Orta Əsrlərdə Yaşamış azərbaycanli aliMLƏR
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İbrahim ibn Yəhya ibn Həkəm əl-Hüzuri Əbhəri
- Əbu Cə’fər Əhməd ibn Muhəmməd ibn Mərzban ibn Azər Əbhəri
- Müqais ibn Əmr ibn Kə’b ibn Sə’d ibn Zeyd Mənat ibn Təmim Əbhəri
- Əbu Abdullah Muhəmməd ibn Əbdürrəhman ibn Muhəmməd ibn Əbdürrəhman ibn Müslüm Əbhəri
- Əbu’r-Rəşid Əhməd ibn Muhəmməd əl-Xəfifi Əbhəri
- Seyfəddin Əhməd Əbhəri
- Şihabəddin Əhməd ibn Muhəmməd Əbhəri
- Qazi Əbu Əli Hüseyn ibn Əbdürrəzzaq Əbhəri
- Əbu Zeyd Şükr ibn Əhməd ibn Həməd əl-Müəddib Əbhəri
- Qazi Fəxrəddin Muhəmməd ibn Xalid ibn Şuheyr Əbu Mənsur əl-Xəfifi Əbhəri
Mühəddis idi. Yuxarıda həqqında məlumat verdiyimiz Əbu Muhəmməd Abdullah Əbhərinin əmisi oğlu olan Əbu Bəkr Muhəmməd, hafiz Əbu Bəkr Əhməd ibn Musa ibn Mərduyə və Əbu Abdullah Muhəmməd ibn İbrahim əl-Yəzdi əl-Cürcani kimi hədis alimlərinin tələbəsi olmuşdu. Əbu Bəkr Muhəmməd Əbhəri təhsilini başa vurduqdan sonra hədis elmləri sahəsində tədrislə məşğul olmuşdu. Əbu Sə’d Əhməd ibn Muhəmməd Bağdadi, Əbu Mübarək Əbdüləziz ibn Muhəmməd əl-Adəmi Şirazi, Əbu Tahir Əhməd əs-Süləfi İsfəhani, hafiz Əbu Məs’ud Əbdülcəlil Kütah kimi hədis alimləri Əbu Bəkr Muhəmməd Əbhərinin tələbəsi olmuşdular 541 . Ölüm tarixi məlum deyil. XI- XII əsrlərdə yaşamışdır.
Hədis ravisi idi. Hafiz Əbu Davud Süleyman Təyalisi (öl. 819) və Bəkir ibn Bəkkar kimi mühəddislərdən hədis dinləmiş və nəql etmişdi. Oğlu Muhəmməd ibn İbrahim atasından hədis dinləmiş və nəql etmişdi 542
. Ölüm tarixi məlum deyil. VIII-IX əsrlərdə yaşamışdır.
Maliki məzhəbinə mənsub mühəddis idi. Əbu Cə’fər Muhəmməd ibn İbrahim əl- Hüzuri Əbhərinin tələbəsi olmuş, ondan hədis dinləmişdi. Əbü’l-Qasım Əbdürrəhman ibn Mundə, Mütəhhər ibn Əbdülvahid əl-Bəzzani, Əbu Bəkr Muhəmməd ibn Əhməd ibn Macə, Əbu Bəkr Muhəmməd ibn Ömər Tehrani ondan hədis dinləmiş və hədis elmlərini öyrənmişdilər 543 . Ölüm tarixi məlum deyil. Təqribən X-XI əsrlərdə yaşamışdır. Müqais ibn Əmr ibn Kə’b ibn Sə’d ibn Zeyd Mənat ibn Təmim Əbhəri Maliki məzhəbinə mənsub fəqih idi. Əbu Ərubə Hüseyn əl-Hərrani, Muhəmməd ibn Ömər əl-Bağəndi, Muhəmməd ibn Hüseyn əl-Əşnani, Abdullah ibn Zeydan Kufi, Əbu Bəkr ibn Əbu Davuddan hədis dinləmişdi. İbrahim ibn Müxəllid, onun oğlu İshaq ibn
541
BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. II, s. 86. 542
BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. II, s. 341. 543
BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. II, s. 426. İbrahim ibn Müxəllid, Əbu Bəkr Birqani, Əbü’l-Qasım ət-Tənuxi, Əbu Muhəmməd əl- Cəvhəri ondan hədis dinləmiş və nəql etmişdilər. Maliki fiqhinə dair qiymətli əsərlərin müəllifi idi. Müqais ibn Əbhəri abid, zahid, vəra’ sahibi şəxs idi. Ona Bağdad qaziliyi vəzifəsi təklif olunmuş, lakin o, imtina etmişdi. Alim h. 289-cu ildə (902) anadan olmuş, h. 375-ci il şəvval ayında (fevral 986) Bağdadda vəfat etmişdi 544
.
ibn Müslüm Əbhəri Maliki məzhəbinə mənsub mühəddis və fəqih idi. Misirdə Əbü’l-Bərəkat Hüseyn ibn Yəhya ibn Əbi Mərağədən hədis dinləmiş və hədis elmlərinə dair bilikləri öyrənmişdi. Fəqih Əbü’l-Fəth Nəsr ibn İbrahim əl-Məqdisi ondan hədis dinləmişdi. Dəməşqə getmiş və burada hədis dərsləri vermişdi. Dərslərində tələbələrə əsasən imam Müslümün ‚Səhih‛ adlı hədis külliyatını oxudurdu. Alim h. 3 rəbiəlaxir 472-ci ildə (1 oktyabr 1079) Dəməşqdə vəfat etmişdir 545
.
Hədis ravisi idi. Bağdadda yaşamış, burada Zahir ibn Tahir əş-Şəhhamidən hədis dinləmişdi. Süleyman ibn Muhəmməd əl-Məvsili ondan hədis dinləmişdi 546 . Ölüm
tarixi məlum deyil. XI-XII əsrlərdə yaşamışdır.
XV əsrdə yaşamış hənəfi məzhəbinə mənsub fəqih və mütəkəllim idi. O, fiqh və kəlam elmlərinə dair bir sıra əsərlərin müəllifi idi. ‚Haşiyə ələ Şərhi Müxtəsəri’l-Müntəha‛, ‚Haşiyə ələ Şərhi Müntəxasi Sual və’l-Əməl‛, ‚Şərhu Müxtəsər fi İlmi’l-Əxlaq‛, ‚Məvahibü’r-Rəhman fi Məzhəbi’n-Nu’man‛, ‚Haşiyə Şərhü’l-İşarat li’t-Tusi‛ adlı əsərlər Seyfəddin Əhməd Əbhərinin qələmindən çıxmışdı. Bu əsərlərin əlyazma nüsxələri Türkiyənin Diyarbəkir İHK, Çorum Həsən paşa İHK, Manisa İHK və Ankara
544
YAQUT əl-HƏMƏVİ, Mu’cəmü’l-Büldan, C. I, s. 69. 545
MƏQRİZİ, Kitabü’l-Müqəffa, C. VI, s. 46; Hibətullah ibn Əhməd ƏKFANİ, Zeylu-Zeyl Tarixi-Məvlidi’l-Üləma və Vəfayatihim, (Nşr. A. Həməd), s. 10, Riyad 1409. 546
BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. II, s. 707. Milli kitabxanasında saxlanılır. Seyfəddin Əhməd Əbhərinin ölüm tarixi h. 800-cü (1397) ildən sonraya təsadüf edir.
XV əsrdə yaşamış dilçi alim idi. Onun ərəb dilinin qrammatikasına dair qələmə aldığı ‚Şərhu Müqəddimətü’l-Əcurrumiyyə‛ 547
adlı əsərinin əlyazma nüsxələrindən biri Ankara Milli kitabxanada saxlanılır. Şihabəddin Əhməd Əbhəri h. 800-860-cı (1398- 1456) illərdə yaşamışdır.
Şafi’i məzhəbinə mənsub fəqih və Həmədan şəhərinin qazisi olan Hüseyn Əbhəri h. 456-cı (1064) ildə anadan olmuşdu. O, Bağdadda təhsil almış, şeyx Xətib Əli ibn Muhəmməddin tələbəsi olmuş, fiqh elmini ondan öyrənmişdi. O, fəzilət sahibi, saleh və mötəbər insan kimi tanınmışdı. Alim h. 530-cu (1136) ildə vəfat etmişdir 548 .
Əbu Zeyd Şükr ibn Əhməd ibn Həməd əl-Müəddib Əbhəri Mühəddis idi. İsfəhanda Əbu Abdullah Qasım ibn Fəzl əs-Səqəfidən hədis dinləmiş və nəql etmişdi. Hafiz Əbü’l-Qasım Əli ibn Əsakir (öl. 1175) onun tələbələrindən olmuş, onun hədis dərslərində iştirak etmişdi 549 . Ölüm tarixi məlum deyil. XII-XIII əsrlərdə yaşamışdır.
Şafi’i məzhəbinə mənsub fəqih və qazi idi. Seyyid Ziyaəddin Fəzlullah ibn Əli ibn Abdullah ibn Həsən əl-Həsəni ər-Ravəndinin tələbəsi olmuş və h. 570-ci ildə (1175) icazətini (diplom) ondan almışdı. Qazi Fəxrəddin Əbhəri alim, fəzilətli və saleh insan
547 İbn Əcurrum adı ilə məşhur olmuş Əbu Abdullah Muhəmməd ibn Muhəmməd ibn Davud ibn Əcurrum əs- Sinhəci 1273-1323-cü illərdə yaşamış Mərakeşli ərəb filoloqu idi. Onun dilçilik sahəsində qələmə aldığı ‚Müqəddimətü’l-Əcurrumiyyə‛ adlı kitab bu gün də bu sahədə ən samballı əsərlərdən biri hesab olunur. Bu əsərə bir çox filoloq şərh yazmışdır. Azərbaycanlı filoloqlar Şihabəddin Əhməd Əbhəri və Əbu Bəkr Şirvani də bu əsərə şərh yazmışdılar. 548 İBN KƏSİR əl-ƏNSARİ, Zeyl Təbəqatü’l-Füqəhai’ş-Şafi’iyyə, v. 112b-113a. 549 BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. III, s. 435. Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|