73
dılar. Beləliklə, onu ölmədən öncə ruhi baxımından
öldürərdilər.
“Əkinçilik” sahəsi hardasa bir hektara yaxın olardı.
Bizim iş yerimizdən oraya iyirmi dəqiqəlik yol var idi.
Adi insanların qəbirlərinə qarışmasınlar deyə, o sahəni
bir az aralıda götürmüşdülər. Edam olanları orada na-
məlum şəkildə basdırardılar. Cənazəsini ailəsinə təhvil
vermək istəsəydilər, cəsədin müqabilində muştuluq tə-
ləb edərdilər. Yəni edam olunanın ailəsi gərək övladı-
nın olməsinə görə sevinib, dövlətə təşəkkür də elə-
yəydi! Gülləylə edam olunanların ailəsindən güllələrin
pulunu da tələb eləyərdilər. Hayıfları gəlirdi guya gül-
lələrinə. Şərqin durumu budur. Hakimiyyətlərin gözün-
də insanların canı güllələrin qiymətindən daha dəyər-
sizdir.
Havada qara buludlar hökm sürürdü. Sırtıq bir yel
əsirdi. Yaxına getməyə cəsarətim çatmadı. Tanınmaq-
dan it kimi qorxurdum. Raziyəyə ağ paltar geyindir-
mişdilər. Uzaqdan görürdüm. Feyzi oturub ona baxırdı.
Bir az uzaqdasa üç əsgər keşik çəkirdi. Raziyə çox çə-
tinliklə külüngü qaldırıb yerə çırpırdı. Hardasa, yarım
metr qazmışdı. Görünür, səhər azanından bəri başla-
yıbmış. Bir siqaret yandırıb dərindən içimə çəkdim.
Yazıq Raziyə! Günahı nədi axı? Əhh... Ürəyimdən keç-
di ki, gedəm əsgərlərin əlindən silahı alaraq hamısını
öldürüb Raziyəylə birlikdə qaçıb gedəm. Amma hara
qaça bilərdim. Çox bədbəxt millətik. Solumuz İraq idi,
sağımız Türkiyə kürdləri. Heç yerə qaça bilməzdik.
Gec-tez tapıb öldürərdilər bizi. Kimdən-kimə və har-
74
dan-hara qaçmaq çox önəmliydi. Mən özümdən qaçır-
dım, Raziyəni bilmirəm!
İkinci siqareti yandırdım. Raziyə hələ qazırdı. Yo-
rulub dayanmaq istəyəndə Feyzi bir daş götürüb ona
tərəf atıb bağırırdı :
– İşlə, qəhbə! Dayanma baaa. Burda yatacaqsan
sabahdan... dərin qaz, dərin qaz görüm!
Raziyəsə yenidən o ağır külüngü götürüb axsıya-
axsıya, yorğuncasına yerə çırpırdı. Anam həmişə
mənimçün dua eləyəndə deyərdi: “Allah səni neyləyim,
necə eləyimə salmasın, bala.” Mən indi bu duanın yeri-
ni və qədrini bilirəm. Tam çarəsiz idim. Quşların səsi
əsəbiləşdirirdi məni. Görəsən, onların da vətəni var?
Görəsən, onlar da öz milli haqları uğrunda döyüşüb
edam və işgəncəyə məhkum olurlar? Vətən qaranquş-
larındı, yoxsa sərçələrin? Kaş qaranquş doğulaydı
adamlar – vətənsiz, dinsiz və azad!
Sulduzda Eynulla Qırxkot adında dəli yaşayırdı.
Eynulla harda bir cırıx kot
1
tapsaydı, əyninə geyinərdi.
Ona görə də ona Eynulla Qırxkot deyirdilər. Eynulla nə
qədər də soyunsaydı, yenə də təmizə çıxmazdı. Lay-lay
çırkaba bulaşmış paltarları geyinmək çox qorxuludu.
Bəzən başına gələn hadisələr və elədiklərin bu paltarlar
kimi səni geyinir. Yəni sən paltarı yox, paltar səni ge-
yinir. İnsan istəsə belə özünə çata bilmir. Eynulla Qırx-
kot olmaq çox qorxuludu. Mən qorxurdum.
Üçüncü siqareti yandırdım. Raziyə qazırdı. Bilir-
dim ki, bu gecə onu özü qazdığı qəbirdə yatırdacaqlar.
1
kot - qurtka
75
Belə şeylərdən çox görmüşdüm. Qəbri qazdırıb, sonra
bir gecə məhkumu onun içində yatırdırdılar. Yazıq
məhkum artıq ölü kimi bir şey olurdu. İnsanı diri vaxtı
qəbirdə, özü də gecə çağında yatırtmaq dünyanın ən
dəhşətli işgəncəsidi. Dağın üstündən çobanlarla birlik-
də bir sürü qoyun keçirdi. İtlərin səsi başıma düşürdü.
Ürəyimdə dedim: “Kaş o çobanın yerinə və ya heç ol-
masa, o qoyunların birinin yerinə mən olardım.” Başım
ağrıyırdı. Uşaqlıq sevgilimin işgəncəsinə şahid olur-
dum. Ancaq bu işgəncə ikitərəfliydi. Raziyə əzab çək-
dikcə, mən də ondan betər əzilirdim. O ağlayırdısa,
mən batırdım. O ölürdüsə, mən məhv olurdum, yox
olurdum.
Dördüncü siqareti yandırmadım. Qayıtdım otağı-
ma. Bu rəzalətə dözə bilmirdim. Üsyan eləmək istəyir-
dim. Nəyisə dəyişmək, nəyisə sındırmaq, nəyisə yarat-
maq istəyirdim. İmamın başımın üstündəki şəklini gö-
türüb arxası üstə mizin üstünə atdım. İçimdə qəzəb və
məhəbbəti birlikdə yaşadırdım. Hər şeyə nifrət edirdim.
Raziyənisə sevirdim.
Xomeyni guya xalqa xidmət eləmək üçün gəlmiş-
di, ancaq həmin xalqı asıb-kəsdi, öldürdü. Çünki onun
beynindəki xalqın bizim millətimizə heç bir aidiyyatı
yox idi. Ona xəstə və bəndə bir ümmət lazim idi. Lap
mənim kimi. Ona Eynulla Qırxkotlar lazım idi. Hərdən
“xalqa” görə xalqı qurbana çevirirsən. Hərdənsə bir
sözlə, bir balaca işinlə bir xalqı yaşada bilirsən. Xalqın
ürəyində yaşamaq asandı, amma onları daşımaq olduq-
ca çətin və məsuliyyətli bir işdi. Mən kütlənin inqi-
labına inanmıram. Kütlə ehtiyaclarını ödəyə bilməyən
76
zaman etiraz eləməyə başlayır, amma nəyisə dəyişə bil-
mir. İnqilabın bətnində dəyişmək yoxdur, qırmaq, qırıl-
maq və dağıtmaq var. Öldürmək və itirmək var. Zindan
və edam var. Dəyişmək üçün islahat aparmaq lazımdı.
Onu da özündən başlamalısan. İslahat gec nəticə verib
və ya heç nəticə verməyə də bilər. Yalnız o zaman aya-
ğa qalxıb silah ələ almaq olar. Silahli mübarizə və in-
qilab mədəni islahatın nəticə vermədiyi yerdə son və
tək çarədir.
77
– Alo!
– Bəli, Hacı!
– Qayıdıbsan elə bil, Seyid!
– Bəli, Hacı. Başım yaman ağrıyırdı. Qala bilmə-
dim. Xanım Feyzi ordaydı, nigaran olmayın.
– Mən səndən nigaranam, Seyid!
Hacının sözündə kinayə qaynayırdı. Səsi müstəntiq
səsi kimi itiydi. Lap adamın içini doğrayırdı. Hacını
gözəl tanıyırdım. İndi ürəyində məni söyürdü. – “Artıq
vecimə də deyil, qoy nə qələt eliyəcək, eləsin.”
Hacı davam elədi:
– Seyid, gəl otağıma, danışmalıyıq.
– Baş üstə, Hacı. İndi gələrəm.
Hacının sifətini görməyə heç halım yox idi. Bilir-
dim, gedəcəm başlayacaq məni danlamağa. Ancaq get-
məkdən başqa çarəm də yox idi. Dəhşətli fikirlər gəlirdi
beynimə. Lap sümüyümə dirənmişdi bu bıçaq. Razi-
yənin ətin yesəydim də, sümüyünü atmamalıydım. “Bı-
çaq öz dəstəsini kəsməz” – deyərlər, amma mənimlə
Raziyə arasında bu belə deyildi və bıçaq öz dəstəsini
kəsirdi. Bir millətdən olan iki vətəndaş ola-ola düşmən
idik. Ancaq bu belə olmamalıydı. Hardasa oxumuşdum
ki, eyni dildə danışan iki adam fərqli ideologiyalara
qulluq edə bilməzlər. Dil birliyi onlara bu icazəni ver-
məz. Bəs necə olub ki, mənim kimilər və Raziyə ki-
milər yaranıb?
Dostları ilə paylaş: |