Ölkələrin tranzit potensialının geosiyasi və geoiqtisadi aspektləri
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dəmir yolu nəqliyyatı
- Dəniz nəqliyyatında
53
- Azərbaycan Respublikasının qanunları (qanunvericilik aktları); - qanunqüvvəli aktlar. Dəniz limanında nəzarət funksiyasını dəniz limanı kapitanı həyata keçirir. O, limanda mühafizə qaydalarına və hərəkətin təhlükəsizliyinə aid məcburi göstərislər vermək hüququna malikdir. Müəyyən əsaslar olduqda, dəniz limanı kapitanı gəmini yoxlaya bilər. Aeroportlar, prinsip etibarı ilə, dəniz limanları kimi eyni vəzifələri yerinəyetirirlər. Amma onların yerinə yetirdikləri kommersiya əməliyyatlarının dairəsi nisbətən məhduddur. Aeroportlar limanlardan fərqli olaraq dasıma fəaliyyəti ilə məsgul olmurlar. Onların bəziləri müstəqil kommersiya təskilatı hesab olunur.Respublikanın əlverisli cografi məkanda yerləsməsi basqa nəqliyyat sahələrikimi hava nəqliyyatının inkisafına da təsir göstərmisdir. Azərbaycan ərazisində ilktəyyarə 1918–ci ildə uçus etməklə
hərbi xarakter dasımısdır. Respublik―Zaqafqaziya‖ aksionerinin yaranmasından sonra hava nəqliyyatının inkisaf dövrü baslanmıs və birinci dəfə poçt və sərnisin dasınması Bakı–Tiblisi arasında 8 yanvar 1924–cü ildə həyata keçirilmisdir. 1931–ci ildə Bakıda ilk yeni hava limanının tikintisinə baslandı və 1933–cü ildə Yevlaxda 2–ci hərbi xarakter dasıyan hava limanının tikintisi basa çatdırıldı. Beləliklə, Azərbaycan səraitində hava nəqliyyatı ilə sərnisin və xalq təsərrüfatı yüklərinin dasınması 3 istiqamətdə inkisaf etmisdir.
Azərbaycan Respublikası üçün nəqliyyat, o cümlədən də aviasiya nəqliyyatı sahəsində ayrı-ayrı dövlətlərlə və ya beynəlxalq təskilatlarla daha sıx əməkdaslıq həm nəqliyyat bazarlarının açılması, həm də müasir dövlətlərin bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinin inkisafı üçün çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Regionlar səviyyəsində bu məsələlər son illərdə keçirilimis ayrı−ayrı beynəlxalq nəqliyyat konfranslarında, 54
məsələn: Nəqliyyata dair ümumavropa konfransının (Krit, mart 1994–cü il; Helsinki, iyun 1997–ci il), BMT Avropa əqtisadi Komissiyası (AəK) nəqliyyat və ətraf mühitə dair konfransının (Vyana, noyabr 1997–ci il) Bəyannamələrində; ənfrastruktur məsələləri üzrə nazirlər səviyyəsində konfransın (Nyu–Dehli, oktyabr 1996–cı il) və 1997–2006-cı illər üçün Asiya–Sakit okean regionunda infrastrukturun inkisafı üzrə hərəkətlər planı haqqında Dehli konfransının, ―Avropa–Qafqaz–Asiya‖ dəhlizinin inkisafı üzrə beynəlxalq nəqliyyat haqqında sazisin imzalanması ilə basa çatan tarixi əpək yolunun bərpası üzrə Bakı Beynəlxalq konfransının (sentyabr, 1998–ci il) qərarlarında; ―Avropa–Qafqaz–Asiya nəqliyyat dəhlizi‖nin yaranması üçün təsis olunmus və qəbul olunmus müxtəlif beynəlxalq-hüquqi sənədlərdə öz əksini tapmıs və təsbit edilmisdir.
2015-ci il ərzində 524,4 km uzunluğunda ümumi istifadədə olan yeni avtomobil yolları tikilmiş, yenidən qurulmuş, təmir olunmuş,12 ədəd yeni avtomobil körpüsü tikilmiş, 2 ədədi təmir edilmiş, 2 ədəd tunel və 7 ədəd piyada keçidi istismara verilmişdir.
O cümlədən, regionlar üzrə ümumi istifadədə olan 213,3 km respublika əhəmiyyətli, 167,5 km yerli əhəmiyyətli olmaqla 380,8 kmuzunluğunda avtomobil yolu tikilmiş, yenidən qurulmuş, təmir olunmuşdur. Ümumi istifadədə olan avtomobil yollarında 12 ədəd körpü tikilmiş, 2 ədədi təmir edilmişdir. Bakı şəhəri üzrə isə 144,1 km uzunluğunda avtomobil yolu, prospekt və küçə tikilmiş, yenidən qurulmuş,təmir olunmuş , 3 ədəd yol ötürücüsü , 2 ədəd tunel , 9 ədəd piyada keçidi istismara verilmişdir.
Bu dövr ərzində ümumilikdə 702,1 min ton asfalt-beton istehsal edilmiş, 38,6 min ton bitum və 2 508 ton mazut istifadə edilmişdir
Hazırda Azərbaycan Respublikasında dəmir yollarının uzunluğu 2944, km. istismar uzunluğu isə 2122 km təşkil edir. Dəmir yolu xəttinin daha intensiv sahələri, yəni 1277,1 km-i elektrikləşdirilmişdir ki, bu da ümumi uzunluğunun 60%-nı təşkil edir. Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolunun (ADDY) tərkibində Daşıma Prosesləri İdarəetmə Birliyi, Sərnişin Daşıma İstehsalat Birliyi, ―Lokomotiv İstehsalat‖ Birliyi, ―Vaqon Servis‖ İstehsalat Birliyi, Yol istehsalat birliyi, Elektrik Təçhizatı İstehsalat Birliyi,
55
İşarəvermə və Rabitə İstehsalat Birliyi, Hərbiləşdirilmiş Mühafizə Təsərrüfatı, Naxçıvan hissəsi və s. müəssisəsələr fəaliyyət göstərir. Boru-kəmər nəqliyyati-Neft və təbii qazla əlaqədar olaraq Azərbaycanda boru kəməri nəqliyyatı xeyli inkişaf etmişdir.Neftin istər respublika daxilində, istərsə də xaricə səmərəli yollarla daşınması boru kəməri nəqliyyatının bütün illərdə inkişaf etdirilməsini tələb edir. Respublikada neftin hasilatı ilə əlaqədar olaraq ilk dəfə neft kəməri Abşeron rayonu ərazisində formalaşmışdır. Neft kəmərinin ümumi uzunluğu 1500 km-dən çoxdur. Neft boru kəmərinin 80 %-i Abşeron iqtisadi rayonu ərazisində cəmlənmişdir. Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyinin 2015-ci ilin nəqliyyat kompleksinin statistik göstəricilərinə nəzər saldıqda deyə bilərik ki, nəqliyyat sektorunda fəaliyyət göstərən təsərrüfat subyektləri tərəfindən 222.4 milyon ton və ya 0.2 faiz çox yük daşınmışdır. Nəqliyyat vasitələri ilə daşınmış yüklərin 61.9 faizi avtomobil, 27.4 faizi boru kəməri, 7.7 faizi dəmir yolu, 3.0 faizi dəniz nəqliyyatı vasitəsilə həyata keçirilmişdir. Qeyri-neft yüklərinin həcmi 1.6 faiz artaraq 161.6 milyon tona çatmışdır. Ötən ildə qeyri-dövlət sektorunda yük daşınması 5.3 faiz artmış, bu sektora məxsus nəqliyyat vasitələri ilə yük daşınmasının payı daşımaların ümumi həcmində 80.3 faiz təşkil etmişdir. Nəqliyyatçılar 1891.9 milyon sərnişinə və ya 2014-cü illə müqayisədə 3.5 faiz çox sərnişinə xidmət göstərmişlər. Sərnişinlərin 88.1 faizi avtomobil, 11.7 faizi metro nəqliyyatının xidmətlərindən istifadə etmişdir. Dəmir yolu nəqliyyatı ilə yük daşınması 2015-ci ildə 17.1 milyon ton yük, 1.9 milyon sərnişin daşınmış, 2014-cü illə müqayisədə müvafiq olaraq 21.6 faiz və 25.1 faiz azalma müşahidə olunmuşdur. İl ərzində orta hesabla sutkada 374 vaqon yüklənmiş, 466 vaqon boşaldılmışdır. Sutka ərzində dəmir yolunun Şimal istiqaməti üzrə 15.3 min ton, Qərb istiqaməti üzrə 4.2 min ton və Cənub istiqamətləri üzrə 1.8 min ton yüklənmə işi yerinə yetirilmişdir. Dəniz nəqliyyatında daşınmış yüklərin həcmi 6.6 milyon ton təşkil etmiş, əvvəlki Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|