Qanaxmalar zamanı infuzion-transfuzion terapiya

148 
 
Hipovolemiyalarla və 
mikrosirkulyator 
pozulmalarla müşayiət 
olunan patoloji vəziyyətlər: 
müxtəlif növ şoklar, 
promboembolik proseslər, 
“şok ağ ciyəri”, peritonit, 
pankreatit və b. 
Hemorragik diatezlər, 
trombopeniya, qara ciyərin ağır 
xəstəlikləri, anuriya ilə müşayiət 
olunan böyrək xəstəlikləri, ürək 
çatmamazlığı. “Özlü” kolloidlərin 
əmələ gəlməsi zamanı anuriyanın 
inkişafına qədər kanalcıq sidiyin 
passajı pozula bilər (“dekstran 
böyrəyi”).  
Istənilən kiçikmolekulalı dekstranın 
təhlükəsiz dozası – gündə 500 ml-ə 
qədərdir. Yüksək dozalarının infuziyası 
böyrəklərin funksiyasıına nəzarət altında 
aparılmalıdır. Orta və kiçik molekulalı 
dekstranların 1,5 litrdən çox köçürülməsi 
zamanı qanaxma təhlükəsi yaranır və artır. 
Göstərişlərdən asılı olaraq, damcı üsulu 
ilə və ya şırnaqla birdəfəyə və ya təkrar 
gündə 2 litrə qədər dozada yeridilə bilər.  
Jelatinol, plazmajel, hemojel, helifundol, MFJ və b. 
Jelatinol kəskin 
hipovolemiya, müxtəlif 
şoklar və intoksikasiyalar 
zamanı plazma əvəzedici 
məhlul kimi istifadə edilir. 
Kəskin böyrək xəstəlikləri və yağ 
emboliyası zamanı əks göstərişdir. 
Jelatin məhlullarının təyinatı 
zamanı anafilaktik reaksiyalarının 
tezliyi -  o.038% təşkil edir 
Gündə bədən kütləsinin hər kq-na 20 ml-ə 
qədər dozada təyin edilir; 75 kq bədən 
kütləsi olan insana 1500 ml dozada, 
ortalama isə 500-1000 ml/gün vurmaq olar. 
250-dən 1000 ml-ə qədər və daha çox 
dozalarfərdi müəyyənləşdirilməlidir. 
DQH-nin defisitinin 
(hipovolemiya) və şokun 
(hemorraqik, travmatik, 
septiki, yanıq) müalicəsi və 
profilaktikası 
Qanın ağır patologiyaları, 
durğunluq ürək çatmamazlılığı, 
böyrək çatmamazlığı, qanın 
laxtalanmasının pozulması. 
Anafilaktik reaksiyalar törədə 
bilər. Hidrooksietilnişasta təyin 
edən zaman ciddi reaksiyaların 
tezliyi 0,006% təşkil edir.  
 
Nişasta hidrooksilinin 6%-li məhlulu, plazmasteril, HAES-steril, volekam 
Qanitirmə və plazma itgisi 
zamanı,habeləhemostaz və 
dezintoksikasiya məqsədi 
ilə tətbiq edilir. 
Zülal preparatlarının parenteral 
yeridilməsinə sensibilizasiya. 
 
 
 
Qruplar 
Adları 
Xarakteristikası 
Autogen 
kolloid 
məhlullar 
 
 
 
 
Plazma  
Nativ 
plazma 
Nativ plazmanın tətbiqi saxlama müddətinin az olması (bir günə 
qədər), B hepatitinə və QİDS-ə yoluxma təhlükəsinin yaranması ilə 
əlaqədar məhdudlaşdırılır. 
Təzədondur
ulmuş  
plazma 
-30°C temperatura şəraitində bir il müddətinə qədər saxlamaq 
olar. Nativ plazmada rastlaşan çatmamazlılıqlar burada mövcud 
deyildir. Hemostaz sistemi amilləri saxlanılır. Tərkibində müxtəlif 
zülalların qüarışıqları olur. Infuziya vasitəsi kimi plazmanın 
xüsusiyyətləri qanın ümumi həcminin artmasından, 
hemodilyusiyadan, kapillyar qan dövranının yaxşılaşmasından 
ibarətdir. Onun müalicəvi tətbiqi əvəzedici istiqamətli olması ilə 
müəyyənləşir. 
Albumin  
Albumin məhlulu (5%-li, 10%-li, 20%-li) plazmanın KOT-nin 
saxlanmasında əhəmiyyətli rol oynayır, suyu damar məcrasına 
çəkmək və burada saxlamaq qabiliyyətinə malikdir, orqanizmin 
zülal qidalanması üçün ehtiyat resursudur; 5%-li məhlulu plazmanın 
onkotik təzyiqi qədər təzyiq yaradır; 10%-li və 20%-li məhlulları 
yüksək onkotik təzyiqə malikdir. 
Protein  
Protein – pasterizı olunmuş plazma zülallarının 4,3-4,8%-li 

---

149 
 
məhlullarıdır; tərkibinə albuminlər, qlobulinlər daxildir. Öz 
xüsusiyyətlərinə görə plazma və albumin arasında aralıq 
vəziyyətinə malikdir. 
Qan  
Qan köçürmənin müalicəvi effekti müxtəlif amillərlə və təsirləri 
ilə əlaqəlidir. Bunlardan ən vacibi dövredən qanın qlobulyar 
həcminin artırmasından ibarət  qanın əvəzedici təsiridir.Kəskin 
qanitirmə və hemorragik şok zamanı qanın köçürülməsi DQH-nin 
artması ilə nəticələnir. Qan preparatları – eritrosit kütləsi, yuyulmuş 
eritrositlər, təzədondurulmuş plazma bütöv qanla müqayisədə 
şübhəsiz üstünlüklərə malikdir. 
Kristalloid 
məhlullar 
(əvəzedici 
məhlullar) 
Natrium-xloridin 
izotonik (0,9%-li) 
məhlulu 
Plazmanın izotonikliyinə bərabərdir, sərbəst su az və xlor ionları 
çox miqdardadır. Turş reaksiyalıdır. Orqanizmin suya tələbatını 
ödəmək üçün istifadə etmək olmaz. Elektrilit balansını nəzərə 
almadan natrium-xloridin 0,9%-li məhlulunun təyin edilməsi 
hiperxloremiyaya və metabolik asidoza səbəb ola bilər. Məhlulun 
pH 5,5-7,0-dir. Na
+
 - 154 və Cl
-
 - 154 təşkil edir. Osmolyarlığı 308 
mosm/l-ə bərabərdir. 
Ringer məhlulu 
Tərkibində natrium, kalium, kalsium və xlor ionları olan izotonik 
məhluldur. Xlor nisbi artıqlığa malikdir və sərbəst suyun miqdarı 
azdır. Orqanizmin kaliuma tələbatını ödəmək səviyyəsində deyil. 
рН 5,5-7,0; Na
+
 - 138 mmol, K
+
 - 1,3 mmol, Са
+
 - 0,7 mmol, Сl - 
140 mmol, НСОз -1,2 mmol. Osmolyarlığı 281 mosm/l -dur. 
Duzlu infuzin ЦИПК 
Tərkibində müxtəlif duzlar olan izotonik məhluldur. рН 6,0-7,0; 
Na
+
 -138 mmol, К
+
-2,7 mmol, Са
2+
 - 2,2 mmol Mg
2+
-0,4 mmol, Сl -
144 mmol, S0
4
~ 0,4 mmol, НСО
3
-1,6 mmol. Osmolyarlığı 290 
mosm/l-dir. 
Ionosteril 
(“Frezenius”)  
Tərkibində fizioloji optimal nisbətdə ionlar vardır, yəni izotonik və 
izoion məhluldur. Na
+
 -137 mmol, K
+
 -4 mmol, Са
2+
 -1,65 mmol, 
Mg
2+
 -1,25 mmol, Сl -110 mmol; asetat -36,8 mmol. Osmolyarlığı 
291 mosm/l-dir.  
 
 
 
 
 
Qanitirmə və plazma itgisi 
zamanı, hemostaz və 
dezintoksikasiya məqsədi 
ilə tətbiq edilir.
 
Zülal preparatlarının 
parenteral yeridilməsinə 
sensibilizasiya, qanın 
laxtalanmasının artması.
 
Dozası konkret kliniki mənzərə ilə təyin 
edilir. Mütləq qan ABO qrupunu nəzərə 
almaq lazımdır. 
Dehidratasiya, plazma 
həcminin azalması 
müşayiət olunan vəziyyət 
(şok, hipovolemiya, yanıq); 
hipoproteinemiya, xüsusən 
də hipoalbuminemiya, uzun 
müddətli irinli proseslər. 
Trombozlar, təzahürlü 
hipertenziya, davam edən 
daxili qanaxma. Allergik 
reaksiyalar ola bilər. 
 
Dəqiqədə 40-60 damcıdan çox olmayaran 
sürətlə venadaxili damcı üsulu ilə. 20%-li 
məhlulunun dəfəlik dozası 100 ml-dən çox 
olmamalıdır. Aşağı qatılıqlı məhlullarından 
200-300 ml doza ilə təyin etmək olar. 
 
 
Göstərişləri plazma və 
albumindəki kimidir. 
Plazma və albumindəki 
əks-göstərişlər olur. 
anafilaktik reaksiyaların 
tezliyi 0,003% təşkil edir. 
Damcı infuziyası 40-60 dmcı/dəq. sürəti ilə 
istifadə edilir. 
Təcili hemotransfuziyaya 
əsas göstərişlər: kəskin 
 Göterməzlik reaksiyası. 
DQH-nin 10%-ə qədər 
Qan kıçürmənin bütün qaydalarına həmişə 
riayyət olunması mütləq şərtdir. 

---