Ölkələrin tranzit potensialının geosiyasi və geoiqtisadi aspektləri
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Konteyner daşımalarının tənzimlənməsi
- II FƏSIL. AZƏRBAYCANIN NƏQLIYYAT INFRASTRUKTURU VƏ TRANZIT POTENSIALININ QIYMƏTLƏNDIRILMƏSI
43
yükün daşımaya qəbul olunması və təyinat məntəqəsində verilməsi qaydaları. BYD Konvensiyasına görə bu sənədi müddəaları yüklərin beynəlxalq avtomobil daşımaıları haqda o müqavilələrə aid edilir ki, yükün göndərmə və təyinat məntəqələrinin yerləşdiyi iki ölkədən heç olmasa biri konvensiya üzvüdür.Bu halda qaimədə daşımanın konvensiyanın müddəaları əsasında həyata keçirildiyi göstərilməlidir. Konvensiya qaimənin formasını müəyyən etmir. Bu forma Beynəlxalq avtomobil nəqliyyatı Assosasiyası tərəfindən işlənmişdir. Konvensiyada göndərən və alanın yükə sərəncam vermə üzrə hüquqları, eləcə də yükün daşınması və verilməsində maneələr yarandıqda necə hərəkət etmək lazım olduğu ətraflı müəyyən olunub.Müqavilə üzrə götürülmüş öhdəliklərə görə tərəflər konvensiya ilə müəyyən olunmuş həcmdə məsuliyyət daşıyırlar.Məsuliyyətin hər hansı artırılmasına və ya azaldılmasına yol verilmir. Konvensiyanın müddəaları o şərtlə tətbiq olunu ki, avtonəqliyyat vasitələri və konteynerlər konvensiyada müəyyən olunmuş tələblərə cavab verir və daşımaya buraxılır.Bu halda avtonəqliyyat vasitəsinə ―TİR‖ yazılmış metal lövhə vurulur.Plomblanmış avtonəqliyyat vasitəsi ilə BYD konvensiyasına əsasən daşınan yüklər bir qayda olaraq aralıq tranzit ölkələrdə gömrük nəzarətindən azad olunurlar. Hər bir avtonəqliyyat vasitəsinə bir BYD kitabçası tərtib olunur. Yüklərin daşımaya qəbul olunduğu andan təhvil verilənə qədər onların salamatlığına görə daşıyıcı məsuliyyət daşıyır.Yük çatdırılmalı olduğu gündən sonra 30 gün ərzində , yaxud çatdırılma müddəti göstərilmədikdə yola salındıqdan 60 gün sonra çatdırılmadıqda yük alan yükün itirildiyini hesab edərək itkilərin ödənilməsini tələb edə bilər.Ödəniləcək zərər yük itirildikdə yükün dəyəri qədər, yük zədələndikdə isə malın qiymətinin düşdüyü məbləğ həcmində müəyyən olunur. Bundan başqa daşımaya, gömrük rüsum və yığımlarına ödənilən məbləğ və digər xərclər də qaytarılmalıdır. 44
Avtomobil nəqliyyatı beynəlxalq ittifaqı tərəfindən yüklərin avtomobil nəqliyyatı ilə daşınması üçün beynəlxalq mal – nəqliyyat qaiməsinin (CMR) standart forması işlənib. Konteyner daşımalarının tənzimlənməsi Konteyner daşımaları ixtisaslaşmış nəqliyyat zəncirləri vasitəsi ilə daşımaların təşkili zamanı tətbiq olunur.Bu üsul əsasən tez xarab olan məhsulların, qiymətli malların daşınması zamanı və eləcədə kombinə olunmuş dəmir yol – avtomobil daşımaları zamanı tətbiq olunur. Konteyner – daimi xarakterli, çoxdəfəlik istifadə üçün kifayət qədər davamlı,yüklərin bir və ya bir neçə nəqliyyat növü ilə yenidən yükləmə olmadan daşınmasını asanlaşdırmaq üçün istifadə olunan nəqliyyat avadanlığıdır. Yüklərin konteynerlərlə daşınması ― qapıdan – qapıya‖ prinsipi ilə həyata keçirilir və yüksək effektivliyi ilə fərqlənir. Konteyner daşımalarının tənzimlənməsində əsas normativ sənəd –― Təhlükəsiz konteynerlər üzrə Beynəlxalq Konvensiya‖dır.(1987-ci il)Konvensiyada konteynerlərin konstruksiyasına və istismarına verilən beynəlxalq tələblər ifadə olunub.Konvensiyanın tələbləri aviadaşımalarda istifadə olunan konteynerlər istisna olmaqla mövcud olan və yeni konteynerlərə tətbiq olunur. Konteyner daşımalarının beynəlxalq tənzimlənməsində ―Konteynerlərə aid Gömrük Konvensiyası” (1972-ci il) da mühüm rol oynayır.Konvensiyaya görə gömrük plomb və möhürləri altında daşımaya buraxılması üçün konteynerlər aşağıdakı tələblərə cavab verməlidirlər:
gömrük plomb və möhürlərini zədələmədən ondan malları götürmək və ya ona malları qoymaq mümkün olmamalıdır,
konteynerin istənilən yeri gömrük orqanları tərəfindən asan yoxlanıla bilməlidir, 45
konteynerə asan və sadə plomb qoymaq və onu möhürləmək mümkün olmalıdır Azərbaycan Respublikası nəqliyyat
sahəsinin bütün növləri
üzrə
BMT Avropa İqtisadi Komissiyası,MDB,beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində sazislərə və konvensiyalara qoşulmuşdur.
46
TRANZIT POTENSIALININ QIYMƏTLƏNDIRILMƏSI 2.1.Azərbaycanın nəqliyyat infrastrukturu kompleksi və texniki-iqtisadi dəyərləndirilməsi
Hər bir müstəqil dövlətin milli iqtisadiyyatının ən aparıcı infrastruktur sahələrindən biri də nəqliyyat komplexi sahesidir. Ümumiyyətlə,Nəqliyyat sistemi istər ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyinin etibarlı təminatının yaradılmasında , istərsə də ölkənin ümumdaxili məhsulun (ÜDM) formalaşmasında böyük əhəmiyyəti vardır. Dünya Bankının qiymətləndirmələrinə əsasən nəqliyyat komplexi sektoru dünya üzrə ÜDM- in 3-5 faizini formalaşdırır ki, bunun da orta hesabla, 2-2,5 faizini dövlət investisiyaları təşkil edir. O cümlədən, dəmir yolu, avtomobil, dəniz, hava nəqliyyat növlərini əhatə edən nəqliyyat sistemi dünya iqtisadiyyatında mövcud iş yerlərinin 5- 8 faizini formalaşdırır. Bundan başqa, beynəlxalq nəqliyyat əlaqələri və bir çox ölkələrin valyuta daxil olmalarında da əsas mənbələrdən birini təşkil edir. 12
Hazırda əldə olunmuş nailiyyətlərin daha da möhkəmləndirilməsi üçün qarşıda duran əsas vəzifə isə ölkədə dünya standartlarına cavab verən nəqliyyat şəbəkəsinin, nəqliyyat xidmətlərinin inkişafının davamlığını təmin edəcək fəaliyyətlərin gücləndirilməsindən və tranzit potensialından daha da səmərəli istifadəni təşkil etməkdən ibarətdir. Bunun üçün isə nəqliyyat şəbəkəsinin beynəlxalq nəqliyyat şəbəkəsinə inteqrasiya istiqamətindəki fəaliyyətlərin gücləndirilməsi istiqamətində təsirli tədbirlərin görülməsi tələb olunur. Bu bir həqiqətdir ki, nəqliyyat təkcə yük və sərnişin daşınması əməliyyatlarını yerinə yetirmir, eyni zamana təbii və əmək resurslarının istehsal dövrüyyəsinə cəlb olunmasında, məhsuldar qüvvələrin inkişafında , istehsal sahələrinin ərazi üzrə səmərəli səmərəli təşkilində, əhalinin məskunlaşmasında, şəhər və kəndlərin əmələ gəlməsində əsas faktor rolunu oynayır.
12 www.xalqqazeti.com/az/news/economy/66959
Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|