Sufizm etikasi kk



Yüklə 390,49 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/16
tarix07.12.2017
ölçüsü390,49 Kb.
#14332
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16

qa`wip saladi. Solik (sufiyliq jolina tu`sken insan) azaptan emes, ba`lki na`psi ma`kirinen qorqadi.  

Rajo-u`mit etiw. Qa`lbtin` kelejekte su`iykli Alla taalanin` jamalina jetiwge bolg`an u`miti. 

Tavakkal-barliq jaqsi jaman ha`diyselerdi Alla taaladan dep biliw, tek g`ana parvardigarg`a su`yeniw. Insan 

ju`da` ko`p na`rselerdi a`melge asira aladi, biraq bulardin` ha`mmesi ulli ta`n`rinin` qu`dretinin` o`z ko`rinisin tawip 

atirg`anlig`i dep biliw. 

Rizo-insan qa`lbindegi barliq kirlerdin` juwiliwi. 

Usinnan keyin ilahiy ku`shti biliw protsessi baslanadi. Sufizm ta`liymatina ko`re, bul protsess mushohidadan 

baslanip,  son`  kashf  ha`m  ilhamg`a  o`tiledi.  Sufizmde  kashf-bul  sirli  tosqinliqlardi,  perdelerdi  joq  etiw  arqali 

muhaddes  na`rsege  erisiw.  Kashf  arqali  solik  o`zinin`  seziw  organlari  ha`m  mushohida    arqali  ilahiy  ku`shtin` 

obrazin,  o`zgesheliklerin  ha`mde  sirli  ta`replerin  o`zi  ushin  aship  aniqlap  aladi.  Bug`an  tek  g`ana  sirtqi  seziw 

ag`zalari ja`rdeminde erisiw mu`mkin emes. 

Kashf to`mendegi basqishlardi o`z ishine aladiU`  

Xotira  kashfi-bunda  solik  miyine,  qiyalina  kelgen  ha`mme  na`rselerden  tek  g`ana  haqiyqatqa  jaqin  bolg`an 

pikirlerdi  tan`lap  aliwi  ha`m  olardi  uliwmalastiriwi  za`ru`r.  Sebebi  bul  qiyalg`a  keletug`in  barliq  pikirler  haqiyqiy 

bola bermewi, olardin` ishinde shaytan ta`sirindegi pikirler de boliwi mu`mkin.  

Kashfi  ayen-bul  basqishta  solik  da`liyllewdi  talap  etetug`in  pikirlerden  waz  keshiwi,  tek  g`ana  konkret 

haqiyqatti biliwge ha`reket etedi. 

Mavhum  ayen  narsa-bunda  solik  waqiyaliqqa  sirtqi  sezim  organlarinin`  ja`rdemisiz  ishki  ko`z  benen 

an`lawg`a ha`reket etedi. 

Idrok qilinaetgan narsa-bul protsesste solik muhaddes sirlardi on`inda yaki tu`sinde an`lay baslaydi. Bunday 

joldi  tan`lag`an  solik  o`z  ishki  du`nyasin  ilahiy  haqiyqatta  tiyisli  bolmag`an  pikirlerden  tazalap  haqiyqatti  biliwge 

umtiladi.  Na`tiyjede  ol  kashfiy  nazariy  da`rejesine  barip  jetedi.  Solik  o`z  qa`lbinin`  qa`lewine  qulaq  salip  ja`nede 

alg`a umtilsa, kashfi siriy, yag`niy kashfiy ilohiy da`rejesine barip jetedi. Ilahiy ku`shti biliwdin` en` joqari basqishi-

kashfi ruxoniy bolip tabiladi. 

Xwja  Muhammad  Porso  o`zinin`  «`Risolai  kashfiya»`  shig`armasinda,  solik  ilahiy  ku`shti  shariyat 

nizamlarina  so`zde  emes,  ba`lki  a`melde  de  zohiran  ha`m  botinan  toliq  a`mel  qilg`anda  ha`m  en`  joqari  haqiyqat 

basqishina  jetiskende  g`ana  bile  aladi.  Bul  da`rejege  jetisken  soliktin`  ko`z  aldinda  ilahiy  marhamat  ja`rdeminde 

ilahiyat  du`n`yasi ashilip ol og`an a`ste aqirinliq penen o`z qa`biletine ilayiq kirip baradi. Solik bul tarawda ja`ne de 

tinbay shug`illansa, ol biliwdin` u`sh basqishina erise aladiU` 

1.Qa`lbtegi ha`r qiyli tosqinliqlardi jen`iw. 

2.Qa`lbti ha`r qiyli du`neviy sapalardan tazalaw. 

3.Ruwxiy shan`lardan azat boliw 

Solay  etip,  sufizm  aqliy  usil  arqali  biliwge  diniy,  irratsional  biliwdi  qarsi  qoyadi.  Sufizge  ko`re  solik 

haqiyqatti ilahiy nur nur-il-loh  arqali bile aladi. 

XIV  a`sirdin`  ko`zge  ko`ringe  sufiylarinan  biri  Abdurazzoq  Kashoniy  bul  haqqinda  to`mendegi  pikirlerdi 

keltiredi.  Ilahiyat  ilimi  yag`niy  ilmi  laduniy  tek  g`ana  Alla  taalag`a  jaqin  adamlarg`a  tiyisli.  Og`an  aqliy  ha`m 

logikaliq da`liyller menen emes, al ilahiy marhamat ha`m ixtirom arqali erisiledi. Ilahiyat ilimi ta`biyat ilimlerinen 

usi ta`repi menen ajiralip turadi, ol Alla taalanin` so`zlerin seziw organlarinin` qatnasisiz ilahiy nur arqali bilip aladi. 

Vahdati  vujud  ta`reptarlari  solik  Alla  taalag`a  jaqinliqti  sezgende  g`ana  oni  bilgen  boladi,  dep  esaplaydi. 

Biraq jaqinliqtin` o`zi ha`r qiyli boladi.  

1.waqit boyinsha jaqinliq 

2.ken`isliktegi jaqinliq 

3.sapaliq jaqinliq 

4.ilahiy jaqinliq 

Aqil  ja`rdeminde  da`slepki  u`sh  jaqinliqti  biliw  mu`mkin.  To`rtinshi  jaqinliqti,  yag`niy  ilahiy  jaqinliqti 

biliwge aqil a`zzilik etedi.  

Solay etip, sufizm biliwdi ekige bo`ledi. Birinshi materialliq du`n`yani biliw, ekinshisi ilahiy du`n`yani biliw. 

Sufizm boyinsha, insan materialliq du`n`yani, ondag`i zat ha`m ha`diyselerdi biliw mu`mkinshiligne iye. Bul biliw 

seiw  organlarinan  baslanadi.  Seziw  organlarimiz  materialliq  du`n`yadag`i  zat  ha`m  ha`diyseler  haqqinda  da`slepki 

maqliwmatlardi beredi. Bul ele haqiyqiy bilim emes. Zatlardin` mohiyatin  biliw aqil ja`rdeminde a`melge asiriladi. 

Soni aytip o`tiwimiz kerek sufizm biliwdin` bul eki basqishin bir-birinen ajiralmag`an halda tu`sinedi.  

Biraq  sufizm  ta`liymatinda  sezimlik  ha`m  aqil  ja`rdeminde  biliw  ilahiy  zatti  (aspannin`  arg`i  jag`indag`i 

du`n`yani)  biliw  ushin  jetkilikli  emes.  Uliwma  aytqanda  ilahiyatti  biliw  ha`r  qanday  insang`a  berille  bermeydi. 

Ilahiyatti  sufiyliqtin`  barliq  sha`rtlerine  a`mel  qilatug`in  ha`m  na`tiyjede  ilahiy  Rux  penen  birigiwge  miyassar 

bolg`an shaxslar g`ana bilw mu`mkinshiligine iye. Haqti biliwde sufizm irratsional biliw metodlarin qollaydi.  

Soni  aytip  o`tiw  kerek,  sufizmnin`  ilahiyatti  biliw  haqqindag`i  ko`z-qaraslari  ra`smiy  musilman  dininin`, 

anig`iraq aytqanda sha`riyat nizamlarina qayshi keledi. Ra`smiy ilam dini insan jaratiwshi dep esaplanatug`an Alla 

talani biliwge qa`dir emes dep esaplaydi.     

   

Bekkemleu ushin sorawlar 



q.

Ñóôèçìäåãè à3ûëäû4 ò6ðëåðè 3àíäàé  

w. 

À3ëè ìóñøàôàä ò6ñèíèãè , îíû4 êåëèï øû2û7û õ1ì áèëè7äåãè îðíû 3àíäàé 




e.

 Ñóôèçìäå áèëè7äè4 ìà3ñåòè, èëà8èé 8à3ûé3àòòû4 ò6ñèíè7 õ1ì î2àí åðèñè7è 3àíäàé æîë ìåíåí 

àëûï áàðûëàäû. 

 

A`debiyatlar. 

I.A.Karimov. Ma`naviy yuksalish ywlida. T.Wzbekiston. 1998. 

Nazarov U. Qadriyatlar falsafasi. T.Ma`naviyat. 1998 

Maxmud Asad Jwshan. «`Tasvvuf va nafs tarbiyasi»`. T.1998  

Muxammedxojaev A. Gnoseologiya sufizma»` Dushanbe. 1997 

Stepanyants A.». «`Filosofskie aspekti sufizma»`. M. Nauka. 1998  

Sufizm v kontekste musulmanskoy kul`turi. M.Nauka. 1998  

Trimengem Dj. «`Sufiskie ordena v islame»` M.Nauka. 1999 

Yassaviy Axmad. Hikmatlar. Toshkent. 1990 

Islam (spravochnik) Toshkent. 1999 

 Iskandarov B. Tasavvuf falsafasi. T. 1995 

 Komilov N. Tasavvuf. Toshkent. 1994  

 

 



  


Yüklə 390,49 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə