SeyidovV. M., Kerimova K. Geof sullary ve interpretasiya pdf

0,30-0,40

Qumdaşı

5,5-3,0

0,20-0,35

2. Elastiki dalğalar

İzotrop va bircinsli mühitda har hansı bir O nöqtasi müayyan F qüvvasinin tasiri naticasinda deformasiyaya maruz

_qalır. Bu deformasiya naticasinda hissaciklarin titrayişi qonşıı _hissacikla^ra ötürülür va naticada bu istiqamatda müxtalif za- _man müddatinda getdikca zaiflayan elastiki dalğalar yaranır. _Bak vermiş deformasiyanın növündan asılı olaraq müxtalif növ _elastiki ^{dalğalar yaranır ki, bu dalğalara uzununa (P), enina (S)} _va sathi dalğalar (K) deyilir. Onların süratlari uyğun olaraq Vp9 _Ve, Vk kimi işara olunur. Bu dalğalar hissaciklarin titrayiş isti- qamatlarina ^{göra farqlanirlar.}

Hacmi deformasiyası naticasinda yaranan dalğalar uzu-

nuna (P) dalgalar adlanır. Bu dalğaların harakat istiqamati his- sa^{ciklarin harakat istiqamati ila eyni olur (şakil 1.4 a). Uzununa} elastiki dalğalar asasan bark, maye va qazvari cisimlarda yayı- lırlar.

Şakil 1.4, a. Uzununa dalğanın harakat istiqamati Sürüşma va forma deformasiyası naticasinda yaranan

dalğalar isa enina dalğalar (S) adlanır. Enina dalğalarda dalğa-
nın yayılma istiqamati hissaciklarin yayılma istiqamatina per- pendikulyar olur (şakil 1.4 b). Enina dalğalar adatan bark ci- simlarda yaKşı yayılır.
Şakil 1.4, b. Enina dalğanın harakat istiqamati Uzununa va enina dalğalar mühitlarda yayılma süratla-
rina göra da bir-birindan farqlanirlar. Uzununa dalğanın sürati ila işara edilir va aşağıdaki düsturla tayin edilir.

2y(l — w)
p(1 — 2cr)
(1.7)