Ölkələrin tranzit potensialının geosiyasi və geoiqtisadi aspektləri
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qvadalaxara Konvensiyası
- Çikaqi Konvensiyası
- Yüklərin beynəlxalq dəmir yol daşımaları
37
Qeyri müntəzəm ( çarter) reyslərində hava daşımaları haqda müqavilənin hüquqi əsası – ―Beynəlxalq hava daşımalarına aid bəzi qaydaların unifikasiyası üzrə Qvadalaxara Konvensiyası‖dır. Ölkələr arasında beynəlxalq yük daşımalarının birbaşa tənzimlənməsi yüklərin beynəlxalq hava daşımalarının tənzimlənməsi üzrə hökumətlərarası ikitərəfli müqavilələr əsasında həyata keçirilir. Bu müqavilələr arasnda :
hava nəqliyyatı üzrə hökumətlərarası sazişlər,
razılaşdırılmış hava xətlərinin istismarı ilə məşğul olan aviaşirkətlər arasında sazişlər,
Beynəlxalq hava xətlərində müntəzəm reyslər yalnız hava nəqliyyatı haqda hökumətlərarası sazişlər əsasında həyata keçirilir. Çarter reysləri isə , hər bir konkret halda hökumət orqanlarının diplomatik kanallarla , yaxud dispetçer kanalları ilə alınan xüsusi icazəsi əsasında yerinə yetirilir. İstənilən hökumətlərarası sazişin əsas məzmununu saziş bağlayan ölkələrin bir- birinə verdiyi hüquqlar təşkil edir.Bu , ilk növbədə . sazişlə müəyyən olunan və qarşı tərəfin aviaşirkətinə verilən müəyyən hava xəttində uçuş hüququ, bu xətlə daşımaları həyata keçirmə hüququdur. Danışılmış xətlərin istismarı üzrə aviaşirkətlər arasında bağlanan sazişlərin əsas növləri – qarşılıqlı xidmətlərin göstərilməsi haqda sazişlər, baş agent haqda sazişlər və digər sazişlərdir. Bu sazişlərdə təqdim olunmuş hüquqlrdan istifaddə, daşımaların həcmi,uçuşların qrafiki,tariflər,texniki və kommersiya xidmətlərinin göstərilməsi məntəqələri,hesablaşmalar və s. kimi məsələlərin geniş dairəsi müəyyən olunur. 38
Kommersiya sazişlərində aviaşirkətlər və onların agentləri arasında aviadaşımaların həyata keçirilməsi üzrə iqtisadi münasibətlər tənzimlənir.Bu saizşlərə kommersiya əməkdaşlığı, aviadaşımaların rəsmiləşdirilməsi,yük haqda sazişlər aiddir. Hava nəqliyyatının inzibati problemləri ―Beynəlxalq Mülki Aviasiya haqda Çikaqi Konvensiyası‖ ilə reqlamentləşdirilir.Bu konvensiyanın müddəalarının rellaşmasına BMAT (İCAO) nəzarət edir. Konvensiya 7 dekabr 1944-cü ildə Çikaqoda 52 ölkə tərəfindən imzalanıb və 5 mart 1947 –ci ildə qüvvəyə minib. Konvensiya ilə beynəlxalq aviasiyanın fəaliyyətinin aşağıdakı qaydaları müəyyən olunub: - üzv ölkələrin ərazisi üzərindən uçuş qaydaları, - hava gəmilərinin milli mənsubiyyəti prinsipi, - beynəlxalq uçuşların asanlaşdırılması, - beynəlxalq standartlar və tövsiyyə olunan praktika. Konvensiayada həmçinin BMAT-nın (İCAO) təsis olunması haqda maddə əks olunub. Konvensiyaya görə üzv ölkələr hava gəmiləri, personal, hava xətləri və yardımçı xidmətlərə aid standart, qayda, prinsiplər və təşkilatların mümkün qədər yaxınlaşdırılmasını təmin etmək üçün əməkdaşlıq etməyi öhdələrinə götürürlər. Təhlükəsiz, müntəzəm və qənaətli hava nəqliyyatının inkişafına yardım göstərmək,aviamüəssisələrin kommersiya fəaliyyətini həvəsləndirmək,onların fəaliyyətinin iqtisadi nəticələrini yaxşılaşdırmaq və bununla əlaqədar problemləri öyrənmək məqsədi ilə 1945 –ci ildə beynəlxalq qeyri – hökumət təşkilatı- Beynəlxalq hava nəqliyyatı Assosasiyası yaradılmışdır.Qeyri hökumət təşkilatı olaraq İATA əsas etibarı ilə avaşirkətlərin fəaliyyətinin kommersiya məsələləri ilə məşğul olur.İATA 39
sərnişin, baqaj və yüklərin avadşınması üzrə tariflərin səviyyəsi,quruluşu və tətbiqi qaydaları haqda tövsiyyələr hazırlayır , aviadaşımaların vahid qaydaların təsdiq edir. Yüklərin hava nəqliyyatı vasitəsi ilə daşınması zamanı istifadə olunan əsas sənəd –avia yük qaiməsidir ( AWB- air Way Bill).Bu sənəd yük göndərən tərəfindən və ya onun adından yazılır və yük göndərənlə daşıyıcı arasında hava xətti ilə yük daşınması haqda müqavilə bağlanmasını təsdiq edir.
Beynəlxalq dəmir yol daşımaları yüklərin, sərnişinlərin və baqajın dəmir yol nəqliyyatı vasitəsi ilə iki və daha çox ölkə arasında daşınmasıdır. Dəmir yol daşımaları yüklərin böyük miqdarlarının yaxşı inkişaf etmiş dəmir yol şəbəkəsi olan rayonlarda uzun məsafələrə daşınması üçün istifadə olunur.Bu gün dünyada dəmir yolların ümumi uzunluğu 900000 km-dən çoxdur.İl ərzində daşınan yüklərin miqdarı 54mlrd ton təşkil edir.Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu nəqliyyat növü ilə yüklərin daşınmasında azalma müşahidə olunur.XX əsrin son on ilində Avropa, Asiya , Şimali və Cənubi Amerikanın 67 ölkəsi üzrə aparılan tədqiqatlar dəmir yolla yük daşımaların 7 % azaldığını göstərir.Dəmir yol nəqliyyatı ilə yüklərin daşınmasının tənzimlənməsi sahəsində ən universal çaxtərəfli saziş “Yüklərin dəmir
imzalanıb və Bern Konvensiyası da adlanır.Konvansiyada 33 dövlət iştirak edir.1980- cı ildə Bern Konvensiyasına yenidən baxılması üzrə konfransda yeni ―Beynəlxalq dəmir yol daşımaları haqda Saziş‖ imzalandı.(Convention concerning İnternational Carriage by Rail )- KOTİF. Bu sazişə A əlavəsi sərnişinlərin beynəlxalq daşıması şətlərindən (SBD- nın vahid qaydaları) və B əlavəsi - yüklərin beynəlxalq daşınması şərtlərindən (YBD –nın vahid qaydaları) ibarətdir. Dəmir yol daşımalarında daşıma haqqı milli və beynəlxalq tariflərlə müəyyən olunur.Saziş həmçinin, daşınan yüklərin zədələnməsi və ya itkisinə görə dəmir yolun məsuliyyətinin maksimum həddini də müəyyən edir.( 16 sentyabr 1998-ci il)SSRİ Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|