Redaktor: Əsəd Cahangir
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Laçınsız ilk gün
13
Camaatın ölü sükutunu Çoban Səlimin qışqırığı pozdu. O, tütəyinin də, barmaqlarının da al qan içində olduğunu indi görmüşdü. Səlim tütəyini atdı, əllərindəki qana baxa-baxa geri çəkildi, sonra qışqıra-qışqıra kəndə tərəf götürüldü.
*** O gecə kənddə Çoban Səlimdən başqa heç kəsin gözünə yuxu getmədi. Hətta quşların, həşaratların belə. Külək də rahatlanmır, ağacları ahəstə xışıldadıb bir neçə saatdan sonra baş verənlərə şahid olmaq üçün oyaq saxlayırdı. Səhərə yaxın ilk atəş səsi eşidildi. Kəndxuda “evimiz yıxıldı” söylədi. İsfəndiyar kişi “Allah sən saxla”- deyə titrək səslə dua etdi. Gərəhməz isə şeytani bir şövqlə parıldayan gözlərini evinin balaca pəncərəsindən səs gələn tərəfə zilləyib ürəkdən pıçıldadı: “Xoş gəldiniz!”
Laçınsız ilk gün
...Mən Əhmədbəyliyə – Əşrəf əmigilin yatağına çatanda gördüm kəndçimiz Zaman su maşınının içindən uşaq çıxarır: əlini çənin bacasından içəri sallayıb nəsə axtarır, yuxarı dartır, maşının üstündə və yanında dayanan çobanlar pencəklərinin boynu, yaxası «quzğun çaynağı»na keçmiş uşaqları ziyanlıq mal kimi biri-birinə ötürüb yerə qoyurlar. Uzun müddət tifillər ayaqlarının keyini açıb yeriyə bilmir. Zaman yenə zarafatından qalmırdı. Kimin peysərindən yapışıb çəndən çıxarırdısa, alnına yağlı bir söyüş də şappıldadırdı: «Əlini ver görüm, sənin xalanı... Nə təhər gəldiniz? Köpəyuşağı! Çənin pasını üst-başınızla yaxşıca təmizləmisiz. Basırığa düşəniniz yoxdu ki...» Hər uşağın qucağında öz dəyişək paltarı vardı. Ata-anaları Laçında qalmışdı bu uşaqların. Uzağı Kəlbəcər üzdən piyada gələrdilər. Ayağı yer tutmayan uşaqları, qocaları isə beləcə arana yola salırdılar. Ağcabədi uzaq idi. Ona görə əlsiz-ayaqsızları, xəstələri Füzulidə, Cəbrayılda məskunlaşan tanış-bilişin evində qoyub geri qayıtmaq lazım idi. Kənddə hələ çox adam qalmışdı, vaxt isə daralırdı. Əşrəf əmi məni görən kimi təlaş içində olduğumu anladı: «Niyə belə sınıxmısan, ə! Çörək vermillər sənə? Qorxma, sizin eviniz bir az bundan əvvəl keçdi Ağcabədi tərəfə. Öz gözümnən gördüm». Mən Füzulinin Alxanlı kəndi
həndəvərindəki yataqların birində, qohumlarımgildə olurdum. Qoyun-quzu saxlayırdıq. Qorxum ondan idi ki, dədəm kənddə deyildi. Bakıya müalicəyə getmişdi. Yel xəstəliyi vardı kişinin. Laçın soyuq yer olduğundan həmişə ağrıyırdı. Ağrıyan kimi də qanı qaralırdı. «Bu xarabadan nə vaxt canımız qurtaracaq. Ay bura daş qoyanın...»
*** İki gün sonra aşağı yataqlardan bir uşağı mənim ardımca Alxanlıya göndərdilər: «Dədən dedi, təcili gəlsin Əhmədbəyliyə...» Getdim.
14
«Şuşanın alınmasını eşidən kimi işimi bildim, dava-dərmanı yarımçıq qoyub gəldim. Laçını alıblar da, gedib də! Qohum-övladın çoxu qalıb kənddə, inanmırlar ki, torpaq alınacaq… Qız-gəlini güdaza verəcəklər!» - dədəm çox həyəcanlı idi. Sonra izah elədi ki, biz dayımı və əmimi qarşılamaq üçün Laçına tərəf getməliyik. Onlar köç yolu ilə heyvan gətirirlər. ***
Köç yoluna maşın işləmirdi. Asfaltla gedənlər isə yalnız ev-eşik yığmaq üçün tutulan «partavoy» maşınlar idi. Allah işimizi rast saldı. Asfaltdan köç yoluna tərəf ağ bir «Qaz 53» buruldu. Dədəm kepqasını yelləyə-yelləyə maşına tərəf yüyürdü: «Ə, saxla! Ə, saxla! Belə gündə adam adamı yolda qoyar?!» Maşın dayandı, onlar da bizim kimi adam qarşılamağa çıxımışdılar. «Kuza»ya qalxdıq. Yol boyu heyvanlarını qabağına salıb gələn yüzlərlə adam varıdı. Soraqlaşa-soraqlaşa ta Laçının qənşərinəcən gəldik. Xoşbəxtlikdən mindiyimiz «Qaz 53»-ün sahibləri axtardığı adamı tapa bilmirdilər, yoxsa qalan yolu piyada getməli olacaqdıq. Dağtumasdan Muradxanlıya tərəf sallananda əmimlə rastlaşdıq. Saqqal basmışdı tamam. Onu belə görməmişdim heç vaxt. Dədəm maşının salonunu orta barmağı ilə taqqıldatdı, maşın dayandı, düşdük. Xahiş elədik, bizi bir dəqiqə gözləsinlər. Əmimlə görüşdük, dedi, dayımı görməyib. O biri əmim isə kənddə qalıb, gəlmək istəmir. Bir dəstə kənd adamına qoşulub gedənlərə gülür və deyir, qayıdanda sizi kəndə buraxmayacağıq. Dədəm başını buladı və biz maşına qayıtdıq. «Kuza»da azca saman varıdı. Dədəm samanı ayağı ilə küncə toplayıb üstündə oturdu, kepqasının arxasını qaldırıb başını «port»un taxtasına söykədi və mürgülədi: «Necə gündü yuxusuzam. Yerimə qor dolub elə bil». Maşın qəflətən çalaya düşüb atdandı, «port» dədəmin başının arxasına dəyincə kepqası atılıb «kuza»nın ortasına düşdü. Cəld kepqanı götürüb çırpdım və dədəmə qaytardım. Dədəm əli ilə başının arxasını ovuşdura-ovuşdura dedi: «Görəsən buralardan maşın tapmaq olarmı? Gedib Cəfərqulunun da evini yığıb gətirək». Cəfərqulu dədəmin ortancıl qardaşı idi.
*** Muradxanlıdan azca yuxarı, Laçına tərəf dikləşmişdik ki, yolun içində böyük qələbəlik gördük. Elə bir basabas, itələşmə vardı ki, torpaq atsan yerə düşməzdi: bir tərəfdə hərbçilər – tank, top, qrad qurğuları, bir tərəfdə camaat – qohumları o bir üzdə qalan laçınlılar... Hərbçilərdən biri tankın üstünə çıxıb qışqırdı: «Ay camaat, Laçını ermənilər aldı! İndi Qayğı qəsəbəsindən də yolu bağlayacaqlar! İrəli getmək olmaz!» «Bəs siz harda ölmüşdünüz ki, Laçını aldılar? Həə, a qurumsaxlar!» – səsindən tanıdım, Əliqulu kişi idi... Uzun müddət qonşu kənddə briqadir işləmişdi, qoçaq adamıdı. Bu sözün arxasınca bir qışqırıq, bir haray-həşir düşdü ki, adamı lap vahimə basırdı. Kişilər də arvadlara qoşulub şivən qoparırdı. Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|