Prof. ġərifov Famil Həsən
Yüklə 4,4 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cavan üzümlükdə tətbiq edilən yaĢıl əməliyyat. C
- Məhsul verən üzümlükdə tətbiq edilən yaĢıl əməliyyat.
- Haramı və artıq zoğların qoparılması
269
sürətləndirməlidir. Yay fəslində yaşıl zoğların tam və müəyyən hissəsinin qoparılmasının, tənəkdə az və çox miqdarda yarpağın azalmasına səbəb olur.Yarpaq isə özlüyündə üzüm bitkisinin normal boy atıb məhsul verməsi üçün üzvi maddələr hazırlayan ən mühüm orqanı hesab olunur. Ona görə də həmin dövrdə yarpaq səthinin kəskin azalması,bitkidə bütün fizioloji proseslərin fəallaşdığı, yarpaqlarda hazırlanan plastik maddələrə daha çox tələbat olduğu vaxtda təsadüf etdiyi üçün tənəklər kəskin şəkildə zəifləməyə başlayır. Əksinə, yaz dövründə zoğun və yarpağın qoparılması onların inkişafının ilk vaxtlarında həyata keçirildikdə, tənək üzərində qalan orqanların güclü boy atmasına şərait yaradır.
yaşına qədər üzümlük nəzərdə tutulur. Ənənəvi becərmə texnologiyasına görə bu illərdə üzümlükdə yerinə yetirilən işlər bizi işləyib hazırladığımız intensiv becərmə texnologiyasında mahiyyətcə kökündən dəyişmişdir. Ənənəvi becərmə texnologiyası dedikdə dünya üzümçülüyündə, o cümlədən Azərbaycan üzümçülüyündə böyük bir tarixi dövrdə, elə bu gün də tətbiq edilən aqro qaydalar nəzərdə tutulur. Heç vaxt heç yerdə üzümlüyün birinci ilində şpaler qurulması, kolda ştamb yaradılması, ikinci ilində məhsul alınması, bilavasitə kolla bağlı işlərdə əl əməyinin xeyli azaldılması nəzərdə tutularaq həyata keçirilməmişdir. Ancaq təklif etdiyimiz intensiv becərmə texnologiyasında proseslərin intensivləşdirilməsi yaşıl əməliyyata yeni münasibətlə reallaşdırılır. Yaşıl əməliyyata yeni münasibət o deməkdir ki, ənənəvi becərmə texnologiyasında bir qayda olaraq birillik üzümlükdə yaşıl əməliyyatdan istifadə olunmurdu. Intensiv becərmə texnologiyasında birinci ildə may ayından etibarən kolda əmələ gələn çoxsaylı zoğlardan yalnız biri- əlverişli olanı saxlanır və dayağa bağlanır. Qalanları və sonradan əmələ gələnləri qoparılır. Saxlanmış bir ədəd zoğun güclü böyüməsi üçün maksimum şərait taradılır, yəni müəyyən hündürlüyə qədər bic zoğları qoparılır, ancaq əsas zoğun ucu qoparılmır. Bilməyərəkdən zoğun ucu erkən qoparıldıqda və bic zoğları kəsildikdə əsas zoğdakı qışlayan tumurcuqları oyanmağa başlayır. Üzümlüyün ikinci ilində yaşıl əməliyyatın məqsədi kolun formasına və növbər məhsulun yetişdirilməsinə yönəldilir. Birinci ildən fərqli olaraq ikinci və üçüncü ildə yaşıl əməliyyat mürəkkəbləşir. Ardıcıl olaraq onları düzgün qoparmaqla düzgün nəticə almaq mümkündür. Yalnız intensiv üsulla aparılan yaşıl əməliyyatla bəzi formaları başa çatdırmaq mümkündür. 270
Son vaxtlar bəzi elmi-tədqiqat işlərində və üzümçülük üzrə olan ədəbiyyatda üzümlük becərilməsinin mütərəqqi üsullarından hesab edilən üzümlüyün hazır ştamblı tinglərlə salınmasıdır. Bu məqsədlə hələ şaxta və filloksera olan rayonlarda müsbət nəticə verə bilər. Belə tinglər tinglikdə iki ilə əmələ gətirilir və baha başa gəlir. Bizim şəraitdə isə hətta çubuğu birbaşa üzümlüyə əkib birinci ildə ştamb əmələ gətirmək mümkündür.
Üzümlükdə yaşıl əməliyyata aşağıdakı fitotexniki tədbirlər daxildir: 1. Haramı və artıq zoğların qoparılması; 2. Zoğların ucunun qoparılması; 3. Biclərin qoparılması; 4. Yaşıl zoğların bağlanması; 5. Süni və əlavə tozlama; 6. Salxımda çiçək və gilələrin seyrəldilməsi; 7. Həlqələmə; 8. Zoğların ucunun vurulması (çekanka). Bu göstərilənlərdən haramı və artıq zoğların vurulması, zoğların ucunun qoparılması, biclərin qoparılması, yaşıl bağlamalar və zoğların ucunun vurulması üzümlükdə əsas aqrotexniki tədbir kimi həyata keçirilir.
Üzümçülük üzrə mövcüd ədəbiyyatların heç birində tənəkdə artıq zoğlar ayrıca sistem şəklində verilməmişdir. Bəzən artıq zoğ adı altında yalnız haramı və yaxud bic zoğları nəzərdə tutulur. Haramı və bic zoğlar, onların kəsilib atılma qaydası və onlardan istifadə etmə qaydası ayrıca başlıq şəklində verilmişdir. Bu kiçik hissədə tənəkdə artıq zoğlar və onlara münasibət izah ediləcəkdir. Artıq zoğlar hansı zoğlardır? Əsas, haramı və bic zoğların hər biri ayrılıqda artıq zoğ ola bilər, Haramı zoğlar tənəyə müəyyən bir məqsəd üçün lazım olmadıqda artıq zoğa çevrilir. Biclər lazımsız hissə kimi kəsilib atılırsa, onlar artıq zoğlar adlanır. Əsas zoğların hər ikisi: barlı və barsız zoğlar da artıq zoğ kimi qoparıla bilər.Əğər tənəkdə salxımlı zoğların miqdarı az olub, salxımsız zoğların miqdarı çoxdursa, onda onların bir qismi qoparılıb atılmalıdır. Əgər tənəkdə barlı zoğların miqdarı tənəyin gücündən çoxdursa, onda əsas tumurcuqdan çıxan barlı zoğların da bir qismi qoparılmalıdır. Göstərilən hər iki halda tənəyin yükü çiçək topası (salxım hesabı ilə) müəyyənləşdirilir. Quru budama zamanı tənəkdə artıq hissə adı altında bütün zoğ növləri qoparılır. Lakin ―artıq zoğlar‖ terminı yaşıl vaxtı daha çox işlənir. Yuxarıdakı izahata əsasən üzümçülər artıq hissənin yerini və ona qarşı münasibəti düzgün bilməlidir. Artıq zoğların qoparılmasında məqsəd əsasən aşağıdakılardan ibarətdir: 1.
Tənəkdə barlı və barsız zoğların nisbəti nizamlanır, bu isə tənəkdə zoğların bir bərabərdə boy atmasına, onların üzərində salxım və gilələrin normal Yüklə 4,4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|