ŞӘMİsтan nәZİRLİ

 
NÖVCAVANLAR VAR OLSUN... 
 
Biz türklərdə hissiyyat və qədrşünaslıq yoxdur. Şan və şərafətimizə, Vətən 
və millətimizin sərəfrazlıqına səbəb olan, dilimiz və ədəbiyyatımıza rövnəq verən 
əziz və möhtərəm vücudların qədr və mənzilətini bilmirik. Onların asari-güzidələri 
ilə iftixar etmirik. Milliyyət hissi bizlərdə ayılmayıbdır, Vətənimizin, dilimizin və 
ədəbiyyatımızın qədrini bilmirik. 
 
Firidun bəy KÖÇƏRLİ, 
Ədəbiyyatşünas. 
  
Uzaq mənzil gedəcək qonaqlar obaşdan durdular. Cilovdar atları yəhərləyib 
yüyənləmişdi. Qaynana Tükəzban, gəlini Pəri Soltanla xurcunları qabğarırdı. 
Tənha tutun altında çilovdar Vaqifin yəhərli-yüyənli atını oxşaya-oxşaya 
gəzdirirdi. 
İki dost isə bir az aralıda sakitcə söhbət edirdilər. Vaqifin dediklərini 
başıaşağı dinləyən Vidadi sükuta getmişdi. O, ahəstəcə qaldırdığı əlini ustadının 
çiyninə qoyub: 
- Gəl, sən məndən incimə, - dedi ustad, Mələk Cahanı uzağa vermək 
istəmirəm. Məni düzgün başa düş, balalarıma fərq qoymuram. Dörd balam var, 
dördüdə mənim üçün əzizdi, doğmadı. Bir də, elə düşünərsən   ki,   Pəri   Soltanın   
sizin ocağa düşməyinə peşimanam. Yox, vallah, əsla elə deyil. Axı, mən də 
qoçalmışam, qəlbim   nazikləşib,   düşkün   könlümdə Mələk Cahan balama ayrıca 
istək var. Ona görə də balamın uzağa düşməyindən ağzım yanıbdı... 
Söz tapmayan Vidadi: 
- İşi düzəltməməyin xatirinə sən də özünü qoca sanırsan, a Mehdioğlu? Səni 
anlayıram, rəhmətlik Mədinə xanımın son yadigarıdır, yəqin ona görə... - deyən 
Vidadi ilk dəfə şagirdini məzəmmət elədi. 
- Ustad, bəlkə də sən deyən kimidir. Axşam da bir işarə vurdun, mən də 
bütün gecənib düşünüb-daşınmışam. Hey fikirləşirəm, görürəm   yox... Mələk 
Cahan anamın, həm də Mədinə xanımın tən oxşarıdır ki,  mənə təsəlli üçün 
dünyaya gəlib. Hər ikisinin iyini ondan alıram. Ona görə də istəməzdim uzağa 
düşsün. 
Molla Vəli incik halda: 
  
- A saqqalı ağarmış, nə vaxtdan doğulduğun el-oba sənin üçün uzaq oldu? 
Gəncliyindəki şıltaqlıq hələ də qalıb haa... Birdə ki, özgə evinə gəlmirki... öz 
babası evinə, öz ocağına gəlir də... Sən məni anlamadın, yəni bizim Qazax, 
Borçalıda qız qəhətliyidi, amma mən istəyirəm ki, Osman ağaya halal adamın 
südünü əmmiş bir gəlin rast düşsün. - Başını yırğalayıb, təsbehini əsəbiliklə çəkən 
Vidadi - Yox, yox, səni başa düşə bilmirəm. Onda açıq de, bəlkə başqasına söz 
vermisən? 
Vaqif oğul ərkilə ustadını qucaqlayıb: 
- Yaxşı, yaxşı, sən Allah, incimə, - dedi, - Ondan ümid və intizarla cavab 
gözləyən qocanın kefini açmaq üçün zarafatla: - Günah qızım Pəri Soltandadı... 

---

- Niyə - deyə Vidadi dərhal sərt səslə soruşdu  - Mənim   gəlinimin   günahı 
nədədi?.. 
- Günahı odu ki, sizə yaxşı baxıb, əgər Pəri  Soltan  sizin   pişiyinizi   ağaca 
dırmaşdırsaydı Mələk Cahana da elçi düşməzdiniz. Sonra ciddi görkəm alıb, - Axı,   
bir ailədə iki bacının gəlin olmağına xalq, el-oba necə baxar, ustad? Üstəlik   də   
mən kimsəsiz və yetim qalıram. Mən necə də olsa qürbətdəyəm, ustad məni də 
düşün. Bir dərdim-sərim olanda kimin yanına gedim, kimlə bölüşüm? 
- Bunlar hamısı xırda-xuruş bəhanələrdir. Nə sən yetimsən, nə Qarabağ 
qürbət deyil. İkincisi də, ay saqqalı ağarmış, iki könül bir olandan sonra kimin ona 
sözü ola bilər. İki bacının bir evdə gəlin olmağı isə tək bizdə görünməyib ha. 
Bu, bütün müsəlman dünyasında var, eldə-obada olan adətdir. Osman istəyir, 
Mələk Cahan da razıdır. Səndən, məndən gizlin uşaqlar işi düzəldiblər. Bir də ki, 
bunun nəyi pisdi, daha yaxşı, bir evdə iki hava yox, bir hava olar. Dedi-qodu da 
olmaz, mehribançılıq daha çox olar. 
- Sən elə həmişə sakitlik axtarmısan. Azacıq aşım, ağrımaz başımdı, səninki. 
Söz  vermirəm. Qayıdım Qarabağa, Qızxanıma qızın ağzını aradım. Bu xəbəri   ilk  
dəfə sizdən eşidirəm. Doğmaca atası mənəm, bu işdən xəbərim yoxdu. Sən isə 
deyirsən ki, cavanlar sövdələşiblər. Kefi durulan Vidadi arxayınçılıqla: 
- Biz elə hazırlaşırdıq gəlməyə, yaxşı oldu,  sən özün gəlib çıxdın, danışdıq 
ürəyim rahat oldu. 
- Ay ustad, deyəsən siz elə toy tədarükündəsiniz? 
- Bilmirəm, nə eləyirsən elə, qayıdanda Qarabağa səs sal ki, Mələk Cahana 
Şıxlıdan nişan gəlir. Qoy Qarabağ igidləri ondan gözünü çəksin. Sən də məni 
sinnimin ağır vaxtında incitmə, özgə qapısına göndərmə. Danışdıq, vəssalam, - 
deyib Vaqifə yol tədarükü görənlərin yanına getdi. 
Vaqif heç nə demədi. Dan üzünün təmiz havasını udub səmaya boylandı. 
Açıq səmada yanan alaseyrək ulduzlardan xeyli aşağıda pənbə buludlar sürünürdü. 
Rütubətli, sərin meh çiskin ətri gətirirdi. Gəmi qayasına yaxınlaşıb dayandı. Çılpaq 
at üstündə, camışların belində o tay Qarayazıya keçdiyi uşaqlıq, gənclik günlərini 
xatırladı. Ağzı qaralan Qurd damı tənha gözü ilə bu geniş vadinin keşiyini çəkirdi. 
Yarğanın dibini yalayıb keçən Kür təbiətin dərin yuxusunu pozmamaq üçün 
sakitcə axıb gedirdi. Kəndin bir neçə yerində xoruzlar ağız-ağıza verəndə o, geri 
qayıtdı. Səhər dumanından hələ sıyrılıb çıxmayan kəndə baxa-baxa: 
“Doğma  yurd  əzəlim  də sən  olmusan, axırım da sən olacaqsan. Ya qismət!!!” 
Vidadi onun qoluna toxunanda diksindi. 
- Yenə öz-özünə nə gümüldənirsən? Yəqin doğma yerlər səni ilhama gətirib 
- Bu yerlər kimi ilhama gətirməyib ustad, şər deməsən, xeyir gəlməz. Birdən 
başıma bir iş gəlsə, istərdim ki, əzəlim olan yerdə axırım da olsun. 
- O nə sözdü, oğul, səfər üstəsən, ağzını xeyirliyə açsana, heç olmasa ya 
qismət de... 
- Demişəm. Fələyin işini bilmək olmaz. Toxuduğu tor yaman sıxdı. Dünya 
yaman qarışıb, ustad. Qabağından yeməyənlər, mənəm deyənlər farağat durmur. 
- Eh, oğul, doxsan ildi bu dünyanı belə qarışıq görmüşəm. Düzələn   tərəzi 
döyül... 

---