Şahlar Əsgərov Təhsilimiz: Dünən, bu gün, sabah
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Heydər Əliyevin
284 sonu» konsepsiyasında belə deyir: liberal-demokratik dəyərlərin üstünlüyü yaxın perspektivdə yeni dünya düzümünün hüquq sistemini yer kürəsi əhalisinin əksəriyyətinə konfliktsiz və problemsiz sırımağa imkan verir. Xantinqton tərəfindən hazırlanmış ikinci pessimist variantda deyilir ki, ABŞ– ın üstünlüyü şəksiz olan çağdaş hüquq sisteminin, ABŞ hiperüstünlüyü təmin olunan qlobal sistemə birbaşa təkamülü konfliktsiz mümkün deyildir. İtalyanlı professor Santoro hesab edir ki, dünya düzümünün BMT, Yalta modelləri dağılmalıdır. Rusiya, Ukraina və digər dövlətlər parçalandıqdan sonra yer üzərində yeni hüquq sistemi bərqərar olmalıdır. Bu variantların hər biri dünya dövlətlərin hamısının bir dövlətin hegomonluğu altında strukturlaşmasını təbliğ və təqlid edir. Cəmiyyət strukturlaşaraq kamil bir qurum yarada bildiyi kimi, dövlətlər də bir dövlətin rəhbərliyi altında stukturlaşa bilər. Bu struktur sistemdə hər dövlət özünə layiq səviyyədə yer tuta bilər. Bu struktura yaranandan sonra milli tarixlər bitir. Yeni dünya düzümü başlayır. Rusiyanın «Avrasiya» ictimai siyasi hərəkatının lideri Aleksandr Duqin bir qütblü yox, çox qütblü qloballaşmanın tərəfdarı və ideoloqudur. O, hesab edir ki, qloballaşma milli suverenliyi məhv edir. Siyasi suverenliyi, müstəqilliyi itirir. Qloballaşma planetin xalqlarına süni şəkildə təqlid edilir. Onun fikirincə, bir qütblü qloballaşmada, gec-tez istənilən suverenlik, özünüidarə, istənilən avtonomiya aradan götürüləjək. Prinsipjə, hamı Amerikanın ştatlarına çevriləjəkdir. Çoxqütblü qloballaşma anti- qloballaşma deyil, alternativ variantda qloballaşma ilə mübarizədir. Çoxqütblü qloballaşmanın fəlsəfəsi Amerika mərkəzçiliyini və Amerika modelini inkar edir. Doktor Mehmet Əli Qılıcbəy (Qazi Universiteti, Ankara) hesab edir ki, dünyanın müxtəlif yerlərində qloballaşma müxtəlif sürətlə gedir. Çünki müxtəllif dövlətlərin və 285 regionların potensialları eyni deyildir. İndi dünyada üç regional və kontinental birləşmə vardır: Şimali Amerika, Qərbi Avropa, Avroasiya və Uzaq Şərq. Kənarda qalan dövlət və regionlar materik periferiya adlanır və qloballaşma onlara mənfi təsir göstərir. Mehmet bəy hesab edir ki, bu üç sistemə daxil olmayan ölkələr, ya özləri bir başqa inteqrasion sistem yaratmalı, ya da mövcud sistemlərin birinə qoşulmalıdırlar. Ancaq həm birinci, həm ikinci variant çətindir. Həm A.Duqin, həm də Mehmet bəy hesab edir ki, bu üç sistemə birin də əlavə etmək olar. Avrasiya dövlətlərinin belə bir sistem yaratmağa potensialları və infrastruturu vardır. Ancaq bu dövlətlər çətin dövürlərini yaşayırlar. Bu dövlətlərdə ilk öncə siyasi stabillik güclü dövlətçilik bərqərar olmalıdır. Qloballaşma «dəyərlərin yenidən qiymətlənməsini» tələb edir. Qloballaşma zamanı gündəmə «bəşəri mənəviyyat», «bəşəri ədalət» kimi yeni məhvumlar daxil olur. XX əsrin 70-ci illərində kimyəvi yanacağın, xüsusilə neftin tezliklə tükənəcəyi proqnozlaşdırılırdı. Neft qurtararsa, günəş enercisi, termonüvə enercisi ümüdlü perespektivlər idi. Ancaq gələcəyə ümüdlə baxmaq lazımdır. İndisə tarixin sonu proqnozlaşdırılır. Avropa dövlətlərində idarəetmədə ənənə mühüm rol oynayır. ABŞ-da bu boşluğu hüququn aliliyi doldurur. İqtisadi qüdrət hüquqa hörmətdən asılıdır. Dünya dövlətlərinin bir hüquq sistemində birləşməsi tarixin birinci cilidinin sonu, ikinci cilidinin başlanığıcı ola bilər. M.K.Atatürk və V.İ.Lenin təqribən eyni zamanda iki imperiya üzərində iki dövlət qurdular. Bu dövlətlərdən biri yaşayır və inkişaf edir, digəri isə artıq on ildir ki, dünyanın siyasi xəritəsindən silinibdir. Çünki V.Leninin qurduğu dövlət M.Atatürk dövlətindən fərqli olaraq, dünyanın inkişaf məntiqinə zidd idi. Qloballaşmanı duymaq, izləmək və öyrənmək lazımdır. Ondan faydalanmaq, istifadə etmək lazımdır, qloballaşmanın əksinə getmək məqsədəuyğun deyildir. Əks halda Lenin Rusiyasının taleyi yaşanılar. 286 Məqaləni Azərbayjan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin 7 sentyabr 2000–ci il tarixli Nyu-Yorkda minilliyin zirvə görüşündə söylədiyi bir fikirlə bitirmək istəyirəm: Dünyanın inkişafının indiki mərhələsinin başlıca meyli qloballaşmadır. Bu mürəkkəb, heç də birmənalı olmayan prosesin perspektivləri bizim hamımızı düşündürür. Qloballaşma dövlətlərin sabit inkişafının, bütövlüyünü və idarəetmə sisteminin stabilliyinin təmin olunmasına, iqtisadi münasibətlərdə ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılmasına, xalqların rifah halının yüksəldilməsinə kömək etməlidir». Ədəbiyyat 1. Ş.Q.Əsgərov, «Müxalifətnamə», Bakı, 2002 2. S.N.Parkinson, «Polnıy svod zakonov Parkinsona i missis Parkinson» M.İzd. GKSMO-Press, 2001. 3. «Xalq qəzeti», 3.02.2000 4. Ş.Q.Əsgərov, «Konfiliktlərin qloballaşması», Res. Elmi- praktiki konfransın materialları, s.204, Bakı, 2001. 5. Jurnal «Dialoq Avrasiya» №5, 2001. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|