Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

3.  Qaraçanta
47
348
4.  Mağaracıq
40
309
5.  Mumuxan
16
127
6.  Sınıx
18
130
7.  Çaxmaq
30
222
8.  Bəzirgan
56
250
Cəmi:
221
1 6 5 0
4.  Qars 
vilaydünin  Şörəyel 
dairəsınə
daxil
izərbaycan türkləri yaşayan kəndlər.
Tüstü
Ə halı
1. M olla Musa
72
462
2. Bacıoğlu-
50
391
3. Ocaq Qulu
74
557
4. Qara Kilsə
64
410
5. Güllübulaq
84
673
6. Qızıldaş
47
194
7. Oxçuoğlu
60
420
8. Kınık
48
386
9. Böyük Qımılı
34
259
10. Kiçik Qrnııh
83
590
Cəmi:
616
4342
Ermənistanda  sovet  hakimiyyəti  qurulduqdan  sonra  A ğ b ab a 
yenə  də  Qars  vilayətinin  tərkibində  qalırdı.  Amrna  G üm rü  
müqaviləsindən  sonra  tərəflər  Ağbaba  kəndlərinin  G üm rüyə  yaxm  
olduğunu,  əhalinin  ticarət  və  nəqliyyat  ehtiyaclarınm  guya  a s a n   həll 
olunacaqlanm  nəzərə  alaraq  Ağbaba  nahiyyəsinin  594,  75  k v ad rat- 
kilometr  olan  ərazisi  yeni  yaradılan  Erm ənistana-Aleksandrapol 
qəzasma qatıldı.
Ağbaba  nahiyyəsini  əhatə  edən  kəndlər  və  Şörəyel  d a irə sin ə  
daxil  olan  Oxçuoğlu,  Güllübulaq  kəndləri  1930-cu  ıidə  yeni 
yaradılan  Amasiya  rayonu  ərazisinə  daxil  edilmişdir.  Q ızıld aş, 
Bəzirgan,  Kınık,  Böyük  Qımılı,  Kiçik  Qımılı,  Qara  Kilsə,  Q ız ıld a ş 
kəndləri  sərhəd  çəkilərkən  Türkiyə  ərazisində  qalmışdır.  M o lla  
Musa,  Ocaq  Qulu,  Bacıoğlu  kəndlərinin  də  əhalisi  Türkiyəyə  köç
etm iş  həm ın  kəndlərə  gəlmə  erməniləri  yerləşdirərək  yeni  yaradılan 
Düzkənd  (1 935,  A xuryan) rayonuna daxil etmişlər.
Qars 
m üqaviləsi 
bağlanandan 
sonra 
yeni 
yaradjlan 
“ Erm ənistan'’ın  tərkibində  həm  də  ermənilərin  tabeliyində  qalmaq 
istəməyən  M um uxan,  Sınıq,  Tezbahar,  Aıpa,  Böyük  Şiştəpə,  Kiçik 
Şiştəpə,  Sultanabad,  Söyüdlü,  Mustuqlu,  Baxcəli,  Seldağılan,  Kiçik 
TəpəkÖy, Xancallı,  Bozqala,  Ördəkli, Qönçəli, Təzəköy  və s. Ağbaba 
kəndlərində  yaşayan  qarapapaqlar sərhədin çəkilməsinə etiraz edərək 
Türkiyəyə  üz  tutm uş,  bir  daha  geri  qayıtmamışlar.  tndi  Qars, 
ö rzu ru m ,  Cıldır,  Ərdahan,  Sanqamış,  İgdir  və  digər  yerlərdə 
m inlərlə  ağbabalı  yaşayır.  Hətta  keçmiş  kəndlərinin  adlannı  orada 
yaşatmaqdadırlar.  Sonralar  Qızılqoç  (1956,  Qukasyan,  1990-Aşosk) 
rayonuna daxil  edilən  Böyük  Şiştəpə,  (1946, Medr Sepasar) və Kiçik 
Şiştəpə  (1946,  Pokr  Sepasar)  və  Təzəköy  (1956,  Tazaqyuğ) 
kəndlərinə  İran  və  Türkiyədən  gəlmə  erməniləri  yerləşdirmişlər. 
Göstərilən  digər  kəndlər  isə  xaraba  qalmaqda  idi.  Daha  doğrusu, 
d ig ə r rayonlann erməni kəndlərinin yaylaq yerlərinə çevrilmişdir.
1948-ci  ildə  Sultanabad,  Daşkörpü,  Qızılkilsə  və  Qarabulaq 
lcəndlərinin  əhalisi  “köçürm ə”  adı  ilə  Göyçaym  Çərəkə  və  Alpout 
kəndlərmə köçürülmüşlər.  Lakin köçürülənlər isti iqlimə dözməyərək 
1950-1953-cü  illərdə  geri  qayıtmış  və  kəndlərini  yenidən  abad 
etmişlər.  Amma  çox  təəssüf ki,  yüzlərlə  insan  bu köçdən  qayıtmadı, 
dəyişik  iqlimin  qurbanı  oldular.  Lakin  çox  təəssüflər  olsun  bir  çox 
mənbələrdə  bu  köçürmələr  “könüllü  köçürmə”  kimi  qeyd  edilir.  Bu 
koçürmə  Qərbi  Azərbaycanda  azərbaycanlılann  sayını  azaltmaq
raəqsədi güdürdü.
1989-cu ilin yanvannadək Ağbabanm Xozu (1935, Quzukənd), 
İlanlı  (1935,  Çaybasar),  Düzkənd,  Qara  Namaz  (1935,  Yeni  yol), 
G5llü,  Təpəköy,  Sultanabad  (1935,  Şurabad),  Daşkörpü,  Amasiya, 
İbiş,  Qönçəli,  Çivinli,  Qarabulaq,  Ellərkənd,  Güllücə,  Bahxlı,  Ögsüz 
V
3
 o n a  söykək olan  Şörəyel vadisinin Güllübulaq,  Oxçoğlu,  Çaxmaq, 
Qaraçanta,  Mağarcıq  kəndlərində  22  min  Azərbaycan  türkü 
yaşamışdır  (4.238).  Bu  statistik  hesabat  1988-ci  ilin  1  yanvanndan 
sonra  hər  bir  sovetliyin  rəsmi  qeydiyyat  kitabmdan  götürülmüşdür. 
Azərbaycan  türkləri  yaşayan  Qarabulaq,  Quzukənd,  Güllücə,

---

Sultanabad,  Balıqlı,  Arpa  gölün  ətrafında,  Böyük  Təpəköy,  Kiçik 
Təpəköy,  İlanlı,  Düzkənd,  Göllü,  Qara  Namaz,  Daşkörpü,  Amasiya 
(qəsəbə),  Qaraçanta,  Mağaracıq,  Oxçuoğlu  və  Güllübulaq,  Arpa 
çayının  hövzəsində,  Çivinli,  İbiş  Qönçəli,  Ellərkənd  və  Oğsüz 
Ağbaba yaylasm ın yüksəkiiyində yerləşir.  Göstərilən kəndlər inzibati 
vahid kim i A m asiya rayonuna daxil idi.
1988-ci iləddk  Ağbaba  kstıdhrində  yaşamış  tayfaların 
adları, tasərrüfatın və əhalinin sayı
Yaşayış
tnəskəninin
adı
Ailə
Əhali
Tayfalar
1
2
3
4
Amasiya
sovetliyi
1.  Amasiya
400
1830
kosalar,  şabanlar,  qrellər,  arrnud- 
lular, musalar, şindalar.  sam ağam lar
2.Daşkörpü
125
680
anxlı, 
əşrəflər, 
məşədi 
zaloylar, 
samağamlar, muxtarlar, əmrahlar
Bahqlı 
sovetKyi 
1.  Balxqh
90
432
tapansaqqallı,  dəmirçilər,  zərgarlar, 
bozahlar,  hilloylar,  dəllər,  tənbəllər, 
vəluşağı,  naçaroğlular,  bababaöyü, 
eminalılar
2.  Ögsüz
42
220
lahışlar,qarafatmah,söyünlü,  pərim lər 
şiroylu,nalbəndlər,daşdəmirli, tath,
Qara  Namaz 
sovetliyi
l.QaraNamaz
180
880
söyünnü,  usuflu,  qrellər,  sağırlar, 
rzalar,  dəlləklər,  səfərlər,  dığırlı,  əb- 
düləzimli
l.Göllü
140
760
sayfılı,  təsdər,  dərzili,  tağılar,  ha- 
calıoğlu, dilbazlar, bozməmmədli, 
qazaxh, məmmədcanhlar, hümmətlər
Qaraçanta
sovetliyi
Qaraçanta
294
1600
nəsiflər,  kosalar,  seyidlər,  şavələtlər, 
süleymanh, 
isoylar, 
almənxmədli, 
bəhramlar 
j
1 
j 
2
3
4
Qönçəli
sovetliyi
1.  Q önçəli
43
236
seyidlər,  usublu
2.  İbiş
92
530
qarakəllər,  dəlləklər, 
isələr,  ha- 
cınəsiblər,  məşədiqurbanlar,  məm- 
mədvəlilər, bayramlılar
Quzukənd
sovetli>i
1 .Quzukənd
179
984
culuxlu,  şeytanlar,  erincəlilər,  ağsaq- 
qalIar,qəriblər,aşırh,siqoylar,pirilər, 
həşimlər,darvazlar,mürüdlər,eminlər, 
təpəbaşlılar, bəxtiyarlar, pənahlar
2 Qarabulaq
57
293
binnətuşağı, qocalar, eminlər, 
pənahlar, bəxtiyarlar, bəhrəmli
3.Çivinli
95
534
məşədihasanh, 
mirili, 
bəxtiyarlar, 
məşədirustamlar,  pənahlar,  bəhramh, 
qaraçobanlar,məşədimanh,qarapapaxlar 
,aşıruşağı,bayramuşağı, seyidlər
Düzkənd
sovet!iyi
1 .Düzkənd
112
580
göyçəli, 
mollalı, 
anxlı, 
kalbayı 
şabanlar, dəlidaşdəmirli,  şəriflər
2.İlanli
98
564
usuflu,  hacıməmmədcəfərli,  səfəröyü, 
äbbaslar, 
dərvişlər, 
xaşılyeyənlər, 
ləriblər
Göllübulaq
sovetliyi
Güllübulaq
570
2875
əkinçilər, xızanlar,  əmrahlar, dığırh, 
söyünnü, 
hacımamoylu, 
qara- 
qoyunlu,  gödəkli, hacılar, hacırəsullu
Güllüc?
sovetliyi
1 .Güllücə
182
920
seydili, kareitli, taclı,  karlar, hacılı, 
daşdəmirli, zeynalh
2.Ellərkənd
70
328 
£jüllüoğlu, 
əlləzoğlu, 
gümrülülər, 
orciyalılar
Mağaracıq
sovetliyi
1 .Mağaracıq
207
1010
anxhlar, 
mollasənli, 
xınəsgərlər, 
ıacılar,ovçuhasanlar,sonaoğlugil,bala 
məmmədli, 
hacısalmanlı, 
kəblə- 
rüseynli,  seydili,  yaqublu

---