Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Fəməl-təməl (z.)  -  bir təhər.  -  Qardaşımı  fəməl-təməl Urusetə 
yola saldım.
1.  F ın x   (z.)  -   pis.  -   H indi  işimiz  fınxdı,  ya  tutacaxlar,  ya  da 
cəriməliyəcəx’lər bizi.
2.  Fırıx  (sif.)  -   tamamilə.  -   Əlimi  yaraladım,  dım ağım   fmx
çıxdı.
Fır (is.) -  şiş. -  Xudaverdi kişi boğazm a çıxan fırdanca öldii. 
Fırın/Ifırm  (is.) — çörək bişirilən ocaq.  — Sultanavatdakı  firmda 
somun pişirirdilər.
Fırranquş  (is.)  -   fırfıra.  -   Uşaxlar  axşamatan  buzun  üstdə 
fırranquş fırradeilar (Q.,  B., E.).
Fırıtdamax  (f.)  -   öyrətmək,  qınşdırmaq.  -   Mamoşu  fmtdıyıf 
salıflar savet sədrinin üstünə, əl çəkmir ki,  əl çəx’mir.
Fıroysunnux eləm əx' (f.) -  fironluq etmək. -  Ot biçimi gəldimi, 
birqadir gənə firoysunnux eliyir.
Fis//fıs  (sif.)  -   boş,  çürük.  -   Ona  güvənirdim,  əmə  o  da  fiş 
çıxdı, imtahannan kəsildi.
Fıstırıx (is.) ~ fit.  -  Bu uşax öyrəncəlidi,  elə  axşamataıı fıstınx
çalır.
Fitilləm əx'  (f.)  -   kimisə  öyrədib  ortaya  salmaq.  -   Əbdili 
fitilliyif raykomin üstə sahflar.
Firsənt  (is.)  -   fursət.  -   Allah  pis  adama  heç  vaxıt  fırsənt 
verməsin.
Firəngi  (is.)  -   bıçaq.  -   Damnançıxmıyı  Xəlid  kişi  firəngiynən
kəsdi.
Fiyət  (is.)  -   qiymət,  dəyər.  -   Bu  üzüy  nənəmin  nənəsinnən 
qalıf fiyəti yoxdu.  Özbək dilində də fıyət “qiymət” mənasmda işlənir.
Fot etm əx' (f.) -  yox eləmək. -  Mən ora getdimmi, bütün işdəri 
fot eliyəcəm.
Füskürəx'  (is.)  -   fit.  -   Bayram  kişinin  köhnə  xəsiyyətidi, 
gecələr eşiyə çıxıf  fuskürəx' atır.
Füzullux  (z.)  -   heç  kəsi  saymamaq.  -   Bir  məllim  gəlif 
İrəvannan, yaman fizullux edir.
- G -  
ca 
94 
K>
Gav  (is.)  -   daşlı  keçid.  -   Gavm  üstündə  tülkü  dəlməyi  var’; 
Şörəyeldə Gav adlı kənd var.
Gap  (is.)  -   söhbət.  -   Dadaşım  Ə şrəf  kişiynən  gap  etməyə
gedif.
Gapcıl//gafcıl  (sif.)  -   Qonşumuz  Əmir  kişi  çox  gapcıl 
adamıydı.
Gavır  (sif.)  -   kafir.  -   Gavır  ermənilər  indi  də  Qarabağa  göz 
tikiflər.
Ged  (is.)  -   ot  topalannı  iki  adamla  daşımaq  üçün  istifadə 
edilən uzun və möhkəm ağac. -  Ay uşaxlar, piçənəyə apann geddəri.
Gedərgi (sif.) -  gedəsi  adam. -  Gedərgi  qonaxlan yola salmax 
vaxtıdı.
Gecəquşu (is.) -  Yaz ağzmda gecəquşu savaxlanm oxür. 
Gecəçırağı  (is.)  -   gecə  işıldayan böcək.  -   Gecəçırağıgı  daşdıx 
yerdə tez görməx' olur.
Gejdənnərim  (z.)  -   tezdən.  -  Gejdənnərim  çox  güjdü  yağış
yağdı.
GerjəşixV/gənəşix'  (is.)  -   məsləhət.  -   Toydan  ə w ə l  qohum- 
qardaşnan bir gənəşix' etməx' lazımdır.
Genəşməx V/gənəşməx' (f.) -  məsləhətləşmək.  -  İsmayü kişi qız 
eviynən gənəşməx' istədi, toy eliyəcəx'.
Getjiməx'  (f.)  -   uzaqlaşmaq,  uçub  getmək.  -K’uşdar  souğa 
qalmır,  geııiyif gedillər,  isdi yerrərə.
Geymə  (is.)  -   üst  paltan,  -   Gejdənnən  geyməni  geyinmədim, 
indi də soux tüşüf.
Gəc  (sif.)  -  əyri.  -   Bu  nəvələrimə  gəc  baxan  gözdərə  çöp
girsin.
Gədə  (is.)  -  oğlan  uşağma  müraciət.  -   A  gədə,  gəl  bu  qazeti 
apar, lələn oxusun.
Gədəlix  (sif.)  -   yekəxanalıq.  -   Gördünmü,  o  toyda  elə 
toybabasmın özü  gədəlix  elədi,  toyu qatdı.
Gədix' (is.) -  dağ aşınmı. -  Gədiyi aşdınmı,  Çaldaş görünəcəx’. 
Gədəcə/Zgədəlix  -   nakişi,  görməmiş.  -   Sətdar gədəcəlix'  eliyif 
toyumuza da gəlmiyif.
1.  Gədə  (is.) -  oğlan. -  Ay gədə, o atı bəri qaytar, gəlsin.

---

2.  Gədə (sif.) -  ləyaqətsiz. -  Tağı ki var, gədənin biridi.
Gəlmə  (is.)  -   başqa  yerdən  gəlib  kənddə  yaşayan  adam.  -  
Hələm  o  vaxıtdan  erməni-musurman  davasmnan  kəndə  gəlmələr 
gəlif kök salıflar.
Gəlingörmə(is.)-  qız tərəfin toydan  sonra oğlan  evinə  getməsi 
-Q onşular yığ ıh f gəlingörməyə gediflər.
Gəlinbarmağı  (is.)  -   yabam  bitki.  -   Gəlinbarmağı  da  yeməli 
bitkidi,  arahxlarda çox pitir.
Gəlinboğan  (is.)  -   mal-qoyunun  mədəsi.  -   Gəlinboğam 
təmizdəməx' çətin işdi.
Gəlgəl  arabası  (is.)  -   ikitəkərli  ökiiz  və  ya  at  arabası.  -  
Abbasəli kişi hər yaz Gülüstan  arvadı  gəlgəl  arabasıynan Əsminciyə. 
isti suya apärardı.
1.  Gəm  (is.)  -   at  yüyəni.  -   Atın  ağzınnan  gəmini  alginən  qoy 
alaf yesin.
2.  Gəm  (is.)  -   taxıldöyən  vəl.  -   60-cı  illərdən  söra  taxıh 
gəmnən döyməx’ zəiflədi.
Gəmix'  (is.)  -   sümük.  -   Axşamlar  gəmiyim  yaman  sızıllıyır, 
yelim var.
Gəmircəx'  (is.)  -   qığırdaq.  -   Toy  olanda  gəmircəxləri 
qazamnm altda qoullar.
Gənirzix'  (is.)  -   nəfəs  borusu.  -   Quru  şeyi  yeəndə  adamm 
gənirziyində qalır.
Gəndigəlmə (is.) - alaq.  - Taxılı gəndigəlmə basıf altma.
Gəndi (əv.) -  öz.  -  Yekə kişidi  gəndi başını dolandırammır.
1.  Gənə  (is.)  -   yenə.  -   Gənə  bu  qann  boranı  başdadı,  qar 
atmaxdan  öllüx’.
2.  Gənə  (is.)  -   qoyun  gənəsi  (parazit).  -   Qoun-quzuyu  gənə 
əldən salxf,  dərmannamax lazımdı.
Gərgi  (is.)  -   divardan  dirəyə  qədər  bərkidilən  ağac.  -  Pəyədə 
gərgilər bərkidilənnən söra arakəsmələr düzəldirix’.
Gərdən  (is.) -  boynun kürək hissəsi.  -  Adışirinin gərdəninə  fır 
çıxıf, boynu əyri qalıf.
Gərdəx'  (is.)  -   təzə  gəlinin  oturub  durduğu  və  yatdığı  yers 
çəkilən bəzəkli pərdə. -  Gəlinin gərdəyini yengə hazırnyır.
Gərməşoy  (sif.)  -   yumşaq  və  elastik  ağac  növü.  -   Bərəçiyə 
gərməşoy çubux verillər kin, qounnan sürsün sağma.
Gərməqalağı  (is.)  -   gərmədən  qurulan  qalaq.  -Ceyran  xala 
gərraəqalağı hörməyin usdasıdı laf.
Gəvən  (sif. j— tikan.  Bala təpədə gəvən çox bitir.  Belə bir bayatı 
da var:
Bu təpənin gəvəni 
Gəvən sarmış gəvəni.
Allahdan arzum budur,
Sevən alsın sevəni.
Gəvəzə  (s.)  -  avara,  boşboğaz,  boşdanışan.  -  Bəyəm  bılmirsan 
kin, gəvəzə adamlar danışmağa söz axtanr.
Gəvəzə-gəvəzə  (z.)  -  avara-avara.  -  Öün  Quluşun yekə  oğlunu 
gördüm, gəvəzə-gəvəzə danışırdı.
Gəviş  (sif.) -  sallaxqann. -  Gəviş adam işdiyəmmir ha, elə hey 
tər tökür.
Gəvələməx ‘//gəvəzləməx'  (f.)  -   iştahasız  və  dişsiz  adamm 
yeməyi  ağzmda  hərləməsi.  -   Qoca  adamlar  çörəyi  ağızdannda 
gəvəliyiiiər.  “Kitabi-Dədə Qorqud”da işlənmişdir (12,33).
Gəzdəh/Zgəzdəx  (is.)  -  dağarası  aşınm.  -  Mal-qoyun  çəhlimini 
lıəmməşə gəzdəhdəıı salır.
1.  Gəzərgi  (is.)  -   yoluxucu  xəstəlik.  -   Uşağa  gəzərgi  dəyif, 
qızdınr.
2.  Gəzərgi  (sif.) -  çoxgəzən  adam. -  Gəzərgi  adamlar çox əyar 
olullar.
Gəzyazma  (sif)  -  buğayagəlmə  vaxtını  ötürən  düyə  mal. -  Bir 
gəzyazma düə satülar.
Gic  (is.)  -   sarsaq,  dəli,  avara.  -   Gicin  biri  gəlif kin,  köhnə 
gümüş kəmər alıram,  əmə çox az pul verir.
Gic-gic  (z.)  -   axmaq-axmaq.  -   Oturuf mərəkənin  başmda  gic- 
gic ona-buna rişxənd eliyir.
Gicişməx' (f.) -  qaşınmaq. -  Əlimin içi gicişir.
Giciməx  (f.)  -   xəta  axtarmax,  narahat  olmaq.  -   Bu  da  gedif- 
gəlir giciyir, dura bihnir heç.

---