Sotsiologiyadan ma'ruzalar matni zip

 
3.
 
XIX asr oxiri va XX asr boshidagi klassik (mumtoz) sotsiologiya. 
 
XIX asr sotsialogik nazariyalari rivoji sotsialogiyaning hamma tan olgan universal 
ijtimoiy fanga aylanishiga sharoit yaratib berdi. Bu imkoniyatlarning yaratilishi V. 
poreto, F. Tyonnis, E. Dyurkgeym, M. Veber, p. Sorokin va boshqa sotsiologlar ijodi 
bilan bog’liq. 
XX asr boshlaridagi Italiyaning eng kO’zga ko’ringan nazariyotchisi Vilgpfredo 
poreto (1848-1923) edi. Uning asosiy ishi hisoblanmish «Umumiy sotsiologiya tartibi» 
keyinchalik G’arb sotsiologiyasining klassik ijodi namunasi, deb tan olingan. 
poreto haqiqiylik, ishonchlilik va ilmiy-empirik tuzilishi jarayonlarini ishlab chiqishga 
intilgan. Umuman, u ijtimoiy fanlarning barchasi pozitivizm g’oyalariga tayanadi, deb, 

---

sotsiologiyani huquq, iqtisod, din tarixi va boshqa ijtimoiy fanlarning sintezi, deb 
hisoblar edi. 
poreto tomonidan ishlab chiqilgan pozitiv yondashuv kontsepsiyasi O’zining 
mohiyatiga ko’ra metodologik xususiyatga ega bo’lib, bitta maqsadga, yahni ijtimoiy 
nazariy tadqiqotlarni mafkuraviy mohiyatdan ozod qilishga qaratilgan edi. 
poretoning sotsiologik tizimida elitalar nazariyasi muhim O’rin tutadi. Jamiyatning 
sotsiologik tuzilishini u ikkita katta guruhga bo’ladi: O’qimishli odamlardan iborat elita 
hamda hissiyotlar va ikkilanishlar bilan yashovchi boshqariladigan omma-quyi qatlam. 
poreto fikri bO’yicha, siyosiy jarayon elitaniig xoqimiyat tepasiga kelishi bilan 
shartlangan bo’lib, ulardan bittasi jamiyatni boshqariluvchilik imkoniyatlarini yuqotsa, 
uning O’rnini boshqasi egallaydi. poretoning aytishicha, elitaning O’rin almashish 
tartiboti istalgan jamiyatning universal qonuniyatlaridan hisoblanadi. Siyosiy 
elitalarning yashash imkoniyatlariga, ijtimoiy boshqarish huquqini beruvchi siyosiy