O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Bolalarga chayqalishdan qochishga qanday yordam beri kerak? 
Sport turlari bir-biridan farq qiladi, biroq barcha sport turlarida ham 
bolalarni miya chayqalishidan himoyalanish uchun qo‗llanishi mumkin bo‗lgan 
choralar mavjud. 

Bolalar o‗z sport turi qoidalari va havfsizligi bo‗yicha murabbiy 
ko‗rsatmalarini bajarayotkaniga ishonch hosil qiling.
 

Ularni etarli darajada sportcha hulq-atvorni doimo namoyon qilishga 
chaqiring.
 

Miya chayqalishi alomatlari va simptomlari o‗rganing
 
 

---

44 
Agar siz, bolada miya chayqalishini sezsangiz, nima qilish kerak? 
1.
 
Tezlik bilan vrachga murojat qiling
.
Professinal tibbiyot xodimlari 
miya chayqalishi qanchalik jiddiyligini va bolani ahvoli yaxshilanganda 
mashg‗ulotlarga qaytishini hal qila oladilar. 
2.
 
Bolani harakatsizlikda ushlang
. Chayqalish tuzalishi uchun vaqt 
kerak. Vrach mumkin demaguncha bolani mashg‗ulotlarga qaytishga ruxsat 
bermang. Hali miya tuzalmagan bo‗lishiga qaramay, vaqtidan oldin 
mashg‗ulotlarga qaytgan sportchilar, miya chayqalishiga ikkinchi bora duch 
kelishlari ehtimoli juda katta. Ikkinchi yoki keyingi miya chayqalishi juda jiddiy 
bo‗lishi mumkin. Ular bolani butun umri davomida aks etuvchi orqaga qaytarib 
bo‗lmaydigan miya zararlanishini chaqiradi. 
3.
 
Boshqa murabbiy bilan yakun kularda sodir bo„lgan barcha miya 
chayqalishlari haqida gaplashing
. 
Klub xodimlari va barcha murabbiylar bola 
yaqinda miya chayqalishi olganligini bilishlari kerak, qanday sharoitda olgan, 
ahamiyati yo‗q.
Jiddiy jaroxatlar. 
Bosh, bo‗yin va bel jaroxatlari; sinishlar; xushini yo‗qotish bilan 
kuzatiladigan jaroxatlar – siz mustaqil davolay olmaydigan va davolashga 
urinmasligingiz kerak bo‗lgan shikastlanishlar.bunday vaziyatlarda siz, FV 
harakatlanish rejasiga amal qilishingiz lozim.
Agar siz, gimnastikachi boshiga zarba olganini gumon qilayotgan 
bo‗lsangiz, unda simptomlar engil bo‗lishiga qaramay, bu jaroxatni jiddiy deb 
xisoblashingiz kerak. Agar simptomlar faqat engil bo‗lsa – masalan, bosh 
og‗rig‗i, uni ota-onasini chaqiring va ularni vrachga murojat qilishlariga majbur 
qiling. Agar gimnastikachi hushini yo‗qotsa, xotirada buzilishlarga ega bo‗lsa, 
boshi aylansa, quloqlari jaranglasa,burnidan yoki quloqlaridan qon yoki 
suyuqlik oqsa, ko‗zlari xiralashsa, demak, shu ondayoq tez tibbiy yordamni 
chaqirish (TTYO) lozim. Qo‗shimcha ma‘lumotlarni olish uchun ―Ogoh bo‗ling: 
Bolalar va o‗smirlar sportida miya chayqalishi‖ ma‘lumotlar jamlanmasiga 

---

45 
qarang. Agar siz, gimnastikachida umurtqa pag‗ona jaroxatlanganini, bo‗g‗imlar 
qo‗zg‗alishi yoki suyak sinishlarini sezgan bo‗lsangiz, uni qimirlatmang.