Qasim qirxqizli
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
76 piyada keçə bilmir. Ona görə də bəydən xahiş edir ki, onu da çayın o biri tayına keçirsin, Gənc oğlan deyir: - A bəy, deyəsən, yenə də Kürün kürlüyü tutub. Həsənqara bəy başını qaldırıb deyir: - Bala, babalarımız havayı deməyib ki, qatıra qulun gəlməz, Kürə körpü... Rəvayətə görə, Ko- roğlu, bax o görünən Yelləquş dağında dəliləri ilə məskən salıbmış. Qırat hər Kürü sıçrayıb keçəndə dal ayağının nalının biri suya düşərmiş. Bundan narahat olan Koroğlu bir çobandan bu çayın adını soruşub öyrənir. Sonra üzünü burula-burula axan mavi sulara tutub deyir: - Ay Kür, sən kür, mən kür, bizimki tutmaz. Koroğlu dəlilərini başına yığıb başqa səmtə üz tutur. Bəylə gənc oğlan xeyli söhbət edirlər. Sonra bəy cavan oğlanı da atın tərkinə alıb çaydan keçirdir. Oğlan bəyin sözlərindən və xoş münasi- bətindən mütəəssir olub deyir ki, bəy, sənin at- larını mən oğurlayıb dəyər-dəyməzinə satmışam. Bir də oğurluq etsəm, qoy bu Kür mənə qənim olsun. Gənc dizi üstə çökür, bəy onu qaldırır və qolunu onun boynuna salır: -Qalx, bala, kişi diz çökməz. Bu andan sonra sənə yaraşan bir atda bağışlayıram. Üstəlik qoyun- quzu da, mal-qara da.... 77 Di getdik! “Kür qənim olsun” hekayəsinin dili və məz- munu sadə və xalq dilinə çox yaxındır. Hekayəni diqqətlə oxuduqda bəylik dövrünün, kişilik timsalı gəlib gözlərimizin önündən keçir. Bəyin özünü sadə, ağıryana aparması gənc oğlanı məcbur edir ki, etdiyi oğurluğu etiraf etsin və bəd əməlini başa düşsün. Bəy isə oğrunu cəzalandırmaq əvəzinə ona at, qoyun-quzu, mal-qara da bağışlamağa söz verir. Bu gözəl tərbiyə üsuludur. Tərbiyəvi möv- zuda yazılmış bu hekayə ibrətamizliyi ilə oxucu- ların qəlbində özünə yer tapa bilir. Atalar yaxşı deyib: - Yaxşılığa yaxşılıq hər kişinin işidir, yamanlığa yaxşılıq ər kişinin işidir. Maraqlıdır ki, Sədnik müəllimin hekayələri sonluqda bir atalar sözü ilə uzlaşır. Sovet rejimi qurulduqdan sonra “Kulak” adı altında minlərlə soydaşımızı güllələdirlər və yaxud da Orta Asiya respublikalarına sürgün etdilər. Bu ədalətsiz quruluşun ədalətsiz qanunları Sədnik müəllimin yaradıcılığından da yan keçməyib. O, “Həsrətlər qovuşdu” sənədli hekayəsində dövrün ictimai-siyasi eybəcərliklərini səmimi hisslərlə qələmə almışdır. Adət-ənənəsinə sadiq qalaraq Azərbaycan təbiətinin, onun sirli-sehrli qalalarının yad edilməsini də unutmur. Oğuz elinin Xaçmaz bölgəsinin gözəlliklərini vəsf edir, Filfili dağı, Fil- fili qalası, Pirpalıd dağının adını çəkir. 78 Məhəmməd axarlı-baxarlı Xaçmaz kəndində böyüyüb boya-başa çatmışdı. Məhəmməd böyü- dükdən sonra dünyagörüşü artır, adamlara münasi- bəti dəyişir və Şəkər xanımla evlənir. Kəndin qoca, cavan, qız və gəlinlərinin uzaq qonşu kəndə dəyirmana dən aparması ona ağır gəlir. Həyat sirdaşı Şəkərlə, oğlu Məcnunla və Əzizlə məsləhətləşdikdən sonra dəyirman tikməyi qəti şəkildə qərara alır və kəndə məxsus bir də- yirman tikir. Hamı Məhəmmədin bu xeyirxah işini alqışlayır. Şura höküməti qurulduqdan sonra tuthatut başlayır. “Kulak” adı ilə el-obanın sayseçmə adamlarını ya gülləyirlər, ya da sürgünə göndə- rirlər. Kimin 2-3 inəyi, bir neçə danası var imişsə düşmən damğası vurulur və sürgün edilir. Bəd- xahlar Məhəmmədin dəyirmanı olduğunu deyirlər və 1933-cü ildə o, Qazaxıstana sürgün olunur. Məhəmməd orada İsmayıl adlı pirani bir qocaya rast gəlir. O, xırda ticarətlə məşğul olurmuş, Məhəmmədi də öz yanına işə götürür. Onun düz- lüyü, əli təmizliyi və qoçaqlığı İsmayıl kişinin xo- şuna gəlir. Bir gün Məhəmmədə deyir ki, gəl səni evləndirim. Məhəmməd gözləri dolmuş halda Vətəndə körpə, məsum balalarının qaldığını, yur- dunun onu qınayacağını dilə gətirir. Məsləhət- ləşmədən sonra iki körpə qızı olan Züleyxa adlı qadınla evlənir. Məhəmməd kişi Züleyxanın qızla- rını öz qızı hesab edir. Züleyxa da Məhəmmədin 79 vətənində qalan balaları haqqında düşünür. Mə- həmmədin Züleyxadan Qüdrət adlı oğlu dünyaya gəlir. Məhəmməd təsəllisini Qüdrətdən alır. Xaç- mazda qalan balaları haqqında həmişə fikirləşir. Şəxsiyyətə pərəstişə son qoyulduqdan sonra Məhəmməd vətənə qayıdır. Arvadı Şəkər nənəni və övladlarını sağ-salamat görüb sevinir. Bir neçə gün keçdikdən sonra övladlarından dəyirmanın işləyib-işləmədiyini soruşur. Deyirlər ki, sən sür- günə gedəndən sonra dəyirman işləmir. Kimin nə hünəri var idi ki, xalq düşməninin dəyirmanını işə salsın. O, dəyirmanını yenidən işə salır. Deyirlər ki, bu dəyirman sənin başına oyun açdı. Sən yenə də inadından dönmürsən. Məhəmməd kişi deyir: - Yox, bala, yox! Dəyirmansız kənd olmaz. Kim isə yaxşı deyib: Məndən sənə yaxşı öyüd, Öz dənini özün üyüt. Camaat deyir ki, bu dəyirman bu qocanın ba- şına nə oyunlar gətirdi. O, yenə də dəyirmanı işə salır. Kim isə kənardan dedi ki, Məhəmməd Qurd- lar nəslindəndir. Onlara Qurdlar deyərlər. Ayağın- dan assan da dediklərini edəndirlər. Məhəmməd kişinin dəyirmanı işə düşdü, çax- çaxın səsi yenə də eşidildi. Atalar yaxşı deyib ki, su gələn arxdan bir də gələr. Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|