124
– Nə bilim... – dedi. – Adamın ürəyinə hər şey gəlir...
Bu vaxt kabinetin qapısı açıldı və gözlərindən qəzəb yağan Xıdır
müəllim içəri
girmək istədi, amma Ələsgər müəllimi Xosrov müəllimlə üzbəüz dayanmış görüb
qapını bərk (nümayişkarcasına!) örtdü.
– Bunu görmürdün orda sən, ay bədbəxt oğlu? – soruşdu.
Ələsgər müəllim qapıdan gözünü çəkib yenə də Xosrov müəllimə baxa-baxa
açıq-aşkar bir ümidsizliklə:
– Bunu görmürdün orda sən, ay bədbəxt oğlu?– soruşdu. –Başına söz
qəhətiydi sənin? Özün də təzə-təzə bədliyin daşını atmısan, təzə ailə qurmusan!..
Xosrov müəllim səhərə kimi yatmamışdı; qonaqlıqdan evlərinə gələndə
əvvəlcə soyunub yerlərinə girdilər, tramvayla gəldikləri üçün soyuğa düşmüşdülər
və bayırın o soyuğundan sonra dünyanın işlərindən xəbəri olmayan Gülzar xanım
çarpayıda Xosrov müəllimi hamar dərili, dolu və isti qucağına basdı və o hamar dəri,
o isti, o mehriban bədən Xosrov
müəllimə hər şeyi unutdurdu, belə istinin, belə
mehribanlığın içində Xosrov müəllimin iki aydan bəri davam edib gələn və bayaqkı
məclisdə birdən-birə, az qala, tamam uzaqlaşıb getmiş o xoşbəxtliyi, elə bil, yenə də
geri qayıtdı və o xoşbəxtlik məqamlarında Xosrov müəllim üçün dünyada nə Xıdır
müəllim, nə Mir Cəfər Bağırov, nə də onun qorxusu var idi; Gülzarın tək-tənha
yaşadığı o yeddi il ərzində öz içində əlbəyaxa olduğu, boğduğu hisslər indi hər dəfə
təzə bir eşqlə qarşısını almaq istəmədiyi bir ehtirasla coşurdu və bütün bu iki ay
ərzində onlar həmin eşqlə, həmin ehtirasla yaşayırdılar və həmin qarlı qış gecəsi də
belə oldu, sonra Gülzar tamam taqətdən düşüb gözəl bir yuxu ilə yatdı və Xosrov
müəllim iki ay bundan əvvələ qədər illərdən bəri tənha yaşadığı o balaca otağın
qaranlığı içində lap başqa bir dünyanın – iki ay
bundan əvvələ qədər Xosrov
müəllim üçün səsçatmaz, ünyetməz bir dünyanın sirri, əfsanəsi kimi alaqaranlıqda
Gülzarın ağ və dolu qollarına, iri və hərarətli döşlərinə baxdıqca birdən-birə yadına
saldı ki, dünyada Xıdır müəllim var, dünyada Mir Cəfər Bağırov var və dünyada
Xıdır müəllimlə Mir Cəfər Bağırov arasında – bu uzun məsafədə – get-gedə
böyüyən, biri o birisindən uca elə adamlar (və o qədər adamlar!) var ki, Xosrov
müəllim kimilərinin minini birdən büküb-bürmələyib maye azotun içinə basar, heç
«uf» da deməz və o maye azotun soyuğu, elə bil ki, birdən-birə Xosrov müəllimin
nəzərlərində Gülzarın isti bədənini buza çevirdi və indi o hamarlıq da buz hamarlığı
idi.
Xosrov müəllim səhərə kimi çarpayıda oturdu
və həmin maye azot soyuğu
içində ikisinin – Gülzarla Xosrov müəllimin arasına soxulmaq istəyən fəlakəti bir
varlıq kimi hiss etdi. Hardasa uzaqlarda yanan o tonqalın şölələri də isti yox, həmin
maye azot kimi, soyuq saçırdı...
Xosrov müəllimə elə gəlirdi ki, səhər açılacaq və o yenə də Ovanesin
faytonuna minib YENIDƏN evdən çıxacaq, o gedər-qayıtmaz səfəri YENIDƏN
başlayacaq, uşaqlar yenə də həmin o səhərdə olduğu kimi, səs-küy salacaq:
– «Ata, sağ ol!..» – Bunu Cəfər deyəcək...
– «Ata, tez gəl!..» – bunu Aslan deyəcək...
– «Ata... Ata...» – bunu da iki yaşlı Azər deyəcək və Şirin bir dolu parç suyu
yenidən onun ardınca atacaq və sonra Şirin də, altı yaşlı Cəfər də, dörd yaşlı Aslan
da, iki yaşlı Azər də yenidən məhv olacaqlar, onu yenidən Hadruta buraxmayacaqlar
və o tonqal yenidən alışıb yanacaq.
125
Xosrov müəllim çarpayıdan
qalxmaq istədi, gedib əl-üzünü yumaq, bir az
sakitləşmək istədi, amma kiçicik bir hərəkət də edəndə o gecəyarısı ona elə gəlirdi
ki, Ovanesin faytonunda Şuşaya gedir, bu hərəkət də ona görədir ki, fayton
yırğalayır və Şuşaya aparıb çıxaran o dağ yolu indi qapqara bir rəngə bürünmüşdü
və Xosrov müəllim bu qara rəngi o qədər gerçək hiss edirdi ki, elə bil, indicə bu qara
rəng
bir şirə kimi, üz-gözünə, bədəninə yapışacaqdı və ən dəhşətlisi bu idi ki,
Xosrov müəllimə o anlarda elə gəlirdi, elə bil, bu qara rəng indicə Gülzarın da o
ağappaq bədənini bürüyəcəkdi.
O gecə çağı çarpayıda oturmuş Xosrov müəllimin içindən eynilə o tonqalın
kənarında olduğu kimi, bir zarıltı baş qaldırmağa başladı, daha doğrusu, bu səs insan
zarıltısından daha artıq, bir zingiltini xatırladırdı və o zingilti get-gedə artırdı, amma
bu vaxt deyəsən, Gülzar da Xosrov müəllimin içindən baş qaldırmış o səsi yuxuda
eşitdi və... gülümsədi.
Xosrov müəllim otağın qaranlığı içində Gülzarın sifətindəki o təbəssümü açıq-
aşkar hiss etdi. Gülzar yerində qurcalandı, qollarını daha da geniş açıb, Xosrov
müəllimə tərəf çöndü. Gülzar ağappaq qollarını yastıq boyu uzatmışdı və
qoltuğunun yumşaq tükləri də qaranlıq
içində seçilirdi, döşünün biri ipək
gecəköynəyinin yaxasından çölə çıxmışdı və Xosrov müəllim yenə də birdən-birə o
döşlərin hərarətini hiss etməyə başladı, bu hiss, elə bil ki, onun içinə nəsə bir ilıqlıq
gətirdi və həmin zingiltini kəsdi.
Xosrov müəllim özünün başına gələcək müsibətdən qorxmurdu – müsibətdə
onun üçün qorxulu bir şey yox idi – Xosrov müəllim Gülzar hisslərinin, Gülzar
rəftarının bu iki aya dolmuş hərarətinin, istisinin donmağını, eləcə maye azota
çevrilməyini istəmirdi. Sonra Xosrov müəllim Ələsgər müəllimi yadına saldı,
Kələntər müəllimi yadına saldı, Əlibaba müəllimi yadına saldı, firidun müəllimi
yadına saldı, bu adamların ailələri barədə fikirləşdi, Firuzə xanımı, Arzunu
gözlərinin qabağına gətirdi və başa düşdü: elə bir səhv edib
ki və bu səhvin nəticəsi
elə ola bilər ki, Kələntər müəllimin yeddi qızından tutmuş Arzuyacan hamı küçələrə
tökülər...
Ələsgər müəllim gözlərini qapının ağzında dayanmış Xosrov müəllimdən
çəkib mizə tərəf yaxınlaşdı, yenə Xosrov müəllimə nəsə demək istədi, amma
demədi, təkcə əlini yellədi və köksünü ötürdü; elə bil, Xosrov müəllimin saçları
doğrudan da bu bir gecənin içində ağarıb.
Xosrov müəllim getdi. Ələsgər müəllim kabinetin məktəb həyətinə baxan
pəncərəsinə yaxınlaşdı. Pəncərənin taxta sürahısına irili-xırdalı saxsı dibçəklər
düzülmüşdü və o dibçəklərdə cürbəcür güllər bitmişdi, bu güllərin cürbəcür rəngi
var idi və o rənglərin hamısı – qırmızısı da, sarısı da, bənövşəyisi də, yaşılı da indi
Ələsgər müəllim üçün dünyanın dərdli, kədərli işlərindən xəbər verirdi... Bu gözəl
gülləri Firuzə xanım bəsləyib,
yetişdirib Arzu ilə məktəbə, bu otağa göndərmişdi və
bu gözəl, bu zərif güllərin, çiçəklərin, əlbəttə, dünyadan xəbəri yox idi, bu gözəl, bu
zərif güllər bilmirdi ki, bəzən insan nə günə düşür, bəzən insan ürəyində nələr çəkir,
vicdan necə ağlayır...
Ələsgər müəllim hiss etdi ki, kabinetin qapısı açıldı,
amma geri çevrilmədi, bir
müddət eləcə güllərə baxdı və bu otuz ilin müəlliminə birdən elə gəldi ki, kimsə
onun kürəyini nişan alıb, indicə atacaq, güllə, indicə onun kürəyini deşəcək, o güllə