31
Düşmənin bütün hərbi texnikasını yanacaqdan məhrum etmək imkanı yaranır. Yanacaqdan
məhrum olacaqları gün düşmənin tank və təyyarələrini boş konserv qutuları kimi dənləyə bilərik.
Onlarda vuruşanlar isə yanacaqsız qalanda təzə doğulmuş pişik balasıtək köməksiz olacaqlar.
Birdən ingilislər Rumıniyanın neft mədənlərini bombalasa, nə olar? Mən qorxaq deyiləm. Ancaq
belə bir şeyi təsəvvürümə gətirməyə cəsarət etmirəm!
Yadınıza salın, biz “Barbarossa” planını necə hazırlamışdıq.
Mənim qətiyyən Moskvaya hücum etmək fikrim yox idi. Sovet 41 sistemini ən zəif yerindən
boğmaq üçün mənə Qafqaz lazımdır! Sizə isə Moskva gərəkdir, Brauxiç, çünki dahi sərkərdə
şöhrəti qazanmaq istəyirsiniz! Danışın! Mən sizin etirazlarınızı eşitmək istəyirəm!
– “Barbarossa” planında təklif etdiyim cüzi dəyişikliklər fürerin qəzəbinə səbəb olubsa, bu
mənim ürəyimi ağrıdır.
Mənim fürerim, çox şad olardım ki, siz həmin planda bircə müddətin,
döyüş əməliyyatlarının keçirilməsi üçün bircə tarixin belə dəyişdirilmədiyinə diqqət yetirəydiniz.
Qafqaz fürerin müəyyən etdiyi müddətdə bizim olacaq! Və biz həm donanmamızın, həm
aviasiyamızın, həm də ordumuzun qıtlıq çəkdiyi yanacağı alacağıq. Ancaq bununla belə
deməliyəm: hələ təhsil aldığım illərdə mənim dahi müəllimlərim belə bir həqiqəti mənə təlqin
etmişlər: müharibədə o tərəf qalib sayılır ki, rəqibin silahlı qüvvələrini darmadağın edərək,
düşmən dövlətin paytaxtını ələ keçirsin. Bütün dövrlərdə bu, bir qayda olaraq, həm bütün
qoşunun, həm də dinc əhalinin mənəvi məhvinə gətirib çıxarmışdır. Mən sizə vəd edirəm ki,
fürerin mənə etibar etdiyi qoşunlar bütün dünyanı lərzəyə salaraq ildırım sürəti ilə Şərqə sıçrayış
edəcək və ay yarımdan sonra Moskva Almaniyanın böyük rəhbərinin ayaqları altında olacaq.
Moskvaya hücumla eyni vaxtda biz Cənubun neft və kənd təsərrüfatı mərkəzlərinə də hücuma
keçəcəyik.
– Brauxiç nəfəsini dərmək üçün dayanır. Hitler fürsəti fövtə vermir. O, üz-gözünü turşudaraq,
dərhal Qalderə sarı dönür:
– Baş qərargahın rəisi Qalder, siz bu gün ağzınıza su alıb oturunuz.
Nə qədər qəribə görünsə də, bircə kəlmə belə danışmaq istəmirsiniz.
“Barbarossa” planı işlənib hazırlanarkən fürsət düşən kimi siz mənim planımı bəyəndiyinizi
bildirirdiniz, xüsusilə də söhbət planın iqtisadi təminatından, konkret olaraq, Qafqaz
istiqamətindən düşəndə. Bu gün isə səsiniz çıxmır.
– General-feldmarşal Brauxiç, fürer qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən bir sərkərdə kimi,
həmin planda etmək istədiyi ölçülübbiçilmiş həmin əlavələrdə planın
mahiyyətini dəyişdirə
biləcək bir şey sezməmişəm. Müharibənin elə ilk günündən Qafqazın işğalına başlanılacaq və bu
proses Moskvanın ələ keçirilməsindən sonra daha sürətlə gedəcək. Moskvanın isə bircə aya
qaliblərə təslim ediləcəyinə mənim şübhəm yoxdur. Mən cəsarət edib, generalfeldmarşalın
sözlərini təkrarlamaq istərdim! Moskva ruslar üçün sadəcə, paytaxt deyil, həm də onların bütün
tarixinin, incəsənət və etiqadının daşıyıcısı, rəmzi olan bir şəhərdir.
– Buna görə də ruslar Moskvanı ay yarıma başlarından etmək istəyəcəklər, eləmi?! – Hitler
özündən çıxaraq bağırır. Sonra səsini kəsir və quruyub-qalmış qoşun başçılarını bir-bir süzür.
Asta, yorğun səslə təzədən sözə başlayır. – Bu saat mənim etməli olduğum ən ağıllı hərəkət təcili
olaraq feldmarşal Qalderi reyx baş qərargahının rəisi vəzifəsindən götürməkdir. Və elə eynilə bu
cür təcili qaydada Brauxiçi vəzifəsindən çıxarıb, quru qoşunlarına komandanlığı öz üzərimə
götürməliyəm... Ancaq mən, bəlkə də həyatımda ən böyük səhvə yol verəcəyəm – onları əvvəlki
32
yerlərində saxlayacağam. Siz hər ikiniz zamin durmalısınız ki, Moskva ay yarımdan sonra
tutulacaq. Mənsə sizə ay verirəm. Üç aydan sonra sizi elə bu zalda dinləyəcəyik!
Bakı vağzalı. Qatar platformaya yaxınlaşır. Vaqonlardan sərnişinlər:
qadınlar, qocalar, uşaqlar tökülüşməyə başlayır. Əllərində bağlama və çamadanlar olan bu
adamlar pillələri enib, ucu-bucağı görünməyən izdihama qarışırlar. Yük maşınının üstündə
tələsik düzəldilmiş tribunaya gənc bir qadın qalxır.
– Əziz dostlar! Bizim şəhərə xoş gəlmisiniz. Mən Azərbaycanın səhiyyə naziri Çimnaz
Babayevayam. Müvəqqəti olaraq faşistlərin işğal etdiyi şəhər və kəndləri tərk etməyə məcbur
olmuş sovet vətəndaşlarını yaşayış yeri və yeməklə təmin etmək kimi şərəfli vəzifə mənə həvalə
edilib. Hər şeydən öncə, sizdən xahiş edirəm, bəzilərinizlə söhbət zamanı eşitdiyim bir sözü –
“qaçqın” sözünü unudasınız. Bu, pis, yanlış sözüdür. Siz Bakıda qaçqın deyilsiniz.
Siz öz qardaş-bacılarınızın yanına gəlibsiniz. Siz bizim əziz qonaqlarımızsınız.
Bunu yaddan çıxarmayın.
Çimnaz Babayeva nitqini davam etdirir. Həmin vaxt ilə buradaca, meydanda qoyulmuş
masaların arxasında əyləşən müvəkkillər gələnləri qeydiyyata almaqla məşğuldur.
Bakı həyətləri. Minlərlə Bakı həyəti... Hər birində də mənzillərin qapıları gələnlərin üzünə
qonaqpərvərliklə açılır.
Hərbi komissarlıq. Kamil öz qohumu hərbi komissarla söhbət edir.
– Sonrası da, mən utanıram, lap elə qonşulardan xəcalət çəkirəm.
Mənim yaşıdlarım çoxdan ordudadır, bəziləri isə yəqin ki, artıq cəbhədədir...
Hərbi komissar əli ilə Kamilin susmasına işarə edib, açıq qovluğu onun qarşısına sürüşdürür.
– Bu, tam məxfidir, ancaq sənə etibar edə bilərəm. Oxu, gör nə yazılıb?
Kamil cəld əmri gözdən keçirir:
– Yazılıb ki, neftçilər, eləcə də bilavasitə neft hasilatı ilə bağlı olanlar hərbi xidmətdən azad
edilsin. Bu “sirr”dən bütün Bakının xəbəri var. Axı mən neftçi deyiləm. Neft çıxarılması ilə də
heç bir əlaqəm yoxdur. Mən neft kim-ya-çı-sı-yam!
– Sənin rütbən nədir?
– Kiçik leytenant!
– Kiçik leytenant Məmmədəliyev! Farağat! Geriyə dön!
– Yaxşı-yaxşı, İsmayıl dayı, yenə səni öskürək tutacaq. Axı sənə qışqırmaq olmaz. İndi görərsən,
bu gün-sabah deyəcəklər ki, qohumbazlıq eləyir.
– Mənə görə narahat olma, – hərbi komissar gülümsünür. – O cür vicdansız yaramazlar üçün
bax, bu qovluqdakı əmri saxlayıram.