Qaraqalpaq indd
Yüklə 8,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
Nizami Tağısoy Qaraqalpaq ədəbiyyatı 278 279 bı nəşr olunmuşdur. Onun əsərlərinin rus tərcüməçiləri sıra- sında E.Subbotin, N.Bondarenko, V.Parfentyev, M.Krav çuk, O.Şestinski, N.Krasilnikov, Y.Yemel yanov, M.Qreben yuk və digərləri vardır. Bütün bunlar onu göstərir ki, T.Kabulovun yaradıcılığı nəinki Qaraqalpaqstanda, həm də onun hü- dud larından çox-çox uzaqlarda da məşhurdur. O, elə in- san lardandır ki, məhz öz yaradıcılığında dövrünü narahat edən problemlərə toxunur, daim yeni dövrün oxucularına istiqamətlənir. Öz doğma Vətəninin ənginlik lərindən vəcdə gəlmiş T.Kabulov insanların fədakar əməyini yüksək şəkildə vəsf edir, vətən torpağının gözəlliyinə valeh olur, insanlar haqqında söhbətlər edir və s. Bu mənada T.Kabulovun «Səhra romantikası», «Yasnaya Polyanada», «Qafqaz», «Hər şeydən əziz», «Erkindəryadan olan qıza», «Anama, sevimli şeir lərim», «Ana», «Anamın fikirləri», «Anam mənim, anam», «Mə nim ürəyim sənin üçün döyünür», «Vaxt gəldi, sən də ana oldun…», «Ana haqqında söz», «Bulaq», «Külək», «Üstyurd da», «Daşkənddə səhər», «Güllər və gecələr» və s. əsərləri daha maraqlıdır. T.Kabulov nəğməkar şairdir. Onun bir sıra şeirlərinə, o cüm lədən «Daşkənd oktavaları», «Eolov arfası», «Qar üstün- də qırqovul» və digərlərinə həm də tanınmış qaraqalpaq bəs- tə karları musiqilər yazmışlar. Kabulovun əsərləri son dərəcə alov lu, qəlbə yatan lirizmi və dərin xəlqiliyi ilə seçilir. Ədəbiyyat 1. Мамедов Н. Каракалпакская литература ХХ века: истоки и особен ности развития// Тезисы докладов научной конфе рен- ции сотрудников Бакинского Славянского университета. Баку, “Kitab aləmi”, 2006, c.76-77. 2. Каракалпакская литература// Литература народов Средней Азии и Казахстана. М., МГУ, 1960 с.206. 3. Нурмухамедов М.К., Жданко Т., А.Камалов С.К. Кара- кал па ки. Ташкент, “ФАН”, 1971, с. 105. 4. Нурмухамедов М.К. Развитие жанра поэмы в кара кал- пакской литературе. Ташкент, «ФАН», 1976, с.42. 5. Нурмухамедов М. Каракалпакская поэзия. Краткий очерк. Ташкент, «ФАН», 1977, с. 31. 6. Нурмухамедов М. Каракалпакская поэзия. Краткий очерк. Ташкент, «ФАН», 1977, с. 23. 7. Маджитов С. Каракалпак// Поэты Каракалпакии. Л., «Сов. писатель», 1980, с. 191-193. 8. Жапаков Н.Творчество Аяпбергена Мусаева. Нукус, 1964, с.133-134. 9. Нурмухамедов М.К., Жданко Т.А., Камалов С.К. Культура советской Каракалпакии// Нурмухамедов М.К., Жданко Т.А., Камалов С.К. Каракалпаки. Ташкент, «ФАН», 1971, с. 113. 10. Аймурзаев Ж. Сердце сироты. Нукус, 1967// История ка- ракалпакской советской литературы. Ташкент, «ФАН», 1981, с.202. 11. Аймурзаев Ж. Слушай, сын. Газ. «Кызыл Каракал- пакстан», 1943, 6 октября. 12. Юсупов И. Каракалпакская литература//История советской многона циональной литературы . В 6-ти т., Т.3. М., «Наука», 1970, с. 476. 13. Нурмухамедов М.К. Развитие жанра поэмы в кара кал- пакской советской литературе. Ташкент, «ФАН», 1976, с. 15. 14. Аймурзаев Ж. Таскын (Половодье). Нукус, 1946, с. 47. 15. Аймурзаев Ж. Таскын (Половодье). Нукус, 1946, с. 47. 16. Binnətova A. Qaraqalpaq şairi İbrahim Yusupov. “Ədəbiyyat və İncəsənət”, 1987, 26 may. 17. Кабулов Т. День грядущий. Стихи, Поэма, Сказка. Нукус, «Каракал пакстан», 1978, с. 92. Nizami Tağısoy Qaraqalpaq ədəbiyyatı 280 281 XIII. QARAQALPAQ NƏSRİNİN TƏŞƏKKÜLÜ, FORMALAŞMASI VƏ İNKİŞAFI XX əsrin 20-ci illərinin sonlarında qaraqalpaq nəsrinin yaranması. Felyeton və oçerklər ilk nəsr nümunələri kimi. İlk nəsr janrlarında parlaq, bədii ümumiləş dirmələrin zəifliyi. Bu janrın təşəkkülündə şifahi yaradıcılığın rolu. R.Məcidov, N.Kuzembayev və digər bu kimi qaraqalpaq nasirlərinin ilk hekayələri. 30-40-cı illər qaraqalpaq nəsri. D.Nazbergenovun, R.Məci- dovun, A.Begi movun, M.Daribayevin oçerkləri, felyeto- nları və hekayələri. Bu hekayələrdə folklor priyomlarından istifadə. Nəsr janrının təşəkkülündə «kiçik epik» formaların rolu. Zarisovka, oçerk, publisistik məqalə və hekayələrin Böyük Vətən müharibəsi dövründə inkişafı. R.Məcidovun hekayələrində müharibənin əksi («Qəmli intizar»), N.Davkarayevin («Qoçaqlıq», «Ölümdən qorxmayanlar»). XX əsrin 50-ci illərində qaraqalpaq ədəbiyyatında uşaqlar üçün qələmə alınmış hekayələr. S.Saliyev, A.Şahmuradov, T. Kaipbergenov, U.Xocaniyazov və digərlərinin əsərləri. Qaraqalpaq ədəbiyyatında povest janrının yaranması. A.Orazovun («Çətin günlərdə»), J.Taşenovun («Müharibə dostları»), T.Najimovun («Yeni torpaq üzərində bayraq») və digərlərinin povestləri. 50-ci illər qaraqalpaq ədəbiyyatında roman janrının yaranması. A.Begimovun «Birinci addım», «Balıqçı qızı», T.Yelmanovun «Keçmiş dövrlərdə», S.Məcidovun «Suyin və Sara» romanları. Qaraqalpaq ədəbiyyatında romanın janr prinsiplərinin, romantik meyllərin formalaşması və dərinlə- ş məsi. 60-70-ci illərdə qaraqalpaq nəsrində realizmin yaranması, qaraqalpaq ədəbiyyatının digər xalqların və ölkələrin ədəbiyyatları ilə yaradıcı əlaqələri. Digər ədəbiyyatlardan olan məlliflərin əsərlərinin qara qal paq dilinə tərcüməsi, eyni zamanda A.Puşkinin, M.Lermontovun, N.Qoqolun, L.Tolstoyun, A.Çexovun, S.Ayni nin, B.Kər ba bayevin, V.Latsisin, P.Merimenin, V.Hüqonun, R.Taqorun və başqa- larının əsərləri qaraqalpaq dilində. Türk nəsri yaradıcı ənənələrindən istifadə, digər ədəbiyyatların köməyi ilə qarşılıqlı zənginləşmə məsələləri. T.Kaipbergenovun «Sağ ol, müəllim» və «Buz damcı» əsərləri 60-70-ci illər qaraqalpaq nəsrinin mühüm hadisəsi kimi. Yazıçının mənəvi-əxlaqi dəyərlərə münasibəti, qəhrəmanların mənəvi aləminə «səyahəti». 80-90-cı illərdə qaraqalpaq ədəbiyyatında roman janrının formalaşması və inkişafı. Qaraqalpaq ədəbiyyatında realist tendensiyaların dərinləşməsi. T.Kaipber genovun («Mamanbiy haqqında əfsanə», «Qaraqalpaqnamə», «Qaraqalpaqlar haqqında dastan»), K.Sultanovun (“Haciniyaz”), U.Xocani- yazovun («Aydana»), S.Saliyevin («Karvan uzaqları arayır») və digərinin əsərləri. T.Kaipbergenovun nəsri. T.Kaipbergenov – qaraqalpaq mədəniyyəti tari xində yeni hadisə kimi. Yazıçının nəsr əsərlərinin problematikası. Onun «Sağ ol, müəllim», «Buz damcı», «Qaraqalpaq qızı», «Yuxusuz gecələr», «Mamanbiy haqqında dastan» və s. əsərləri. Bu əsərlərin süjet və kompozisiyası, obrazlar sistemi. Əsərlərində tarixi həqiqətlə bədii həqiqətin çulğaşması. «Qaraqalpaq namə» roman- essesi və «Qaraqalpaqlar haqqında dastan» T.Kaipbergenov yaradıcılığının zirvəsi kimi. Bu əsərlərdə, tarix, məişət, həyat tərzi, əxlaq problemləri və tərbiyə məsələləri. T.Kaipbergenov 1980-2000-ci illər qaraqalpaq ədəbiyyatının ən məşhur nüma- yən dəsi kimi. T.Kaipbergenovun əsərlərinin digər dillərə tərcüməsi. Qaraqalpaq nəsrinin yaranması XX əsrin 20-ci illərinə təsadüf edir. Buna qədər qaraqalpaqlarda bu janrda heç bir nəsr Yüklə 8,16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|