishni talab qiladi. O‘zbek tilining bugungi taraqqiyot yo‘lini Navoiy asarlari tilisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Tilimizning bugungi kamolotini belgilash uchun uning barcha taraqqiyot davrlari kabi XV-XVI asrlar, xususan, eski o‘zbek tilning yorqin namunalaridan biri bo‘lgan Alisher Navoiyning “Majolis un-nafois” asarining o‘rni beqiyosdir. Mavzuning dolzarbligi. Alisher Navoiyning ijodi va uning til xususiyatlari qariyb uch asrdan buyon dunyo turkiyshunoslari tomonidan juda chuqur va atroflicha o‘rganilgan. Shu tadqiqotlarga suyangan holda biz asarning leksik jihatini talqin qilishga va uning nisbatini hozirgi o‘zbek tili me’yorlariga solishtirishga intildik. Bu intilish tilshunosligimiz uchun bir qadar lisoniy xulosalarni keltirib chiqarish imkoniyatlarini yaratdi. Shuning uchun ham “Majolis un-nafois” leksikasini shu davrda yaratilgan asarlar lug‘aviy boyligi bilan qiyoslab o‘rganilganda, tadqiqotchiga qimmatli ma’lumotlar beradi. Ikkinchidan, “Majolis un-nafois” asarida qo‘llangan so‘zlarning TEQ (tarixiy etimologik qatlam)larga munosabati bir xil emas. Turkiy so‘zlarning adadi son jihatidan eng kam bo‘lsa-da (584 so‘z yoki 13,7 foiz), o‘zlashma so‘zlar orasida dominantalik vazifasini o‘tagan va matn yaxlitligini ta’minlagan. 1 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari” to‘g‘risidagi Qarori (“Xalq so‘zi” 2017-yil, 21-aprel) 4 Uchinchidan, “Majolis un-nafois” leksikasini sistem leksikologik nuqtai nazardan tahlil etish XV asr yozma yodgorliklari lug‘aviy boyligiga umumiy, haqqoniy baho berilishiga imkon beradi. Chunki “Majolis un-nafois”dagi mavzuviy va so‘zlarning lug‘aviy ma’no guruhlari, sinonimik qatorlar orasidagi o‘zaro bog‘liqlik va farqlar faqatgina sistem tilshunoslik nuqtai nazaridan tahlil qilingandagina oydinlashadi. Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|