53
Bob bo„yicha xulosa
Axborot texnologiyalari yoki postindustrial deb atalayotgan bugungi
jamiyatda hayot
shaxsdan faol harakat qilishni, mustaqil qaror qabul qilishni,
hayotning o„zgarayotgan sharoitlariga moslashishni talab qiladi. O„z navbatida
hayotning bunday tarzi shaxs ma‟lum sifatlarga ega bo„lishini talab qiladi.
Xususan:
• zarur
bilimlarni mustaqil egallashni, egallangan bilimlarni turli
muammolarni yechishda mahorat bilan qo„llashni;
• axborotlar bilan savodli ishlashni (ma‟lum masalani tadqiq qilish uchun
zarur faktlarni yig„ishni bilish,
ularni tahlil qilish, muammolarni yechishga
qaratilgan gipotezalarni taklif qilish, qonuniyatlarni aniqlash, yangi muammolarni
aniqlash va yechish);
• olingan bilimlarning qayerda va qanday qo„llanishi mumkinligini aniq
bilish va bu bilimlarni qo„llash sohasini anglay olish;
•
mustaqil
tanqidiy
fikrlash,
real
dunyoda paydo
bo„layotgan
qiyinchiliklarni ko„ra bilish va ularni bartaraf etishning optimal yo„llarini izlash;
• ijodiy fikrlash, yangi g„oyalar yaratish qobiliyatiga ega bo„lish;
• turli ijtimoiy guruhlarda kirishimli bo„lish, birgalikda ishlashni bilish yoki
nostandart vaziyatlardan chiqishni bilish;
• o„zining ma‟naviyati, intellekti va madaniy salohiyati ustida mustaqil
ishlash.
Yuqorida aytilgan sifatlarga ega shaxsni shakllantirishga nafaqat ta‟lim
mazmuni, balki qo„llanilayotgan o„qitish texnologiyalari ham muhim rol o„ynaydi.
O„quv jarayoni o„qish va bilish faoliyatiga o„zgartirishning
imkoniyatlaridan biri
muammoli o„qitish texnologiyasini tatbiq etish. Chunki muammoli o„qitish
54
jarayonida o„qituvchilar ham, o„quvchilar ham o„zlarining intellektual, jismoniy,
ma‟naviy imkoniyatlarini o„quv va amaliy muammolarni
yechish uchun doim
sinovdan o„tkazadilar. Bu jarayonda hosil bo„lgan ko„nikma va malakalar axborot
jamiyati sharoitlarida yashash uchun zarur sifatlarni shakllantirishga olib keladi.
An‟anaviy ta‟lim tizimida o„qituvchi va darslik bilimning asosiy manbasi
bo„lsa, muammoli o„qitishning falsafasi va metodologiyasi o„qituvchining rolini
o„quvchilarning izlanish-tadqiqotchilik
faoliyatining tashkilotchisi, mutasaddi
maslahatchi va yordamchi sifatida ko„radi. Bu rol an‟anaviy o„qitishdagi roldan
ancha murakkabroq va o„qituvchidan yuqoriroq mahorat talab qiladi.