Selçuk iletiŞİM
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
Kitabın, Ait Olduğu Sınıfa Dönüşü… (58-66) 65 açısından derin yaralar açmaktadır. Bir başka görsel iletişim aracı haline gelen video oyunları ile oyalanan yüzbinlerin, ilerde vasıfsız işçi olacakları gerçeği ise aslında ekonomik yapı- lanmaya çok daha uygundur. Sistem, varoluşundan beri işsizler ordusuna ihtiyaç duyar ve bu şekilde işçi ayaklanmaları gibi direnişlere izin vermez. Sendikal hakları kendi aleyhinde yapılandırabilir. Gerektiğinde işçileri işten çıkarır, yerlerine yenisini alır. İnsan, fordist sistemdeki bir makinenin vidasıdır. İşsizliğin yok edilmesi palavrası, erken kapita- list dönemlerden bu yana süregelen kof vaat- lerdendir. Bundan dolayı çocuğun eğitiminin, görsel medya tarafından zedelenmesi bir olum- suzluk değil, aksine onlar açısından bir çözüm- dür. Ayrıca silah ticaretinin günümüzdeki en büyük sektörlerden biri olduğunu düşünürsek, çocuğun erken yaşlarda kendini savunma yeti- sinin, hukukla değil silahla olduğunu öğrenme- si ve benimsemesi oldukça verimli bir ileriye dönük yatırımdır. Neil Postman’ın ifade ettiği gibi Huxley’in öğretileri gerçekleşmekte, gösteri topluma hakim olmakta her çeşit enformasyon, eğlence kültürü içerisinde eritilebilmektedir. Bir halk saçma sapan şeylerle eğlendiği, kültürel yaşam aralıksız eğlence turları şeklinde yeniden ta- nımlandığı, ciddi kamusal konuşmalar bebekle- rin çıkardıkları seslere benzediği ve kısacası halkın kendisi bir izleyici kitlesi, halkın kamu- sal işleri de bir vodvil temsiline döndüğü za- man, artık kamu riskle yüz yüze gelmiş ve kültürün ölümü açık bir olasılık halini almış demektir (Postman 2004: 173). Tüm bu anlatılanlar yazının, oluşumunda etkin olduğu bir kültürün sonuna doğru yaklaşıldığı- nın belirtisidir. Elbette ki bu, yazının tamamen yok olacağı anlamına gelmez. Sözlü kültürün, zamanımızda şiir vb. sanat etkinliklerinde ya da reklam cingıllarında –ki bu cingıllar akılda tutulması üzerine temellendirilir- boy göster- mesi, her kültürün bir çok kavramın geçmiş iletişimsel kültürlerin izlerini taşıdığının belir- tisidir. Bu sebeple yazınsal kültür ve kitap, kendini bir sonraki dönemde kimi sosyal form- ların içinde dönüştürecektir. Bu bağlamda günümüzdeki kitap da, ait olduğu sınıfa, ege- men sınıfa geri dönecek; bir nostaljik nesne olarak, hayatlarının sefilliği –ki bu sefilleşme- nin kökeni, Marks’ın belirttiği gibi nesnelerin yüceltilmesinden geçer- ve sahip oldukları demir kafesler itibariyle sıkışmışlıkları hissiya- tıyla eblehleşmiş bir egemen sınıfın antikaları olarak kültür tarihindeki yerini alacaktır. SONUÇ Her nesnenin belli bir tarihi vardır ve o, bu tarih içerisinde evrim geçirerek dönüşür ya da yok olur. Kitabın tarihi bu dönüşümü örnekler. Tıpkı kandiller gibi bir süs aracı olma yolunda olan kitap, gün geçtikçe, burjuvazinin kütüpha- nelerinde bir geleneği temsil etme durumuna düşecektir ve tıpkı rönesanstaki egemen sınıfla- rın sanatı kullanım şeklinde olduğu gibi elit tabakadan olduğunu gösterme aracı olma yo- lunda evrilecektir. Kitap okumanın ya da kitabı elinde tutmanın hazzını bilen insan sayısı, her geçen gün azalmakta. Okumanın hakim olma- dığı bir kültür, aynı zamanda yeni insanın da müjdeleyicisidir. Bilinen ve evrensel olduğu sanrısı içersinde yaşanan birçok kültürel nitelik son bulacaktır. Bu süreçte düşünsel nitelikle- rinden de ödün verecek olan insanlık, egemen- lerin tahakkümünü kabul eden mutlu eblehlere dönüşecektir ve tüketim kültürünün yaygınlaş- ma süreci evrimini tamamlayacaktır. Görsel medya ya da internette, detaylı bilgiye ulaşmak zordur. İnternetin sahip olduğu bilgi- ler, kitaptakilere oranla daha yüzeyseldir. Okunması da zordur. Ancak araçsal aklın bil- giyi, ulaştığı her noktada pratikleştirmesi sebe- biyle toplumun bilgiye duyduğu ihtiyaç gün geçtikçe azalmaktadır. Detaylı bilgiye ulaşma- ya çalışan bir avuç bilim adamı ve entelektüel, tıpkı Mısır Firavunları'nın yönetimindeki gibi bir kast oluşturmak üzereler. Her kastın bir ömrü vardır. Toplum için ihtiyaç olmaktan çıktıklarında yerlerini yeni biçimlerdeki kastla- ra bırakırlar. Günümüzde gittikçe bir kast gru- bu haline gelen yoğun okuyan kesimin, yakın zamanda nesli tükenecek gibi görünüyor. Hızlı tüketim sonucunda hızlı üretim gerçekleşiyor dersek yanlış olur. Aslında artık, bireyi, hızlı üretim sonucunda hızlı tüketime koşullandıra- cak araçlara sahip olan sistem, bu hızlı sirkü- lasyonda yoğun ve detaylı bilgiye ihtiyaç duy- muyor. Sadece bu yapıyı görmek bile, kitabın, yakın zamanda egemen kesimlerin evlerinde bir süs aracı olacağı savını güçlendiriyor. Detaylı bilgiye sahip olmayan beynin sorgula- ma kabiliyeti de yetersiz olacaktır. İnsanların sorgulama kabiliyetlerindeki azalma, yoğunlu- Selçuk İletişim, 5, 3, 2008 66 ğu azaltılmış totaliter rejimler için –ki bunlar geçmiştekiler kadar totaliterdirler, sadece bunu hissettirmeme araçları gelişkindir- elzemdir. İktidara karşı direniş son mu bulacaktır? Jean Paul Sartre'ın belirttiği gibi: " 'Hayır' diyorum. Çünkü insanım." Doğada bir tek canlı 'hayır' diyebilir: İnsan. Egemen yapının, tarihsel evriminde insanlığı doğadan koparması ve bireylerin emeklerine, toprağa yabancılaşması sonucunda insan 'hayır' diyebilmiştir. ' Hayır' diyebilmek, insanın en özgür tutumudur. Bunun son bulması demek, tarihi iki ayrı devre böler. Bu bölünme, insanın kendisinin bilincinde olduğu dönem ve insanın makineleştiği dönem olarak ikiye ayrılabilir. Kitle iletişim araçları, insanın "hayır" diyebil- me yetisini iğdiş ediyor gibi gözükseler de; insanın insan olma bilinci galip gelecek ve elindeki araçlar farklılaşsa da, belki kitaplarla değil ama yeni bir vasıtayla "hayır" diyebile- cek. Bunu ummak bile, egemen ideolojinin her noktadaki hakimiyetini düşününce büyük bir direniş olacaktır. Adorno’nun ifade ettiği üzere yanlış hayatlar doğru yaşanmaz. Hayatı yaşama biçiminin yanlış olduğunun anlaşılması ve totaliterliği son bulduracak özgürlükçü bir devrimin aciliyetinin bireyler tarafından anlaşılabileceği büyük acıların yaşanması zorunluluğunu, tarih- sel bir dogma olarak almayıp yapı bozucu ideolojik tasarımları hakim kılmanın, insan olmanın öncelikli sorunu olduğunu görmek ve yeni kültürde direniş araçları aramak gerek- mektedir. Ancak bağımsız sinemanın bile ba- ğımsızlığını kaybetmesi ve kitleleri eblehleş- tirme araçlarının gücü, alternatif dünya arayış- larının istekliliğine ket vurmaktadır. Belki de Jean Baudrillard’ın ifade ettiği gibi en devrimci hareket çürümeyi hızlandırmak, ritmik yokoluşçuluğu destekleyen her çeşit anlam kaotismini yüceltmek ve Herbert Marcuse’un içten patlamalı toplumunu gerçekleştirmektir. Kapitalist toplumun kendi kendini içten çöker- teceği iddiası, kitabın geliştirici biçimde destek olduğu benlik bilincinin, onun toplumdaki yerinin sarsılmasıyla yok olması ve kitabın bir nostalji aracına dönüşmesi durumunu düşünün- ce çok da gerçek dışı bir iddia olarak görülme- mektedir. KAYNAKLAR Ateş T (2004) Siyasal Tarih, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Baldini M (2000) İletişim Tarihi, Gül Batuş (çev), Avcıol Basım Yayın, İstanbul. Barry Sanders (1999) Öküzün A’sı, Şehnaz Tahir (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Debord G (2006) Gösteri Toplumu, Ayşen Emekçi (çev), Okşan Taşkent, Ayrıntı Yayınla- rı, İstanbul. Gadamer H G (2005) Güzelin Güncelliği, Fatih Tepebaşılı (çev), Çizgi Kitabevi, Konya. Giddens A (2000) Elimizden Kaçıp Giden Dünya, Osman Akınhay (çev), Alfa Yayınları, İstanbul. Guibernau M (1997) Milliyetçilikler, 20. Yüz- yılda Ulusal Devlet ve Milliyetçilikler, Neşe Nur Domaniç (çev), Sarmal Yayınevi, İstanbul. Huizinga J. (2006) Homo Ludens, Mehmet Ali Kılıçbay (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Labarre A (1994) Kitabın Tarihi, Galip Üstün (çev), İletişim Yayınları, İstanbul. Marx K (2004) Alman İdeolojisi, Sevim Belli (çev), Sol Yayınları, Ankara. McLuhan M (2005) Yaradanımız Medya, Ün- sal Oskay (çev), Merkez Kitapları, İstanbul. Ong W J (1995) Sözlü ve Yazılı Kültür, Sema Postacıoğlu Banon (çev), Metis Yayınları, İstanbul. Postman N (2004) Televizyon ve Öldüren Eğlence, Osman Akınhay (çev), Ayrıntı Ya- yınları, İstanbul. Postman N (2006) Teknopoli: Yeni Dünya Düzeni, Mustafa Emre Yılmaz (çev), Paradig- ma Yayınları, İstanbul. Sontag S (1999) Fotoğraf Üzerine, Reha Akçakaya (çev), Altıkırkbeş Yayınları, İstan- bul. Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|