506
ikinci mərhələdə qafiyə axtarıram. Amma elə olsun ki, məna,
məzmun, ritm, ahəng pozulmasın, qafiyəyə qurban verilməsin.
Bundan sonra həm vəznli, həm sərbəst, həm qafiyəli, həm
qafiyəsiz şerlərin tərcüməsində üçüncü və ən çətin mərhələ gəlir.
Necə edəsən ki, orijinalın ruhunu. mənasını, məzmununu, ahəngini,
ritmini, qafiyə sistemini — məsələn qəzəlin ya sonetin qediyə
sistemini qorumaqla bu mətni Azərbaycan şeri edəsən? Ən böyük
sərbəstlik bax burda lazım olur. Mənim qənaətimcə (heç kəsi bu
qənaəti paylaşmağa çağırmıram) tərcümədə qafiyə xətası da ola bilər,
təqribi qulaq qafiyələri də mümkündür, köhnə, çox işlənmiş
qafiyələrdən istifadə etmək də məqbuldur, təki şer həm orijinala
yaxın, həm də Azərbaycan şeri kimi səslənsin. Çevirmələrimdə əsas
məqsəd bu idi. Buna nail olmuşam ya yox — oxucu desin.
29 yanvar 2006
507
PEŞMANIN ÖZ QƏLBİYLƏ SÖHBƏTLƏRİNDƏN
ixtisarla
(ən
əski Qədim Misir
mətnlərindəndir, eramızdan əvvəl II ya
III minilliklərə aid edilir)
İKINCI ŞIKAYƏT
Kimə açım qəlbimi?
Qardaşlarım namussuz,
Dostlar məndən soyuyub
Kimə açım qəlbimi?
Ürəklər həris
Göz tikib hamı özgə malına
Kimə açım qəlbimi?
Qəddarlar at oynadır
Yaxşı adamlar da yox.
Kimə açım qəlbimi
Başqasının son tikə
Çörəyini qapırlar
Kumə açım qəlbimi?
Yaxşılıq unudulur,
Yamanlığın çağıdı
Kimə açım qəlbimi
Adil insan qalmayıb
Yalançılar vaxtıdır.
Kimə açım qəlbimi?
Dünyada xoşbəxt yoxdu
509
HESİOD
(Qədim yunan şairi, eramızdan əvvəl VIII əsr)
QADINA MÜNASİBƏT
Evinə gəlin gətir, yaşı gəlib çatanda
Otuzacan tələsmə, ondan sonra yubanma
Otuz yaşda evlənmək — ən böyük savab budur.
Qoy üç dörd il yetişsin, onu beşinci il al
Qıza tərbiyə vermək çox-çox daha asandır
Hər şeyi yaxşı düşün, qonşuların gülməsin
Yaxşı arvaddan yaxşı dünyada nə vardır ki…
Pis arvaddan da ki, pis bir şey tapılmaz heç vaxt
Şəhvət hərisi qadın ən güclü kişini də
Qurudub qaxac edər, vaxtından tez qocaldar.
510
OVİDİ
(Publi Nazon Ovidi)
(Qədim Roma şairi, eramızdan əvvəl
43-cü il — eradan sonra 18-ci il)
MƏHƏBBƏT ELEGİYALARI
Yaman istiydi o gün, günorta vaxtı idi
Pəndəm
olmuşdum mən də, yatağıma uzandım
Bir pəncərə örtülü, o biri açıq idi
Otaq yarıqaranlıq —elə bil meşədəsən
Qürub çağıymış kimi toranlıq işığıydı
Ya da ki, səhər çağı, hava açılmamışdan
Belə alatoranlıq ismətli gənc qızları
Daha çox cəlb eləyir
Zərif bir paltar geymiş Korinna bu vaxt gəldi
Saçları tökülmüşdü bəyaz çiyinlərinə
Deyirlər Semiramis də, birdən bu cür gələrmiş
Çox kişinin eşqini dadmış Landa da boylə.
Yumşaq paltar parçasın
Bir anda sıyırdım mən
Doğrudur, heç bu parça mane olmurdu bizə
Hər halda Korinna da müqavimət göstərdi
Amma əlbəyaxada məğlub olmaq istərdi
Axır ki, təslim olub ağuşuma atıldı
Gördüm çılpaq əndamın kamil gözəlliyini
Nə qəşəng çiyinlərdi, necə gözəl əllərdi
Opüb oxşadıqlarım,
Dolu döşlərini də ovcumda sıxan zaman
Ehtiras aşdı-daşdı
Döşlərindən aşağı yupyumru, yumşaq qarnı
Qaməti dümdüz, hamar, budları cavan, möhkəm
Daha davam etməyim… zövqü-səfa tamamdı
Onun lüt bədənini bədənimə sıxdım mən
Ardını hər kəs bilir — yorulub birgə yatdıq
Ah, kaş hər gün olaydı bax belə günortalar
512
"VARLIQ KİTABI"NDAN
(Qədim yəhudi mətnləri)
EKKLEZİAST
(parçalar)
Vaiz: — Hədər həvəsdi — dedi — hamsı hədər həvəsdi.
İnsan çox əmək çəkir, amma nəyə gərəkdi?
Nəsil gəlir, nəsil gedir, torpaqsa daim qalır
Gün çıxır, qürub edir, öz yerinə tələsir
Yenidən doğmaq üçün
Külək əsir cənubdan, əsir şimala sarı
Hey hərlənir, fırlanır
Yenə öz çevrəsinə
Qayıdıb gəlir külək
Çaylar dənizə axır
Amma dənizlər dolmur
Çaylar hey axır, axır
Hamsı hədər həvəsdi,
Baxırsan, gözün doymur,
Nə olubsa, olacaq,
Günəşin altında da
Yeni heç bir şey yoxdur
Bəzən gördün bir şeyə
Dedilər ki, təzədir.
Amma o da olubdu
Əvvəlki əsrlərdə.
Olmuşlar unudulur,
Olacaqlar bilinmir,
Bu gün olanları da
Bizdən sonra gələnlər
Unudacaqlar bir gün,
İsrayılın və Qüdsün
Ulu hökmdarıydım
Ürəyimi idraka, müdrikliyə bağladım,
Hər şeyi bilim deyə, hər şeyi dadım deyə,