SəQƏleyn iKİ AĞir yüK “quran və ƏHLİ-beyt” HƏDİSİNİN ŞƏRHİ

1.
Mədinəli qari İmam Nafi ibn Abdirrəhman (vəfatı hicri:169) 
2.
Məkkəli qari İmam Abdullah ibn Kəsir (v.h.120) 
3.
Bəsrəli qari İmam Əbu Amr ibn Ala (v.h.154) 
4.
Şamlı qari İmam Abdullah ibnşAmir (v.h.118) 
5.
Küfəli qari İmam Asim ibn Əbin-Nəcud (v.h.128) 
6. 
Küfəli qari İmam Həmzə ibn Həbib əz-Zəyyat (v.h.156) 
7.
Küfəli qari İmam Əli ibn Həmzə əl-Kisai (v.h.189) 
8. 
Mədinəli qari İmam Əbu Cəfər Yezid ibn əl-Qaqa (v.h.128) 
9.
Bəsrəli qari İmam Yaqub ibn İshaq (v.h.205) 
10.
Bağdadlı qari İmam Xələf ibn Hişam (v.h.229) 
1
1
Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi Quranın ilk dəfə yazıb çoxaldılması Osmanın 
xilafəti zamanı baş vermişdir. Bu nüsxələr Osman (r.a) tərəfindən hər biri bir 
Quran ustadı ilə birlikdə Küfə, Bəsrə və Şam şəhərlərinə göndərildi. Bir nüsxədə 
Mədinədə saxlanıldı. Çoxaldılan bu Quran nüsxələrində hərflərin nöqtə və 
hərəkələri yox idi. Bəs o zaman insanlar nöqtəsiz və hərəkəsiz Quranı necə 
oxuyurdular? Yer üzərində barmaqla sayılacaq bu qədər az Quran nüsxəsi olduğu 
halda insanlar necə Quranı uxuyur və necə onu əzbərləyirdilər? Quranı tam olaraq 
əzbər bilən minlərlə hafiz necə əmələ gəlirdi? Bütün bu sualların cavabı belədir: 
Peyğəmbər (saləllahu aleyhi və səlləm) zamanında Quranın nazil olan hər ayəsi 
onun əshabı tərəfindən əzbərlənirdi. Onların övladlarıda Quranı öz böyüklərinin 
dilindən əzbərləyirdilər. Yəni, Quran müshəflərdən (Quran nüsxələrindən) yox, 

---

13 
Bu on qiraət forması 13 səhabədən: Ömər ibn Xəttab, Osman 
ibn Əffan, Əli ibn Əbi Talib, Zeyd ibn Sabit, Ubey ibn Kəb, 
Abdullah ibn Abbas, Abdullah ibn Məsud, Abdullah ibn Əyyaş, 
Abdullah ibn əs-Saib, Əbu Musa əl-Əşari, Əbu Dərda, Əbu Hureyrə 
və Hüseyn ibn Əlidən nəql olunmuşdur. Quranın qiraətini Əhli-
beytdən: Əli, İbn Abbas və Hüseyndən rəvayət edən məhz Əhli-
sünnətin raviləridir. Biz, bu ravilərin içərisində bir dənə də olsa şiə 
ravisi görə bilmirik. Şiələrdən bəziləri iddia etmişdir ki, İmam Asim 
və onun tələbəsi Həfs şiə olmuşdur. Bu iddiaya qarşı bir neçə 
yöndən cavab vermək olar. 
1.
Şiələr Əhli-beyt imamlarından Quran üçün bir dənə də olsa, 
şiə ravilərindən ibarət sənədin mövcudluğunu isbat etməkdən 
aciz qaldıqları vaxt, belə bir yalan iddianı irəli sürdülər.
2.
Əgər İmam Asimin qiraətinin ravilərinin küfəli şiələr 
olduğunu iddia edirsinizsə, bu idianızı açıq dəlillər ilə 
isbatlamalısınız. Siz, Əhli-sünnətin rical kitabları (yəni: 
ravilərin kimliyindən bəhs edən əsərlər) ilə bunu isbatlaya 
bilərsinizmi? Əgər bunu, bizim kitablarımızla isbatlamağı 
bacarmırsınızsa, o zaman onların şiə olduqlarını öz rical 
kitablarınızla isbat edin! 
3.
Şiələrin ən mötəbər rical kitablarının müəllifləri olan Kəşşi, 
Hilli, Nəcaşi, İbn Davud, Bərqi və Xəqani öz kitablarında Həfs 
dillərdən götürülürdü. Bu cür əzbərləmə metoduna